CHỦ ĐỀ 5. ÁNH SÁNG

BÀI 16: SỰ PHẢN XẠ ÁNH SÁNG

1. HIỆN TƯỢNG PHẢN XẠ ÁNH SÁNG

Câu 1: Nêu một số ví dụ về hiện tượng phản xạ ánh sáng mà em quan sát được trong thực tế.

Giải nhanh:

Ví dụ: gương mặt của chúng ta phản chiếu trong gương.

Luyện tập: Ban đêm, ta không thể đọc sách trong một căn phòng tối. Chỉ khi bật đèn lên, ta mới có thể nhìn thấy trang sách. Vì sao?

Giải nhanh:

Vì ta nhìn thấy một vật khi có ánh sáng từ vật đó truyền vào mắt ta. Trang sách không phải nguồn sáng nên trong một căn phòng tối, ta không thể nhìn thấy nó. Khi bật đèn, trang sách nhận được ánh sáng từ đèn và hắt vào mắt ta → trang sách trở thành vật sáng.

2. ĐỊNH LUẬT PHẢN XẠ ÁNH SÁNG

Câu 2: Từ kết quả thí nghiệm, hãy nêu nhận xét về:

a) Mặt phẳng chứa tia sáng phản xạ.

b) Mối liên hệ giữa góc phản xạ i’ và góc tới i.

Giải nhanh:

a) Mặt phẳng chứa tia sáng phản xạ cũng đồng thời là mặt phẳng chứa tia sáng tới và đường pháp tuyến.

b) Góc phản xạ bằng góc tới (i = i’).

Luyện tập: Vẽ các tia sáng phản xạ trong mỗi hình dưới đây.

Giải nhanh:

• Bước 1: Dựng đường pháp tuyến vuông góc với mặt phẳng.
• Bước 2: Dùng thước đo độ đo góc tới i.
• Bước 3: Vẽ góc phản xạ i’ sao cho i’ = i.

3. PHẢN XẠ VÀ PHẢN XẠ KHUYẾCH TÁN

Câu 3: Ảnh của cảnh vật trên mặt hồ trong hai trường hợp ở Hình 16.4 khác nhau thế nào?

Giải nhanh:

• Hình 16.4a: Ảnh của cánh vật trên mặt hồ rõ nét.
• Hình 16.4b: Ảnh của cảnh vật trên mặt hồ không rõ nét.

Câu 4: Nêu nhận xét về hướng của các tia sáng phản xạ trong Hình 16.5a và 16.5b. Giải thích vì sao có sự khác nhau đó?

Giải nhanh:

Hình 16.5a có các tia sáng phản xạ song song, cùng chiều và cùng hướng với nhau. Hình 16.5b có các tia sáng phản xạ theo nhiều chiều, hướng khác nhau. Do hình 16.5a có các tia sáng tới chiếu đến cùng một bề mặt phẳng và nhẵn, còn hình 16.5b có các tia sáng tới chiếu đến bề mặt nhấp nhô.

Vận dụng: Một học sinh cho rằng: “Trong hiện tượng phản xạ khuếch tán, sở dĩ ta không nhìn thấy ảnh của vật là do hiện tượng này không tuân theo đúng định luật phản xạ ánh sáng”.

Theo em, nhận định đó đúng hay sai?

Giải nhanh:

Nhận định sai vì trong hiện tượng phản xạ khuếch tán, ánh sáng chiếu tới bề mặt không bằng phẳng khiến các tia sáng phản xạ lại theo nhiều hướng khác nhau → Ảnh của vật không rõ nét.

BÀI TẬP

Câu 1: Hiện tượng nào dưới đây là kết quả của hiện tượng phản xạ ánh sáng?

A. Mắt nhìn thấy các vật phía sau tấm kính.

B. Mắt đặt ngoài không khí nhìn thấy con cá trong bể nước.

C. Mắt nhìn thấy bóng cây trong sân trường.

D. Mắt nhìn thấy hình ảnh bầu trời dưới hồ nước.

Giải nhanh:

D.

Câu 2: Trong hai hình dưới đây, hãy chỉ ra đâu là sự phản xạ, đâu là sự phản xạ khuếch tán. Giải thích.

Giải nhanh:

Hình a là phản xạ khuếch tán vì ảnh của bông hoa súng không rõ nét và ánh sáng chiếu tới bề mặt nước không bằng phẳng. Hình b là phản xạ vì ảnh của mặt trời rõ nét và ánh sáng chiếu tới bề mặt nước bằng phẳng.