THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT

Câu 1: Tìm từ đơn, từ phức trong đoạn văn sau:

Chú bé vùng dậy, vươn vai một cái bỗng biến thành một tráng sĩ mình cao hơn trượng, oai phong lẫm liệt. Tráng sĩ bước lên vỗ vào mông ngựa. Ngựa hí dài mấy tiếng vang dội. Tráng sĩ mặc áo giáp, cẩm roi, nhảy lên mình ngựa. (Thánh Gióng)

Giải rút gọn:

Các từ đơn và từ phức trong đoạn văn:

• Từ đơn:

vùng, dậy, một, cái, bỗng, biến, thành, một, mình, cao, hơn, trượng, bước, lên, vỗ, vào, ngựa, hí, dài, mấy, tiếng, mặc, áo giáp, cầm, roi, nhảy

• Từ phức:

Chú bé, tráng sĩ, oai phong, lẫm liệt, vang dội

Câu 2: Tìm từ ghép, từ láy trong đoạn văn sau:

Trong khi đó, người trong nhóm dự thi nhanh tay giã thóc, giần sàng thành gạo, lấy nước và bắt đầu thổi cơm. Những nồi cơm nho nhỏ treo dưới những cành cong hình cánh cung được cắm rất khéo léo từ dây lưng uốn về trước mặt 

(Hội thổi cơm thi ở Đồng Vân)

Giải rút gọn:

Từ ghép và từ láy trong đoạn văn:

• Từ ghép:

giã thóc, giần sàng, bắt đầu, dự thi, nồi cơm, cánh cung, dây lưng

• Từ láy:

nho nhỏ, khéo léo

Câu 3: Tạo ra từ ghép từ các tiếng dưới đây:

a. ngựa

b. sắt

c. thi

d. áo

Giải rút gọn:

Các từ ghép được tạo nên từ các tiếng trên là:

a. con ngựa, ngựa đực

b. ngựa sắt, sắt thép

c. kì thi, thi đua

d. áo quần, áo giáp, áo dài

Câu 4: Tạo ra từ láy từ các tiếng dưới đây

a. nhỏ

b. khoẻ

c. óng

d. dẻo

Giải rút gọn:

Các từ láy được tạo ra từ các tiếng trên là:

a. nho nhỏ, nhỏ nhắn

b. khoẻ khoắn

c. óng ánh (từ láy đặc biệt, vì cùng vắng khuyết phụ âm đầu).

d. dẻo dai

Câu 5: Trong câu văn “Khi tiếng trống hiệu vừa dứt, bốn thanh niên của bốn đội thoăn thoắt leo lên thân cây chuối rất trơn vì đã bôi mỡ. Nếu thay từ “thoăn thoắt” bằng từ “nhanh chóng” thì có giúp người đọc hình dung động tác của người dự thi rõ hơn không? Vì sao?

Giải rút gọn:

Nếu thay từ "thoăn thoắt" bằng từ "nhanh chóng," người đọc có thể hình dung được mức độ nhanh chóng của hành động của người dự thi. Tuy nhiên, từ "nhanh chóng" không cung cấp thông tin về tính nhẹ nhàng và mềm mại trong động tác của họ. "Thoăn thoắt" mô tả một cách tốt hơn sự nhẹ nhàng và mềm mại trong cách họ leo lên cây chuối.

Câu 6: Trong câu văn “Những nồi cơm nho nhỏ treo dưới những cành cong hình cánh cung được cắm rất khéo léo từ dây lưng uốn về trước mặt”, nếu dùng từ “khéo” thay cho từ “khéo léo” thì độ “khéo” của người dự thi sẽ giữ nguyên, tăng lên hay giảm xuống? Vì sao?

Giải rút gọn:

Nếu dùng từ "khéo" thay cho từ "khéo léo" trong câu văn trên, độ "khéo" sẽ giữ nguyên hoặc có thể thậm chí tăng lên một chút. Từ "khéo" mô tả khả năng hoặc tài năng tự nhiên của các người dự thi trong việc treo nồi cơm. "Khéo léo" chỉ tạo ra sự nhấn mạnh hơn về khả năng kỹ thuật của họ trong việc treo cơm một cách chính xác và đầy kỷ luật.

Câu 7: Tìm và ghép thành ngữ (cột A) với nghĩa của thành ngữ (cột B) trong bảng dưới đây sao cho phù hợp

Giải rút gọn:

Có thể ghép thành ngữ trong cột A với nghĩa của thành ngữ trong cột B như sau:

1. Chết như rạ - c. chết rất nhiều

2. Mẹ tròn con vuông - đ. Việc sinh nở thuận lợi, tốt đẹp

3. Cầu được ước thấy - d. Điều mong ước trở thành hiện thực

4. Oán nặng thù sâu - b. Oán nặng thù sâu

5. Nhanh như cắt - a. Nhận xét ai làm gì rất nhanh

Câu 8: Đặt một câu miêu tả khí thế chiến thắng của nghĩa quân Lam Sơn có dùng thành ngữ “chết như rạ”

Giải rút gọn:

Đặt một câu miêu tả khí thế chiến thắng của nghĩa quân Lam Sơn có dùng thành ngữ “chết như rạ”: Nghĩa quân Lam Sơn tiến nhanh về phía quân địch, tiêu diệt hết lớp này đến lớp khác, khiến cho chúng chết như rạ.

Câu 9: Tìm thành ngữ có chưa các từ dưới đây

a. nước

b. mật

c. ngựa

d. nhạt

Giải rút gọn:

Các thành ngữ có chứa các từ trên là:

a. nước chảy đá mòn, nước mặn đồng chua

b. nằm gai nếm mật, mật ngọt chết ruồi

c. ngựa quen đường cũ, ngựa non háu đá

d. nhạt như nước ốc 

VIẾT NGẮN

Câu hỏi: Viết một đoạn văn (khoảng 150 đến 200 chữ) có sử dụng thành ngữ thể hiện cảm nhận của em về lịch sử đất nước sau khi đọc xong các văn bản Thánh Gióng, Sự tích Hồ Gươm

Giải rút gọn: 

Trong quá trình lịch sử dài đầy gian nan, đất nước ta đã phải đối diện với nhiều mối đe dọa, áp bức từ các thế lực thù địch. Tuy nhiên, lòng yêu nước, ý chí kiên cường của dân tộc không bao giờ bị khuất phục. Như thể hiện qua câu chuyện của “Thánh Gióng” và “Sự tích Hồ Gươm”, “nằm gai nếm mật” cùng với phải trải qua bao gian khổ không hề là điều ngăn cản sự bền bỉ, quyết tâm của dân tộc ta trong cuộc đấu tranh giành độc lập. Qua những trang sử hào hùng, chúng ta hiểu rõ hơn về tinh thần đoàn kết, sự hy sinh cao cả của cha ông để dành lại tự do cho đất nước. Đó cũng là nguồn động viên quý báu để chúng ta, thế hệ trẻ, tiếp tục vững tin, học hỏi và cống hiến để xứng đáng với những nỗ lực, sự hy sinh của các vị tiền bối đã để lại.

• Thành ngữ: nằm gai nếm mật.