CHỦ ĐỀ 4. ÂM THANH

BÀI 14: PHẢN XẠ ÂM

1. SỰ PHẢN XẠ ÂM

Câu 1: Tiến hành thí nghiệm Hình 14.1 và thực hiện các yêu cầu sau:

a) Học sinh B áp tai vào miệng ống nhựa 2 có nghe được tiếng nói của bạn A không?

b) Mô tả đường truyền của sóng âm trong thí nghiệm.

c) Nêu nhận xét về sự truyền sóng âm khi có vật cản và khi không có vật cản.

d) Kết quả thí nghiệm có gì khác biệt khi thay quyển sách bằng tấm xốp, tấm kính mờ, tấm thảm nhựa?

Giải nhanh:

a) Có.

b) Bạn A nói, sóng âm truyền từ miệng qua ống nhựa 1 đến quyển sách → phản xạ lại âm thu được và truyền vào ống nhựa 2, đến tai bạn B.

c) Sự truyền sóng âm khi có vật cản chậm hơn.

d) Âm thanh bạn B nghe được sẽ nhỏ hơn. 

Câu 2: Hãy chỉ ra những vật phản xạ âm tốt và những vật phản xạ âm kém trong Hình 14.2.

Giải nhanh:

• Vật phản xạ âm tốt: gạch men, cửa kính.
• Vật phản xạ âm kém: tấm xốp, thảm len.

2. MỘT SỐ HIỆN TƯỢNG VỀ SÓNG ÂM

Câu 3: Nêu một số ví dụ về tiếng vang em nghe được trong thực tế.

Giải nhanh:

Ví dụ: Vỗ tay hoặc nói to trong một căn phòng lớn, trống trải.

Luyện tập: Một người phải đứng cách vách đá ít nhất bao nhiêu mét để có thể nghe được tiếng vang của mình khi hét to? Biết tốc độ truyền âm trong không khí ở điều kiện thường là 343 m/s.

Giải nhanh:

v=St → s = v.t = 343 . 115 = 23 (m).

Mở rộng: Vì sao bề mặt các bức tường bên trong phòng thu âm chuyên nghiệp (hình bên dưới) thường được dán các miếng xốp mềm có gai và sần sùi?

Giải nhanh:

Vì những vật liệu này có tác dụng cách âm, hạn chế tối đa tiếng vang, giúp phòng thu âm yên tĩnh, tránh tạp âm, tiếng ồn làm ảnh hưởng đến kết quả bản thu.

Câu 4: Nêu các loại tiếng ồn được minh hoạ trong Hình 14.4.

Giải nhanh:

• Tiếng ồn từ phương tiện giao thông: ô tô,...
• Tiếng ồn từ các cửa hàng: cửa hàng kinh doanh nhạc cụ,...
• Tiếng ồn từ công trình xây dựng: máy khoan cắt bê tông,...

Câu 5: Nêu một số tác hại của tiếng ồn đối với sức khoẻ và các hoạt động thường ngày của chúng ta.

Giải nhanh:

Tác hại: giảm thính lực; mất ngủ, suy nhược thần kinh; giảm khả năng tập trung và làm việc → giảm chất lượng cuộc sống.

Câu 6: Hình 14.5 gợi ý một số biện pháp chống ô nhiễm tiếng ồn. 

a) Hãy phân loại các biện pháp này theo từng nhóm tương ứng.

b) Nêu thêm một số biện pháp chống ô nhiễm tiếng ồn thuộc mỗi nhóm.

Giải nhanh:

• Tác động vào nguồn âm: Đi nhẹ - nói khẽ; đặt biển báo cấm sử dụng còi gần trường học, bệnh viện,...
• Làm phát tán âm trên đường truyền của nó: trồng nhiều cây xanh.
• Ngăn chặn đường truyền âm bằng cách sử dụng vật liệu cách âm: sử dụng cửa kính hai lớp; làm trần thạch cao; thiết kế tường bằng vật liệu cách âm.

BÀI TẬP

Câu 1: Nếu vỗ tay hoặc nói to trong một căn phòng lớn và trống trải thì chúng ta nghe được tiếng vang. Tuy nhiên, cũng chính căn phòng đó, khi đã trang bị nhiều đồ đạc, nếu vỗ tay hoặc nói to thì chúng ta không còn nghe được tiếng vang nữa.

Giải nhanh:

Trước khi sắp xếp đồ đạc, âm thanh bị tường phản xạ lại truyền đến tai chúng ta. Khi căn phòng được trang bị nhiều đồ đạc → hấp thụ hoặc không phản xạ lại âm thanh → không nghe thấy tiếng vang.

Câu 2: Cho các vật sau: sàn gỗ, thảm cỏ, hàng cây, tường bê tông, rèm nhung bảng mica, tấm thép. Vật nào phản xạ âm tốt, vật nào phản xạ âm kém?

Giải nhanh:

• Vật liệu phản xạ âm tốt: sàn gỗ, tường bê tông, bảng mica, tấm thép.
• Vật liệu phản xạ âm kém: thảm cỏ, hàng cây, rèm nhung.

Câu 3: Giả sử nhà em ở ven quốc lộ và trong một thị trấn đông đúc. Hãy đề xuất một số biện pháp phòng chống tiếng ồn có thể thực hiện được cho nhà em.

Giải nhanh:

Biện pháp: xây dụng tường cao, hàng rào xung quanh nhà; trồng nhiều cây xanh; sử dụng cửa kính hai lớp, đồ nội thất bằng gỗ;...