BÀI 2: MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP BIỂU HIỆN CÁC ĐỐI TƯỢNG ĐỊA LÝ TRÊN BẢN ĐỒ 

Mở đầu

Câu hỏi: Có những phương pháp nào biểu hiện các đối tượng địa lí trên bản đồ? Các phương pháp đó có gì khác biệt?

Đáp án chuẩn: 

1. Kí hiệu: thể hiện đối tượng địa lý theo điểm cụ thể.

2. Kí hiệu đường chuyển động: thể hiện di chuyển của các đối tượng kinh tế - xã hội.

3. Bản đồ - biểu đồ: thể hiện giá trị tổng cộng của đối tượng địa lý theo lãnh thổ.

4. Chấm điểm: thể hiện đối tượng phân tán nhỏ lẻ.

5. Khoanh vùng: thể hiện phân bố đối tượng theo vùng nhưng không đều.

Hình thành kiến thức mới

Câu 1: Dựa vào thông tin trong mục 1 và hình 2.1, trình bày phương pháp kí hiệu (đối tượng, hình thức và khả năng thể hiện).

Đáp án chuẩn

- Đối tượng: Phương pháp kí hiệu thể hiện các đối tượng địa lý phân bố theo điểm cụ thể (như đỉnh núi, mỏ khoáng sản) hoặc tập trung trên diện tích nhỏ (như nhà máy, điểm dân cư).

- Hình thức: Trên bản đồ, các kí hiệu được dùng để thể hiện từng đối tượng và đặt chính xác vào vị trí phân bố của chúng.

- Khả năng: Phương pháp kí hiệu thể hiện chất lượng, số lượng, cấu trúc, sự phát triển và phân bố của đối tượng qua hình dạng, màu sắc, kích thước của kí hiệu.

Câu 2: Dựa vào thông tin trong mục 2 và  hình 2.2, hãy trình bày phương pháp kí hiệu đường chuyển động (đối tượng, hình thức và khả năng thể hiện).

Đáp án chuẩn 

- Đối tượng: Phương pháp kí hiệu đường chuyển động thể hiện sự di chuyển của đối tượng và hiện tượng trên bản đồ.

- Hình thức: Sử dụng các mũi tên.

- Khả năng: Đặc điểm được thể hiện qua màu sắc, độ rộng và hướng của mũi tên.

Câu 3: Dựa vào thông tin trong mục 3 và hình 2.3, hãy trình bày phương pháp bản đồ — biểu đồ (đối tượng, hình thức và khả năng thê hiện).

Đáp án chuẩn: 

- Đối tượng: Phương pháp bản đồ - biểu đồ thể hiện giá trị tổng cộng của đối tượng địa lý theo từng lãnh thổ bằng cách đặt biểu đồ vào phạm vi của các đơn vị hành chính.

- Hình thức: Sử dụng các loại biểu đồ khác nhau, như biểu đồ cột, biểu đồ tròn.

- Khả năng: Thể hiện số lượng và chất lượng của các đối tượng, thường dùng trong bản đồ kinh tế - xã hội.

Câu 4: Dựa vào thông tin trong mục 4 và hình 2.4, hãy trình bày phương pháp chấm điểm (đối tượng, hình thức và khả năng thể hiện).

Đáp án chuẩn

- Đối tượng: Phương pháp chấm điểm biểu hiện các đối tượng phân tán nhỏ lẻ trên lãnh thổ bằng sự phân bố của các điểm chấm trên bản đồ.

- Hình thức: Mỗi một điểm chấm tương ứng với một số lượng của đối tượng nhất định.

- Khả năng: Phương pháp này chủ yếu thể  hiện về số lượng của đối tượng.

Câu 5: Dựa vào thông tin trong mục 5 và hình 2.5, hãy trình bày phương pháp khoanh vùng (đôi tượng, hình thức và khả năng thể hiện).

Đáp án chuẩn

- Đối tượng: Phương pháp khoanh vùng thể hiện đối tượng phân bố theo vùng nhưng không đều khắp, chỉ có ở những vùng nhất định.

- Hình thức: Sử dụng đường nét liên, đường nét đứt, màu sắc, kí hiệu, hoặc viết tên đối tượng vào vùng.

- Khả năng: Có thể sử dụng các phương pháp khác như kí hiệu theo đường, đường đẳng trị, nền chất lượng, bản đồ - mật độ, và biểu đồ định vị.

Luyện tập

Câu 1: Lập bảng đề phân biệt một số phương pháp biểu hiện các đối tượng địa lí trên bản đồ (về đối tượng, hình thức, khả năng thế hiện của phương pháp).

Câu 2: Phương pháp sẽ được sử dụng khi biểu hiện các đối tượng, hiện tượng sau trên bản đồ:

Đáp án chuẩn

• Mỏ khoáng sản (Phương pháp kí hiệu)
• Sự di dân từ nông thôn ra đô thị (phương pháp khoanh vùng)
• Phân bố dân cư nông thôn (Phương pháp chấm điểm)
• Số học sinh các xã, phường, thị trấn (Phương pháp chấm điểm) 
• Cơ sở sản xuất (Phương pháp kí hiệu)

Vận dụng

Nhiệm vu: Sưu tầm một số bản đồ, tìm hiểu các đối tượng và phương pháp đã được sử dụng để biểu hiện các đối tượng đó trên bản đồ.

Đáp án chuẩn

• HS tự sưu tầm