BÀI 17: VỎ ĐỊA LÝ, QUY LUẬT THỐNG NHẤT VÀ HOÀN CHỈNH CỦA VỞ TRÁI ĐẤT 

Mở đầu

Câu hỏi: Đối tượng nghiên cứu của địa lí tự nhiên là vỏ địa lí. Vỏ địa lí là bộ phận phức tạp nhất của Trái Đắt về thành phần vật chất và cầu trúc. Trong phạm vi giới hạn của vỏ địa lí, đã diễn ra rất nhiều quy luật của tất cả các thành phần địa lí.  Đó là những quy luật gì? Các quy luật đó diễn ra và tác động lẫn nhau như thế nào?

Đáp án chuẩn

  - Quy luật thống nhất và hoàn chỉnh của vỏ trái đất

  - Quy luật thông nhất và hoàn chỉnh của vỏ địa lí là quy luật về mối quan hệ quy định lẫn nhau giữa các thành phản và mỗi bộ phận lãnh thô trong vỏ địa lí.

Hình thành kiến thức mới

Câu 1: Dựa vào thông tin và hình 17.1 trong mục 1, hãy:

- Cho biết vỏ địa lí bao gồm những bộ phận nào. Nêu giới hạn của vỏ địa lí.

- Phân biệt vỏ địa lí và vỏ Trái Đất.

Đáp án chuẩn

* Vỏ địa lí là lớp vỏ của Trái Đất bao gồm khí quyển, thạch quyển, thủy quyển và sinh quyển, tương tác và tác động lẫn nhau tạo nên thể tổng hợp tự nhiên thống nhất và hoàn chỉnh.

* Phân biệt vỏ địa lí và vỏ Trái Đất:

  - Vỏ địa lí bao gồm toàn bộ thủy quyển, sinh quyển, và phần phía trên của thạch quyển cùng với phần khí quyển bên dưới lớp ô-dôn.

  - Chiều dày của vỏ địa lí khoảng 30-35 km.

Câu 2:  Đọc thông tin và hình 17.2 trong mục 2, hãy trình bày khái niệm, biểu hiện, ý nghĩa thực tiễn của quy luật thông nhất và hoàn chỉnh của vỏ địa lí.

Đáp án chuẩn

- Khái niệm: Quy luật thống nhất và hoàn chỉnh của vỏ địa lí là quy luật về mối quan hệ quy định lẫn nhau giữa các thành phần và mỗi bộ phận lãnh thổ trong vỏ địa lí.

- Biểu hiện: Trong vỏ địa lí, mọi lãnh thổ bao gồm nhiều thành phần tác động và phụ thuộc lẫn nhau. Nếu một thành phần thay đổi, các thành phần khác và toàn bộ lãnh thổ cũng sẽ thay đổi.

- Ý nghĩa: Vỏ địa lí mang tính thống nhất và hoàn chỉnh, nên ta có thể dự báo sự thay đổi của các thành phần tự nhiên khi sử dụng chúng. Cần nghiên cứu tỉ mỉ, chính xác các đặc điểm địa lí của mọi lãnh thổ trước khi khai thác và cải tạo tự nhiên hợp lí.

Luyện tập

Câu hỏi: Lấy ví dụ về biểu hiện của quy luật thống nhất và hoàn chỉnh của vỏ địa lí

Đáp án chuẩn

* Ví dụ 1: Khí hậu (lượng mưa tăng):

• Sông ngòi (lưu lượng nước, dòng chảy tăng).
• Địa hình (mức độ xói mòn tăng).
• Thổ nhưỡng (lượng phù sa tăng).

* Ví dụ 2: Khí hậu từ khô hạn sang ẩm ướt:

• Sông ngòi (thay đổi chế độ dòng chảy).
• Địa hình (xói mòn mạnh, phá hủy đá).
• Thổ nhưỡng (quá trình hình thành đất nhanh hơn).
• Thực vật (phát triển mạnh).

* Ví dụ 3: Thực vật rừng bị phá hủy:

• Địa hình (xói mòn).
• Khí hậu (biến đổi).
• Thổ nhưỡng (đất biến đổi).

Vận dụng

Nhiệm vụ: Tìm hiểu sự nóng lên toàn cầu có ảnh hưởng như thế nào đến các thành phần tự nhiên khác trên Trái Đất.

Đáp án chuẩn

Sự nóng lên toàn cầu:

  - Thay đổi mực nước biển toàn cầu

  - Thay đổi mạnh mẽ các mô hình khí hậu 

  - Sự tuyệt chủng của các loài động, thực vật 

  - Ảnh hưởng nặng nề tới con người