BÀI 19: DÂN SỐ VÀ SỰ PHÁT TRIỂN DÂN SỐ THẾ GIỚI DÂN SỐ VÀ SỰ PHÁT TRIỂN DÂN SỐ THẾ GIỚI

I. Dân số thế giới

1. Đặc điểm dân số thế giới

Câu 1: Dựa vào hình 19.1 và thông tin trong bài, em hãy nhận xét sự thay đổi dân số thế giới theo không gian và thời gian.

Giải rút gọn:

 - Theo không gian: Dân số giữa các nước, các vùng lãnh thổ rất khác nhau.

- Theo thời gian: Dân số đông và vẫn tiếp tục tăng

2. Tình hình phát triển dân số thế giới

Câu 2: Dựa vào hình 19.2 và thông tin trong bài, em hãy nhận xét tình hình phát triển đân số thế giới giai đoạn 1804 - 2020, xu hướng phát triển dân số thế giới giai đoạn 2020 - 2037.

Giải rút gọn:

Nhận xét: Tốc độ gia tăng dân số nhanh, quy mô ngày càng lớn đặc biệt từ nửa sau thế kỉ XX.

Xu hướng phát triển dân số thế giới giai đoạn 2020 — 2037: tiếp tục tăng và đạt 9 tỉ người vào năm 2037.

II. Gia tăng dân số

Câu 3: Dựa vào thông tin trong bài, em hãy:

- Phân biệt gia tăng đân số tự nhiên và gia tăng dân số cơ học.

- Trình bày khái niệm gia tăng dân số thực tế. Lấy ví dụ minh hoạ.

Giải rút gọn:

Gia tăng dân số tự nhiên là sự gia tăng tự nhiên của dân số trong một khu vực do tỷ lệ sinh cao hơn tỷ lệ chết. 

Gia tăng dân số cơ học là sự gia tăng dân số do các yếu tố khác ngoài sinh sản và tử vong, như di cư và nhập cư. Đây là kết quả của sự chuyển hướng của dân số từ một khu vực khác vào khu vực đó. 

Gia tăng dân số thực tế là sự kết hợp của gia tăng dân số tự nhiên và gia tăng dân số cơ học. Ví dụ, nếu gia tăng dân số tự nhiên là 10 người trên 1000 người và gia tăng dân số cơ học là 500 người, thì gia tăng dân số thực tế là 510 người trên 1000 người.

III. Các nhân tố tác động đến gia tăng dân số thế giới

Câu 4: Dựa vào thông tin trong bài, em hãy phân tích các nhân tố tác động đến gia tăng dân số trên thế giới.

Giải rút gọn::

Nhân tố kinh tế - xã hội: tình hình phát triển kinh tế cao, điều kiện sống tốt, hệ thống hạ tầng hiện đại sẽ thu hút dân cư nhập cư và ngược lại. Chính sách dân số, văn hóa, tôn giáo, tình hình hôn nhân cũng ảnh hưởng

Nhân tố tự nhiên - sinh học: vị trí địa lý, khí hậu, địa hình, tuổi, giới tính, tình hình khí hậu, môi trường,…

Các nhân tố khác: Tình trạng an ninh, chiến tranh, xung đột, tình hình giáo dục, truyền thông, văn hóa, tôn giáo,... cũng có có thể ảnh hưởng đến sự gia tăng dân số.

Luyện tập

Câu 1: Em hãy giải thích vì sao tỉ suất tăng dân số tự nhiên được coi là động lực phát triển dân số.

Giải rút gọn:

Vì gia tăng tự nhiên là hiệu số giữa tỉ lệ sinh và tỉ lệ tử. Do đó tỉ lệ gia tăng tự nhiên cao tức là dân số tăng nhanh và ngược lại.

Câu 2: Dựa vào bảng số liệu dưới đây, em hãy tính tỉ suất tăng dân số tự nhiên của Ăng-gô-la, I-ta-li-a, Xin-ga-po, năm 2020 và rút ra nhận xét.

Giải rút gọn:

Nhận xét: Ăng-go-la có tỉ suất gia tăng tự nhiên cao nhất. I-ta-li-a có tỉ suất gia tăng tự nhiên âm => chênh lệch về kinh tế, trình độ giữa các nước phát triển với các nước kém phát triển

Vận dụng

Nhiệm vụ: Em hãy sưu tầm các thông tin, số liệu về tình hình phát triển dân số và tác động của quá trình này tại tỉnh hoặc thành phố trực thuộc Trung ương em đang sống.

Giải rút gọn:

Hà Nội là thủ đô Việt Nam, với tốc độ tăng dân số đáng kể trong những năm gần đây. Dân số tại Hà Nội đang tăng nhanh chóng do sự di chuyển từ các vùng lân cận và các tỉnh khác vào thành phố. 

Tác động: tạo áp lực lớn cho cơ sở hạ tầng của thành phố, bao gồm giao thông, nước sạch, điện và các dịch vụ công cộng khác, nhu cầu tìm việc cao, áp lực cho các ngành y tế, giáo dục, văn hoá…