BÀI 21: PHÂN BỐ DÂN CƯ VÀ ĐÔ THỊ HÓA 

I. Phân bố dân cư

1. Tình hình phân bố dân cư trên thế giới

Câu 1: Dựa vào hình 21 và thông tin trong bài, em hãy nhận xét tình hình phân bố dân cư trên thế giới.

Giải rút gọn:

Phân bố khắp nơi trên bề mặt các lục địa và các đảo, quần đảo giữa đại dương. Mật độ dân số đông dân nhất là quốc gia Mô-na-cô (Monaco). Phân bố dân cư không đồng đều.

2. Các nhân tố ảnh hưởng đến phân bố dân cư

Câu 2: Dựa vào hình 21 và thông tin trong bài, em hãy:

- Phân tích ảnh hưởng của các nhân tố đến sự phân bố dân cư. Lấy ví dụ minh hoạ.

- Cho biết nhân tố nào có vai trò quyết định đến phân bố dân cư. Vì sao?

Giải rút gọn:

Địa lý và môi trường: Địa hình, khí hậu và tài nguyên tự nhiên 

Kinh tế: Các thành phố lớn và các khu công nghiệp có thể thu hút người dân từ các vùng nông thôn và vùng núi => nhân tố quan trọng

Chính sách và quản lý dân cư: chính sách về phát triển khu vực nông thôn, đô thị hóa và phân cấp hành chính 

Cơ sở hạ tầng: giao thông, điện lực, nước sạch và viễn thông, các khu vực có cơ sở hạ tầng phát triển tốt thường xuyên thu hút người dân sinh sống và làm việc.

Ví dụ: Sự phân bố dân cư ở Việt Nam có thể xác định được số lượng việc làm tập trung dân số ở các thành phố lớn như Hà Nội và TP.HCM.

II. Đô thị hóa

1. Khái niệm

Câu 3: Dựa vào bảng 21.1 và thông tin trong bài và hiểu biết của bản thân, em hãy trình bày khái niệm đô thị hóa.

Giải rút gọn:

Đô thị hóa là quá trình tăng diện tích và số lượng dân số ở các khu vực đô thị theo thời gian. 

2. Các nhân tố tác động đến đô thị hóa

Câu 4: Dựa vào thông tin trong bài và hiểu biết của bản thân, em hãy phân tích các nhân tố tác động đến đô thị hóa.

Giải rút gọn:

Yếu tố tự nhiên: địa hình, khí hậu, tài nguyên và môi trường có thể ảnh hưởng đến quá trình đô thị hóa. 

Yếu tố kinh tế: Sự phát triển kinh tế và công nghiệp, cơ hội việc làm và tiện ích kinh tế 

Yếu tố chính trị và chính sách: Chính sách về phát triển khu vực, quy hoạch đô thị và đầu tư hạ tầng 

Yếu tố xã hội và văn hóa hóa: Những thay đổi trong cách sống, giá trị văn hóa và lối sống của người dân 

Yếu tố hạ tầng: Cơ sở hạ tầng, bao gồm giao thông, năng lượng, nước và viễn thông

Câu 5: Dựa vào thông tin trong bài và hiểu biết của bản thân, em hãy phân tích những tác động tích cực và tiêu cực của quá trình đô thị hóa đến kinh tế, xã hội và môi trường.

Giải rút gọn:

Tích cực: tăng trưởng kinh tế, cải thiện chất lượng sống, giảm thiểu sử dụng đất nông nghiệp, điều kiện thuận lợi để phát triển giải pháp bảo vệ môi trường

Tiêu cực: tạo sự chênh lệch kinh tế giữa các khu vực, phân cực xã hội, tăng khoảng cách giàu nghèo, ô nhiễm môi trường, giảm diện tích cây xanh, ảnh hưởng hệ sinh thái, chất lượng không khí

Luyện tập

Cho bảng số liệu sau:

a. Vẽ biểu đồ thể hiện mật độ dân số của một số châu lục trên thế giới năm 1950 và năm 2020.

b. Nhận xét và giải thích sự thay đổi về mật độ dân số của một số châu lục trên thế giới năm 1950 và năm 2020.

Giải rút gọn:

a)

b) Nhận xét: Châu Á là châu lục có mật độ dân số cao nhất, châu Đại Dương là châu lục có mật độ dân số thấp nhất. Mật độ dân số các châu lục trên thế giới đều tăng => ảnh hưởng của nhiều nhân tố tự nhiên và xã hội, tác động của quá trình đô thị hóa 

Vận dụng

Nhiệm vụ: Tìm hiểu ảnh hưởng của quá trình đô thị hoá đến sản xuất và sinh hoạt tại địa phương em.

Giải rút gọn:

Đô thị hoá tạo ra sự đa dạng hoá kinh tế, với sự phát triển các ngành công nghiệp, dịch vụ, thương mại => tạo thu nhập cho người dân, cạnh tranh – khả năng thích ứng với thị trường. Đồng thời cũng gây áp lực cho lĩnh vực giáo dục, y tế…