CHỦ ĐỀ 7. KHÁI NIỆM TRAO ĐỔI CHẤT VÀ CHUYỂN HOÁ NĂNG LƯỢNG Ở SINH VẬT

BÀI 22: VAI TRÒ CỦA TRAO ĐỔI CHẤT VÀ CHUYỂN HOÁ NĂNG LƯỢNG Ở SINH VẬT

1. KHÁI NIỆM TRAO ĐỔI CHẤT VÀ CHUYỂN HOÁ NĂNG LƯỢNG Ở SINH VẬT

Câu 1: Quan sát Hình 22.1, em hãy cho biết:

a) Cơ thể người lấy những chất gì từ môi trường và thải những chất gì ra khỏi cơ thể?

b) Các chất được lấy từ môi trường được sử dụng để làm gì?

c) Trao đổi chất ở sinh vật gồm những quá trình nào?

d) Thế nào là trao đổi chất?

Giải nhanh: 

a) Lấy oxygen, nước, chất dinh dưỡng; thải carbon dioxide, nhiệt và chất thải.

b) Để phục vụ cho quá trình trao đổi chất của cơ thể.

c) Gồm 2 quá trình: trao đổi chất và chuyển hoá năng lượng.

d) Trao đổi chất là quá trình cơ thể sinh vật lấy các chất từ môi trường cung cấp cho quá trình chuyển hoá trong tế bào, đồng thời thải các chất không cần thiết ra ngoài môi trường.

Câu 2: Quá trình nào sau đây thuộc trao đổi chất ở sinh vật?

a) Phân giải protein trong tế bào?

b) Bài tiết mồ hôi.

c) Vận chuyển thức ăn từ miệng xuống dạ dày.

d) Lấy carbon dioxide và thải oxygen ở thực vật.

Giải nhanh: 

a, b, d.

Câu 3: Thế nào là quá trình chuyển hoá các chất trong tế bào? Cho ví dụ?

Giải nhanh: 

Quá trình chuyển hoá các chất trong tế bào là tập hợp tất cả các phản ứng hoá học diễn ra trong tế bào, được thể hiện qua quá trình tổng hợp và phân giải các chất. Ví dụ: Tổng hợp đường glucose từ nước và carbon dioxide trong quang hợp.

Câu 4: Thế nào là chuyển hoá năng lượng?

Giải nhanh:

Chuyển hoá năng lượng là sự biến đổi năng lượng từ dạng này sang dạng khác.

Câu 5: Sự biển đổi nào sau đây là chuyển hoá năng lượng trong cơ thể sinh vật?

a) Quang năng → Hoá năng.

b) Điện năng → Nhiệt năng.

c) Hoá năng → Nhiệt năng.

d) Điện năng → Cơ năng.

Giải nhanh:

a, c.

Luyện tập: Sinh vật có sử dụng hết toàn bộ các chất được lấy từ môi trường không? Giải thích?

Giải nhanh:

Có vì cơ thể sinh vật luôn vận động và phát triển không ngừng. Tất cả mọi hoạt động sống đều cần dùng đến năng lượng. Các chất đã được chuyển hoá có thể dự trữ trong cơ thể.

2. VAI TRÒ CỦA TRAO ĐỔI CHẤT VÀ CHUYỂN HOÁ NĂNG LƯỢNG TRONG CƠ THỂ

Câu 6: Quá trình trao đổi chất và chuyển hoá năng lượng có vai trò gì đối với cơ thể sinh vật? Cho ví dụ.

Giải nhanh:

Vai trò: Cung cấp nguyên liệu cấu tạo, thực hiện chức năng của tế bào và cơ thể;  cung cấp năng lượng. Ví dụ: Quá trình phân giải đường glucose tạo ra ATP cung cấp cho các hoạt động của cơ thể.

Luyện tập: Điều gì sẽ xảy ra với sinh vật nếu quá trình trao đổi chất và chuyển hoá năng lượng bị ngừng lại? Giải thích.

Giải nhanh:

Khi đó, cơ thể sẽ không thể duy trì sự sống, sinh trưởng, phát triển và sinh sản vì không có chất dinh dưỡng, chức năng của các tế bào trong cơ thể bị đình trệ. Cơ thể không thể tự sản sinh ra năng lượng để phục vụ cho các hoạt động sống cơ bản.

Vận dụng: Nhiệt độ cơ thể của một vận động viên trước và trong khi đang thi đấu có gì khác nhau? Giải thích.

Giải nhanh:

Nhiệt độ cơ thể trong khi đang thi đấu cao hơn vì khi vận động mạnh và liên tục, cơ thể sẽ đốt cháy nhiều năng lượng hơn, quá trình trao đổi chất và chuyển hoá năng lượng cũng diễn ra mạnh mẽ hơn khiến cơ thể nóng lên.

BÀI TẬP

Câu 1: Cho ba trường hợp sau: (A) người đang chơi thể thao, (B) người đang ngủ, (C) người đang đi bộ.

a) Hãy so sánh tốc độ trao đổi chất ở ba trường hợp trên. Giải thích.

b) Xác định quá trình chuyển hoá năng lượng ở trường hợp (A) và (C).

Giải nhanh:

a) Từ nhanh đến chậm: (A) - (C) - (B). Người đang chơi thể thao và người đi bộ có tốc độ trao đổi chất nhanh vì họ cần nhiều năng lượng để phục vụ cho hoạt động của cơ thể. Người đang ngủ có tốc độ trao đổi chất chậm nhất vì họ chỉ cần một phần năng lượng vừa đủ để duy trì các hoạt động sống cơ bản.

b) Quang năng → Hoá năng → Động năng → Nhiệt năng.

Câu 2: Hãy xác định một số biện pháp giúp tăng cường quá trình trao đổi chất ở cơ thể

Giải nhanh:

Biện pháp: Uống đủ nước, có chế độ ăn hợp lí, vận động thường xuyên, hạn chế sử dụng các chất kích thích, ngủ đủ giấc.