BÀI 19: DÂN SỐ VÀ SỰ PHÁT TRIỂN DÂN SỐ THẾ GIỚI DÂN SỐ VÀ SỰ PHÁT TRIỂN DÂN SỐ THẾ GIỚI

I. DÂN SỐ THẾ GIỚI

1. Đặc điểm dân số thế giới

Câu 1: Dựa vào hình 19.1 và thông tin trong bài, em hãy nhận xét sự thay đổi dân số thế giới theo không gian và thời gian.

Gợi ý đáp án:

  1. Theo không gian: Dân số giữa các nước, các vùng lãnh thổ rất khác nhau.

  2. Theo thời gian: dân số đông và vẫn tiếp tục tăng:

2. Tình hình phát triển dân số thế giới

Câu 2: Dựa vào hình 19.2 và thông tin trong bài, em hãy nhận xét tình hình phát triển đân số thế giới giai đoạn 1804 - 2020, xu hướng phát triển dân số thế giới giai đoạn 2020 - 2037.

Gợi ý đáp án:

* Tình hình: Dân số tăng từ 1 000 triệu người đến 2 000 triệu người là: 123 năm. Tuy nhiên, dân số tăng nhanh từ 6 000 triệu người đến 7 000 triệu người là 12 năm 

* Nhận xét:

 - Tốc độ gia tăng dân số nhanh.

- Quy mô ngày càng lớn đặc biệt từ nửa sau thế kỉ XX.

* Xu hướng phát triển: tiếp tục tăng và đạt 9 tỉ người vào năm 2037.

II. GIA TĂNG DÂN SỐ

Câu 3: Dựa vào thông tin trong bài, em hãy:

- Phân biệt gia tăng đân số tự nhiên và gia tăng dân số cơ học.

- Trình bày khái niệm gia tăng dân số thực tế. Lấy ví dụ minh hoạ.

Gợi ý đáp án:

* Phân biệt:

- Gia tăng dân số tự nhiên:

+ Biểu hiện sự thay đổi dân số do hai nhân tố sinh đẻ và tử vong quyết định.

+ Tỉ suất gia tăng dân số tự nhiên được xác định bằng hiệu số giữa tỉ suất sinh thô và tỉ suất tử thô trong khoảng thời gian nhất định trên một đơn vị lãnh thổ.

- Gia tăng dân số cơ học:

+ Biểu hiện sự biến động dân số do chênh lệch giữa nhập cư và xuất cư.

+ Là hiệu số giữa tỉ suất nhập cư và tỉ suất xuất cư.

III. CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN GIA TĂNG DÂN SỐ THẾ GIỚI

Câu 4: Dựa vào thông tin trong bài, em hãy phân tích các nhân tố tác động đến gia tăng dân số trên thế giới.

Gợi ý đáp án:

1. Nhân tố kinh tế - xã hội:

- Trình độ phát triển kinh tế:

+ Các quốc gia, vùng lãnh thổ có trình độ phát triển kinh tế cao, điều kiện sống tốt, thu nhập của người dân cao, cơ sở hạ tầng hiện đại sẽ thu hút dân nhập cư và ngược lại. 

+ Các quốc gia, vùng lãnh thổ có trình độ phát triển kinh tế thấp hơn, tỉ lệ dân số làm nông nghiệp cao dẫn đến nhu cầu về nguồn lao động nhiều hơn, gia tăng dân số cao.

 - Chính sách dân số ở các nước, phong tục, tập quán và tâm lí xã hội, độ tuổi kết hôn: Các chính sách dân số ở mỗi vùng lãnh thổ trong những thời kì nhất định có vai trò quan trọng ảnh hưởng đến sự gia tăng dân số.

 2. Nhân tố tự nhiên - sinh học: 

 - Điều kiện tự nhiên: vị trí địa lí, khí hậu, đất đai, sông ngòi,…

 - Cơ cấu sinh học của dân số như: độ tuổi, giới tính

 3. Các nhân tố khác như: thiên tai, dịch bệnh,... 

LUYỆN TẬP

Câu 1: Em hãy giải thích vì sao tỉ suất tăng dân số tự nhiên được coi là động lực phát triển dân số.

Gợi ý đáp án:

Khi tỉ lệ gia tăng tự nhiên cao tức là dân số tăng nhanh, còn tỉ lệ gia tăng tự nhiên thấp thì dân số tăng chậm. 

Câu 2: Dựa vào bảng số liệu dưới đây, em hãy tính tỉ suất tăng dân số tự nhiên của Ăng-gô-la, I-ta-li-a, Xin-ga-po, năm 2020 và rút ra nhận xét.

Gợi ý đáp án:

* Nhận xét:

 - Ăng-go-la có tỉ suất gia tăng tự nhiên cao nhất, cao hơn nhiều lần so với Xin-ga-po và I-ta-li-a.

 - I-ta-li-a có tỉ suất gia tăng tự nhiên âm.

VẬN DỤNG

Nhiệm vụ: Em hãy sưu tầm các thông tin, số liệu về tình hình phát triển dân số và tác động của quá trình này tại tỉnh hoặc thành phố trực thuộc Trung ương em đang sống.

Gợi ý đáp án:

+ Tình hình kinh tế của tỉnh

+ Trình độ phát triển xã hội

+ Tổng số dân

+ Tình hình dân số