VĂN BẢN: NHỮNG CÂU HÁT DÂN GIAN VỀ VẺ ĐẸP QUÊ HƯƠNG

CHUẨN BỊ ĐỌC

Câu hỏi: Cụm từ “vẻ đẹp quê hương” thường khiến em nghĩ đến điều gì?

Giải rút gọn:

Cụm từ "vẻ đẹp quê hương" thường đánh thức trong tôi những hình ảnh về thiên nhiên tươi đẹp, không chỉ trong các thành phố mà còn ở những vùng quê yên bình, từ các dãy núi đến những cánh đồng bát ngát.

TRẢI NGHIỆM CÙNG VĂN BẢN

Câu hỏi: Qua câu ca dao này, thành Thăng Long hiện lên trong tâm trí em như thế nào?

Giải rút gọn:

Câu ca dao này đã gợi lên trong em hình ảnh về thành phố Thăng Long sôi động, náo nhiệt với 36 phố phường sầm uất, mỗi con phố mang đậm nét đặc trưng riêng biệt và đầy ấn tượng.

SUY NGẪM VÀ PHẢN HỒI

Câu 1: Hình ảnh kinh thành Thăng Long được gợi lên trong bài ca dao số 1 có điểm gì đặc biệt? Những từ ngữ như “phồn hoa thứ nhất Long Thành”, “người về nhớ cảnh ngẩn ngơ” đã góp phần thể hiện sắc thái cảm xúc gì của tác giả về đất Long Thành?

Giải rút gọn:

Trong bài ca dao số 1, hình ảnh của kinh thành Thăng Long được miêu tả với đầy đủ tên gọi của 36 phố phường. Các cụm từ như "phồn hoa thứ nhất Long Thành" và "người về nhớ cảnh ngẩn ngơ" thể hiện sự tự hào của tác giả về sự đông đúc và sôi động của Hà Nội cũng như tình cảm lưu luyến khi phải xa xa đất Long Thành.

Câu 2: Bài ca dao 2 giới thiệu vẻ đẹp gì của quê hương? Cảm xúc của tác giả dân gian về quê hương được thể hiện như thế nào qua bài ca dao này?

Giải rút gọn:

Bài ca dao số 2 giới thiệu về vẻ đẹp của quê hương liên quan đến truyền thống bảo vệ tổ quốc, như những sự kiện lịch sử quan trọng như chiến thắng trên sông Bạch Đằng, cuộc khởi nghĩa của Lê Lợi và chiến thắng của quân Lam Sơn. Tác giả dân gian thể hiện tình cảm của mình đối với quê hương bằng cách trình bày sự tự hào và tình yêu sâu sắc đối với đất nước.

Câu 3: Em cảm nhận như thế nào về vẻ đẹp của vùng đất Bình Định qua bài ca dao 3? Xác định và nêu hiệu quả của biện pháp tu từ đuọc sử dụng trong câu lục bát “Bình Định có núi Vọng Phu/ Có đầm Thị Nại, có cù lao Xanh.”

Giải rút gọn:

• Bài ca dao số 3 đã khắc họa vẻ đẹp của vùng đất Bình Định thông qua thiên nhiên tươi đẹp, sự kiện lịch sử anh hùng (chiến công của nghĩa quân Tây Sơn tại đầm Thị Nại), lòng trung thành và lòng dũng cảm của người phụ nữ (núi Vọng Phu), và đặc sản ẩm thực độc đáo của vùng này.

• Tác giả đã sử dụng biện pháp tu từ trong câu lục bát "Bình Định có núi Vọng Phu/ Có đầm Thị Nại, có cù lao Xanh."

• Hiệu quả: Biện pháp tu từ này nhấn mạnh sự đặc trưng và độc đáo của Bình Định, đồng thời thể hiện lòng tự hào của tác giả dân gian đối với quê hương của mình.

Câu 4: Em hãy chỉ ra đặc điểm của thể thơ lục bát thể hiện qua bài ca dao 3.

Giải rút gọn:

Thể thơ lục bát trong bài ca dao số 3 được thể hiện qua các đặc điểm sau:

• Số dòng thơ: Bài thơ gồm 4 dòng (2 dòng lục bát, mỗi dòng có 6 tiếng, và 2 dòng bát, mỗi dòng có 8 tiếng).

• Vần trong các dòng thơ: Tiếng thứ 6 của dòng lục bát phải vần với tiếng thứ 6 của dòng bát (ví dụ: "phu-cù, xanh-anh-canh").

• Nhịp thơ: Dòng 1 có nhịp 2/4, dòng 2 có nhịp 4/4, dòng 3 có nhịp 4/2, và dòng 4 có nhịp 4/4.

Câu 5: Những hình ảnh “cá tôm sẵn bắt, lúa trời sẵn ăn” thể hiện đặc điểm gì của vùng Tháp Mười? Từ đó, cho biết tình cảm của tác giả đối với vùng đất này.

Giải rút gọn:

Hình ảnh "cá tôm sẵn bắt, lúa trời sẵn ăn" thể hiện sự trù phú và sự phong phú của các nguồn tài nguyên tự nhiên ở vùng Tháp Mười. Điều này cho thấy tác giả có niềm tự hào và lòng yêu mến sâu sắc đối với vùng đất này.

Câu 6: Những vẻ đẹp nào của quê hương được thể hiện xuyên suốt trong bốn bài ca dao trên? Qua đó, tác giả dân gian thể hiện tình cảm gì với quê hương, đất nước? Dựa vào đâu, em nhận định như vậy?

Giải rút gọn:

Qua bốn bài ca dao, chúng ta đã thấy được vẻ đẹp của quê hương qua cảnh vật thiên nhiên tươi đẹp, con người tốt lành, truyền thống lịch sử kiêu hãnh, và văn hóa đặc sắc của vùng đất. Tác giả dân gian đã truyền tải sự tự hào sâu sắc với quê hương và đất nước. Nhận định này dựa trên những hình ảnh sinh động, từ ngữ chọn lọc và các kỹ thuật nghệ thuật được sử dụng trong từng bài ca dao.

Câu 7: Điền vào bảng sau ít nhất một từ ngữ hoặc hình ảnh độc đáo của mỗi bài ca dao và giải thích vì sao em chọn từ ngữ, hình ảnh ấy:

Giải rút gọn:

Bảng trên được hoàn thành như sau:

Câu 8: Trong bốn bài ca dao trên, em thích nhất bài nào? Vì sao?

Giải rút gọn:

Bài ca dao mà em ưa thích nhất là bài ca dao số 1 vì nó thể hiện một cách tươi đẹp và sinh động về vẻ đẹp của phố phường Hà Nội xưa. Bài thơ này gợi lên trong tôi sự tự hào và tình yêu đối với kinh thành nơi tôi sinh sống.