BÀI 28: VAI TRÒ, ĐẶC ĐIỂM, CƠ CẤU NGÀNH CÔNG NGHIỆP, CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG

TỚI SỰ PHÁT TRIỂN VÀ SỰ PHÂN CÔNG NGHIỆP

Mở đầu

Câu hỏi: Công nghiệp có vai trò như thế nào đối với nền kinh tế? Công nghiệp có những đặc điểm gì nổi bật? Sự phát triển và phân bô công nghiệp chịu ảnh hưởng của những nhân tố nào?

Đáp án chuẩn

* Vai trò:

  - Công nghiệp là ngành đóng vai trò chủ đạo trong nên kinh tế quốc dân, có tác động toàn diện tới sản xuất và đời sống xã hội. 

  - Công nghiệp có những đặc điểm gì nổi bật? Sự phát triển và phân bố công nghiệp chịu ảnh hưởng của những nhân tố nào?

  - Gắn liền với việc sử dụng máy móc và áp dụng công nghệ.

  - Có mức độ tập trung hoá, chuyên môn hoá và hợp tác hoá rất cao.

  - Đòi hỏi tiêu thụ nguyên liệu đầu vào lớn nên lượng chất thải ra môi trường nhiều.

  - Có tính linh động cao về mặt phân bố theo không gian.

  - Nền công nghiệp hiện đại gắn liên với tự động hoá, ứng dụng công nghệ cao, đẩy mạnh nghiên cứu và phát triển

Hình thành kiến thức mới

Câu 1: Dựa vào thông tin trong mục a, hãy trình bày vai trò của ngành công nghiệp.

Đáp án chuẩn

- Công nghiệp cung cấp tư liệu sản xuất cho toàn bộ nền kinh tế, thúc đẩy tăng trưởng và chuyển dịch cơ cấu kinh tế.

- Công nghiệp cung cấp hàng tiêu dùng phong phú, nâng cao chất lượng cuộc sống, là nguồn hàng xuất khẩu quan trọng, và tạo việc làm, tăng thu nhập.

- Công nghiệp khai thác hiệu quả tài nguyên, làm biến đổi không gian kinh tế, và đóng vai trò hạt nhân phát triển vùng kinh tế.

Câu 2: Dựa vào thông tin trong mục b, hãy nêu đặc điểm của ngành công nghiệp.

Đáp án chuẩn

- Ngành công nghiệp sử dụng máy móc và công nghệ cao.

- Có mức độ tập trung, chuyên môn hóa và hợp tác cao.

- Tiêu thụ nhiều nguyên liệu đầu vào, gây nhiều chất thải.

- Phân bố linh động theo không gian.

- Công nghiệp hiện đại gắn liền với tự động hóa, công nghệ cao và nghiên cứu phát triển.

Câu 3: Dựa vào thông tin trong mục c, hãy trình bày cơ cầu ngành công nghiệp.

Đáp án chuẩn

 Cơ cầu ngành công nghiệp:

 - Cơ cấu ngành công nghiệp gồm tổng thê các ngành, nhóm ngành tạo nền công nghiệp và mối quan hệ giữa chúng.

 - Có nhiều cách phân loại các ngành công nghiệp, dựa vào tính chất tác động đến đối tượng lao động, người ta chia sản xuât công nghiệp thành hai nhóm chính là công nghiệp khai thác và công nghiệp chế biến.

Câu 4: Hãy sắp xếp các ngành công nghiệp dưới đây vào hai nhóm (công nghiệp khai thác và công nghiệp chế biến), sao cho phù hợp: công nghiệp điện lực, công nghiệp khai thác than, công nghiệp thực phẩm, công nghiệp sản xuất hàng tiêu dùng, công nghiệp khai thác dầu khí, công nghiệp điện tử - tin học.

Đáp án chuẩn

 Sắp xếp:

  - Công nghiệp khai thác: công nghiệp điện lực, công nghiệp khai thác than, công nghiệp khai thác dầu khí, công nghiệp điện tử - tin học

  - Công nghiệp chế biến:  công nghiệp thực phẩm, công nghiệp sản xuất hàng tiêu dùng

Câu 5: Dựa vào thông tin trong mục 2, hãy phân tích vai trò của các nhân tố ảnh hưởng tới sự phát triển và phân bố công nghiệp.

Đáp án chuẩn

1. Các nhân tố bên trong:

   - Vị trí địa lí: Ảnh hưởng đến phân bố cơ sở sản xuất và tiếp cận các yếu tố bên ngoài.

   - Điều kiện tự nhiên và tài nguyên: Xác định cơ cấu và phân bố sản xuất công nghiệp.

   - Điều kiện kinh tế - xã hội: Dân cư và lao động đảm bảo nguồn nhân lực và thị trường tiêu thụ.

   - Trình độ khoa học - công nghệ: Hỗ trợ phát triển nhanh, bền vững và thay đổi phân bố. Chính sách phát triển ảnh hưởng đến hướng và tốc độ phát triển.

2. Các nhân tố bên ngoài:

   - Vốn đầu tư, nhân lực chất lượng cao, khoa học - công nghệ, và thị trường quốc tế: Cung cấp sức mạnh và điều kiện cho phát triển và phân bố công nghiệp, đặc biệt ở giai đoạn đầu.

Luyện tập

Nhiệm vụ: Hãy thể hiện các nhân tố ảnh hưởng tới sự phát triển và phân bố công nghiệp bằng một sơ đồ. Nêu ví dụ cụ thể vệ ảnh hưởng của một nhân tố đên sự phát triễn và phân bố công nghiệp.

Đáp án chuẩn

1. Các nhân tố bên trong:

   - Vị trí địa lí

   - Điều kiện tự nhiên và tài nguyên (khoáng sản, đất, nước)

   - Điều kiện kinh tế - xã hội

   - Trình độ khoa học - công nghệ

   - Nguồn vốn và thị trường

   - Chính sách phát triển công nghiệp

2. Các nhân tố bên ngoài:

   - Vốn đầu tư, nguồn nhân lực chất lượng cao, khoa học - công nghệ, thị trường quốc tế

   Ví dụ: Khoáng sản là nguyên liệu quan trọng cho công nghiệp, ảnh hưởng đến phát triển nhờ trữ lượng, chất lượng và chủng loại.