VĂN BẢN: BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN

CHUẨN BỊ ĐỌC

Câu 1: Hãy chia sẻ với bạn về một chuyện đáng nhớ mà em từng trải qua.

Giải rút gọn:

Một sự kiện đáng nhớ mà em từng trải qua là khi em tham gia vào một cuộc thi viết văn trường học và đoạt giải nhất. Đó là lần đầu tiên em nhận được một giải thưởng lớn, và cảm giác đó là một điểm sáng trong cuộc đời em. Sự kiện này đã khích lệ em tiếp tục viết và phát triển đam mê với văn chương.

Câu 2: Dựa vào nhan đề và ấn tượng ban đầu của bản thân khi đọc lướt qua văn bản, em đoán xem “bài học đường đời đầu tiên” được nhân vật kể lại sau đây là bài học gì?

Giải rút gọn:

Dựa theo tình huống và những gì mà nhân vật đã trải qua, có thể nói rằng "bài học đường đời đầu tiên" mà nhân vật kể lại có thể liên quan đến việc học cách đối diện với thất bại và học cách vực dậy từ những thất bại đó.

TRẢI NGHIỆM CÙNG VĂN BẢN

Câu 1: Những chi tiết miêu tả ngoại hình nhân vật “tôi” trong đoạn này là lời của ai? Điều này giúp em biết được gì về tính cách nhân vật?

Giải rút gọn:

Ngoại hình của nhân vật "tôi" trong đoạn này được miêu tả thông qua lời của nhân vật Dế Mèn, và thông qua miêu tả này, chúng ta biết được rằng nhân vật "tôi" có sự tự tin về vẻ bề ngoài và sức mạnh của mình.

Câu 2: Qua cách nhân vật “tôi” tự miêu tả hành động của mình ở đoạn này, em biết thêm điều gì ở đặc điểm nhân vật?

Giải rút gọn:

Nhân vật có đặc điểm là kiêu căng, tự phụ, hống hách và cậy sức mạnh của mình để bắt nạt người khác thông qua cách tự miêu tả hành động của mình ở đoạn này.

Câu 3: Những từ ngữ “hung hăng”, “hống hách”, “ngu dại”, “ân hận” cho thấy nhân vật “tôi” có thái độ và đánh giá như thế nào về trải nghiệm sắp kể ra dưới đây?

Giải rút gọn:

Những từ ngữ "hung hăng," "hống hách," "ngu dại," và "ân hận" cho thấy nhân vật "tôi" có thái độ khá tiêu cực và đánh giá trải nghiệm sắp kể dưới đây là một trải nghiệm mà nhân vật hối hận về sự hung hăng và hống hách của mình, cũng như thừa nhận rằng anh ta đã thể hiện một sự ngu ngốc và dại dột trong quá trình đó.

Câu 4: Việc Dế Choắt muốn đào một cái ngách sang nhà nhân vật “tôi” phòng khi có kẻ nào bắt nạt cho thấy Dế Choắt suy nghĩ, đánh giá như thế nào về nhân vật “tôi”?

Giải rút gọn:

Việc Dế Choắt muốn đào một cái ngách sang nhà nhân vật "tôi" khi có kẻ nào đang bắt nạt cho thấy Dế Choắt đánh giá và kỳ vọng rằng nhân vật "tôi" có thể giúp đỡ và bảo vệ anh ta khỏi kẻ bắt nạt.

Câu 5: Cụm từ “đứa ích kỉ” thể hiện sự nhận thức của ai? Tự nhận thức về điều gì?

Giải rút gọn:

Cụm từ "đứa ích kỉ" thể hiện sự tự nhận thức của Dế Mèn về tính cách ích kỉ của bản thân.

SUY NGẪM VÀ PHẢN HỒI

Câu 1: Thời điểm Dế Mèn kể lại cho chúng ta nghe bài học đường đời đầu tiên là trước hay sau cái chết của Dế Choắt? Dựa vào chi tiết nào mà em cho là như vậy?

Giải rút gọn:

Thời điểm Dế Mèn kể lại bài học đường đời đầu tiên là sau cái chết của Dế Choắt, dựa vào chi tiết khi Dế Mèn đem xác Dế Choắt đến chôn và sau đó đắp thành nấm mộ to, sau đó suy tư về bài học đường đời đầu tiên.

Câu 2: Dựa vào gợi ý trong bảng dưới đây, em hãy tìm một vài câu thể hiện lời kể của Dế mèn (lời kể xưng “tôi”) và lời đối thoại của Dế Mèn với nhân vật khác

Giải rút gọn:

• Lời kể của Dế Mèn:

• Tôi tợn lắm. Dám cà khịa với tất cả mọi bà con trong xóm.

• Ngẫm ra thì tôi chỉ nói lấy sướng miệng thôi. Còn Dế Choắt than thở thế nào, tôi không để tai. Hồi ấy, tôi có tính tự đắc, cứ miệng mình nói tai mình nghe chứ không biết ai nghe, thậm chí cũng chẳng để ý có ai nghe mình không.

• Lời đối thoại của Dế Mèn với Dế Choắt:

• Được, chú mình cứ nói thẳng thừng ra nào.

• Hức! Thông ngách sang nhà ta? Dễ nghe nhỉ, chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được.

• Chú mình có muốn cùng tớ đùa vui không?

Câu 3: Tìm những chi tiết thể hiện ngoại hình, hành động, ngôn ngữ và tâm trạng của nhân vật Dế Mèn. Trên cơ sở đó, nhận xét về tính cách của Dế Mèn.

Giải rút gọn:

Những chi tiết thể hiện ngoại hình, hành động, ngôn ngữ và tâm trạng của nhân vật Dế Mèn:

• Ngoại hình Dế Mèn: Đôi càng mẫm bóng, vuốt cứng, nhọn hoắt, cánh dài, răng đen nhánh, râu dài uốn cong, hùng dũng.

• Hành động của Dế Mèn: Tôi co cẳng lên, đạm phanh phách vào các ngọn cỏ; Tôi đi đứng oai vệ; Tôi đã quát mấy chị Cào Cào ngụ ngoài đầu bờ; thỉnh thoảng, tôi ngứa chân đá một cái, ghẹo anh Gọng Vó lấm láp vừa ngơ ngác dưới đầm lên.

• Ngôn ngữ của Dế Mèn: Gọi Dế Choắt là “chú mày” với giọng điệu khinh khỉnh.

• Tâm trạng của Dế Mèn: Tôi lấy làm hãnh hiện với bà con về cặp râu ấy lắm, Tôi tợn lắm, tôi cho là tôi giỏi; thoát nạn rồi mà còn ân hận quá, ân hận mãi.

Dựa vào những chi tiết trên, ta có thể nhận xét về tính cách của Dế Mèn. Dế Mèn là một chàng thanh niên trẻ trung, yêu đời và tự tin về vẻ bề ngoài và sức mạnh của mình. Tuy nhiên, do ý thức quá lớn về sự tự tin, Dế Mèn đã trở nên kiêu căng, tự phụ, hống hách và cậy sức mạnh để bắt nạt kẻ yếu. Sau sự việc xảy ra, Dế Mèn đã trải qua tâm trạng ân hận và hối lỗi về sự kiêu căng của mình.

Câu 4: Bài học đường đời đầu tiên mà Dế Mèn rút ra sau sự việc xảy ra với Dế Choắt là gì? Theo em, việc tác giả để cho Dế Mèn tự kể lại câu chuyện của mình bằng ngôi thứ nhất có tác dụng thế nào trong việc thể hiện bài học ấy?

Giải rút gọn:

• Bài học đường đời đầu tiên mà Dế Mèn rút ra sau cái chết của Dế Choắt là thói ngông cuồng của mình, trêu đùa, khinh thường người khác, và thoả mãn niềm vui cho bản thân đã gây ra hậu quả khôn lường, và phải ân hận suốt đời.

• Việc tác giả sử dụng ngôi kể thứ nhất, cho Dế Mèn tự kể lại câu chuyện của mình, có tác dụng làm cho câu chuyện trở nên chân thực và thấm đẫm cảm xúc. Ngôi kể thứ nhất cho phép chúng ta tiếp cận tâm trạng, suy tư, và lời nói của nhân vật một cách trực tiếp, giúp tạo sự đồng cảm và hiểu rõ hơn về tâm hồn của Dế Mèn khi anh ấy nhận ra hậu quả của thái độ của mình.

Câu 5: Có thể xem cái chết của Dế Choắt là một bước ngoặt khiến Dế Mèn thay đổi cách nhìn về bản thân và về người khác không? Vì sao?

Giải rút gọn:

Có thể xem cái chết của Dế Choắt là một bước ngoặt khiến Dế Mèn thay đổi cách nhìn về bản thân và về người khác. Điều này xảy ra vì cái chết của Dế Choắt là một sự kiện đầy xác thực, là hậu quả của thái độ kiêu căng, tự phụ của Dế Mèn. Cái chết của Dế Choắt đánh thức trong Dế Mèn sự nhận thức về những sai lầm và hậu quả mà anh ta đã gây ra. Việc này đã khiến Dế Mèn thay đổi cách nhìn về bản thân, nhận ra tính kiêu căng, tự phụ, và sự ích kỉ của mình.

Câu 6: Những dấu hiệu nào giúp em nhận biết Bài học đường đời đầu tiên là truyện đồng thoại?

Giải rút gọn:

Các dấu hiệu nhận biết “Bài học đường đời đầu tiên” là truyện đồng thoại bao gồm:

• Nhân vật là các loài vật đã được nhân hoá: Truyện có sự xuất hiện của Dế Mèn, Dế Choắt, Chị Cốc và chị Cào Cào, tất cả đều là loài vật đã được nhân hoá.

• Miêu tả ngoại hình và hành vi của loài vật: Trong câu chuyện, có sự miêu tả chi tiết về ngoại hình của Dế Mèn, bao gồm đôi càng mẫm bóng, râu dài uốn cong, và những hành động như đạp phanh phách lên ngọn cỏ và đào hang. Những đặc điểm này đều thể hiện tính cách và hành vi của loài dế.

• Thể hiện tính cách của nhân vật: Tính cách của Dế Mèn như kiêu căng, tự phụ, hống hách và ích kỉ được thể hiện thông qua hành vi và lời nói của nhân vật.

Những dấu hiệu này làm cho câu chuyện thể hiện tính chất đồng thoại, với nhân vật là các loài vật nhân hoá và tập trung vào việc thể hiện tính cách và hành vi của họ.

Câu 7: Từ trải nghiệm và bài học của Dế Mèn, em hiểu thêm điều gì về lỗi lầm của những người ở tuổi mới lớn và về thái độ cần có trước những lỗi lầm có thể mắc phải trong cuộc sống?

Giải rút gọn:

Từ trải nghiệm và bài học của Dế Mèn, ta hiểu thêm về lỗi lầm thường gặp ở những người tuổi mới lớn, như kiêu căng, tự phụ, và sự đôi khi thiếu nhận thức về bản thân. Đồng thời, nó cũng nhấn mạnh về tầm quan trọng của việc nhận ra và sửa chữa lỗi lầm, cũng như sự quan trọng của việc biết tự trọng và tự giác trong việc tự cải thiện bản thân.