PHẦN I. HỆ THỐNG CÂU HỎI

I. Quy luật địa đới

1. Khái niệm

CH1: Dựa vào thông tin trong bài, em hãy cho biết thế nào là quy luật địa đới.

2. Biểu hiện

CH2: Dựa vào thông tin trong bài, em hãy trình bày biểu hiện của quy luật địa đới thông qua sự phân bố của các thành phẩn và cảnh quan địa lí. Cho ví dụ minh họa.

II. Quy luật phi địa đới

CH3: Dựa vào hình 18. 1, hình 18.2 và thông tín trong bài, em hãy:

- Trình bày khái niệm quy luật phi địa đới.

- Kể tên các vành đai đất và thực vật từ thấp lên cao ở sườn Tây dãy Cáp-ca. Giải thích vì sao thực vật và đất lại phân bố như vậy.

- So sánh sự khác nhau về các vành đai thực vật ở hai sườn dãy An-đét. Giải thích vì sao đó sự khác nhau như vậy.

III. Ý nghĩa thực tiễn của quy luật địa đới và quy luật phi địa đới.

CH4: Việc nghiên cứu quy luật địa đới và quy luật phi địa đới trong vỏ địa lí có ý nghĩa như thế nào trong tìm hiểu và sử dụng tự nhiên?

Luyện tập

CH1: Dựa vào kiến thức đã học, em hãy tóm tắt các biểu hiện của quy luật địa đới qua thành phần và cảnh quan đa lí, sau đó hoàn thành thông tin theo bảng gợi ý dưới đây:

CH2: Dựa vào kiến thức đã học, em hãy cho biết đây là biểu hiện của quy luật nào trong lớp vỏ địa lí ở nước ta.

Vận dụng

Nhiệm vụ: Vận dụng kiến thức đã học về quy luật địa đới và quy luật đai cao để giải thích một số hiện tượng sau:

- Nhiệt độ trung bình năm của nước ta tăng dần từ Bắc vào Nam.

- Ở vùng đồng bằng và đồi núi thấp nước ta chủ yếu là các loài cây nhiệt đới nhưng trên đỉnh núi cao Hoàng Liên Sơn lại có các loài thực vật ôn đới như đỗ quyên, lãnh sam và thiết sam.

PHẦN II. ĐÁP ÁN

I. Quy luật địa đới

1. Khái niệm

CH1: Quy luật địa đới là sự thay đổi có quy luật của tất cả các thành phần tự nhiên và cảnh quan địa lí theo vĩ độ (từ xích đạo về hai cực.

2. Biểu hiện

CH2:

* Biểu hiện:

+ Sự phân bố các vòng đai nhiệt trên Trái Đất: từ Xích đạo về hai cực gồm vòng đai nóng, hai vòng đai ôn hoà, hai vòng đai lạnh và hai vòng đai băng giá vĩnh cửu.

+ Các đai khí áp và các đới gió chính

+ Các đới khí hậu: các đới khí hậu xích đạo (chung cho cả hai bán cầu), cận xích đạo, nhiệt đới, cận nhiệt đới, ôn đới, cận cực và cực.

+ Các kiểu thảm thực vật:

• Có 10 kiểu thảm thực vật từ cực đến xích đạo.
• Có 10 nhóm đất từ cực đến xích đạo.

II. Quy luật phi địa đới

CH3:

* Khái niệm quy luật phi địa đới: là quy luật phân bố không phụ thuộc vào tính chất phân bố theo địa đới của các thành phần địa lí và cảnh quan địa lí.

* Các vành đai đất và thực vật từ thấp lên cao ở sườn Tây dãy Cáp-ca: Sườn Tây từ chân núi lên đỉnh có những vành đai thực vật và đất sau:

• Ở độ cao từ 0 - 500m: rừng lá rộng cận nhiệt và đất đỏ cận nhiệt.
• Từ 500 - 1200m: rừng hỗn hợp và đất nâu.
• Từ 1200 - 1600m: rừng lá kim và đất pốt dôn núi.
• Từ 1600 - 2000m: đồng cỏ núi và đất đồng cỏ núi.
• Từ 2000 - 2800m: địa y và đất sơ đẳng xen lẫn đá.
• Từ 2800m trở lên: băng tuyết.

* Sự khác nhau về các vành đai thực vật ở hai sườn dãy An-đét:

 - Sườn tây: từ thấp lên cao có các vành đai thực vật: Thực vật nửa hoang mạc, cây bụi xương rồng, đồng cỏ cây bụi và đồng cỏ núi cao.

 - Sườn đông: từ thấp lên cao có các vành đai thực vật: Rừng nhiệt đới, rừng lá rộng, rừng lá kim, đồng cỏ và đồng cỏ núi cao.

=> Giải thích: Do sự phân bố đất liền và biển, đại dương làm cho khí hậu ở lục địa bị phân hoá từ đông sang tây, càng vào sâu trong lục địa, tính chất lục địa của khí hậu càng tăng.

III. Ý nghĩa thực tiễn của quy luật địa đới và quy luật phi địa đới.

CH4: Đóng vai trò chủ chốt trong sự hình thành và phát triển của tự nhiên, giúp chúng ta giải thích được sự đa dạng, phong phú của các thành phần tự nhiên và cảnh quan địa lí trên Trái Đất cũng như ở từng khu vực lãnh thổ cụ thể.

Luyện tập

CH1:

a. Các vòng đai nhiệt: vòng đai nóng, hai vòng đai ôn hòa, hai vòng đai lạnh và hai vòng đai băng giá vĩnh cửu.

b. Các đai khí áp: đai áp thấp xích đạo, hai đai áp cao cận nhiệt đới, hai đai áp thấp ôn đới và hai đai áp cao địa cực. 

c. Các đới gió chính: gió Mậu dịch, đới gió Tây ôn đới và đới gió Đông cực.

d. Các đới khí hậu: các đới khí hậu xích đạo, cận xích đạo, nhiệt đới, cận nhiệt đới, ôn đới, cận cực và cực.

e. Các kiểu thảm thực vật: rừng nhiệt đới, xích đạo; xavan, cây bụi; thảo nguyên, cây bụi chịu hạn và đồng cỏ núi cao; hoang mạc, bán hoang mạc; rừng và cây bụi lá cứng cận nhiệt; rừng cận nhiệt ẩm; rừng lá rộng và rừng hỗn hợp ôn đới; rừng lá kim; đài nguyên; hoang mạc lạnh.

f. Các nhóm đất chính: đất đỏ vàng (feralit) và đen nhiệt đới; đất đỏ, nâu đỏ xavan; đất xám hoang mạc, bán hoang mạc; đất đỏ vàng cận nhiệt ẩm; đất đỏ nâu rừng và cây bụi lá cứng; đất đen, hạt dẻ thảo nguyên, đồng cỏ núi cao; đất nâu, xám rừng lá rộng ôn đới; đất pốtdôn; đất đài nguyên; băng tuyết.

CH2:

a. Lượng bức xạ mặt trời tăng dần từ Bắc vào Nam. -> Địa đới

b. Khi đồng bằng ven biển Nam Trung Bộ (phía đông dãy Trường Sơn Nam) là mùa mưa thì Tây Nguyên (phía tây dây Trường Sơn Nam) lại là mùa khô và ngược lại. -> Địa ô

c. Thiên nhiên vùng núi Hoàng Liên Sơn bị phân hoá thành ba đai cao, gồm đai nhiệt đới gió mùa ở độ cao dưới 600 - 700 m, đai cận nhiệt đới gió mùa trên núi ở độ cao từ 600 - 700 m đến 2 600 m và đai ôn đới gió mùa trên núi ở độ cao từ 2 600 m trở lên. -> Đai cao

Vận dụng

Nhiệm vụ: Nhiệt độ trung bình năm của nước ta tăng dần từ Bắc vào Nam.

=> Giải thích: Hình dáng lãnh thổ và ảnh hưởng của gió mùa; Miền Bắc chịu ảnh hưởng của gió mùa đông bắc làm hạ thấp nền nhiệt vào mùa đông khiến biên độ nhiệt miền Bắc rất lớn. Hoàng Liên Sơn có các loài thực vật ôn đới như đỗ quyên, lãnh sam và thiết sam.

=> Giải thích: Ở vùng đồng bằng và đồi núi thấp nước ta có độ cao dưới 1000m, mang tính chất nhiệt đới gió mùa. Dãy Hoàng Liên Sơn là vùng cao đồ sộ, đây là khu vực duy nhất nước ta có đủ 3 đai cao là nhiệt đới gió mùa chân núi, cận nhiệt đới gió mùa trên núi và ôn đới gió mùa trên núi.