BÀI 26: TỔ CHỨC LÃNH THỔ NÔNG NGHIỆP, MỘT SỐ VẤN ĐỀ PHÁT TRIỂN HIỆN ĐẠI

TRÊN THẾ GIỚI VÀ ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP TRONG TƯƠNG LAI

Mở đầu

Câu hỏi: Tổ chức lãnh thổ nông nghiệp là gì? Trong tương lai sản xuât nông nghiệp trên thế giới sẽ thay đổi ra sao?

Đáp án chuẩn

- Tổ chức lãnh thổ nông nghiệp là việc sắp xếp và phối hợp các đối tượng nông nghiệp trên một lãnh thổ cụ thể để tối ưu hóa sử dụng tiềm năng tự nhiên, kinh tế và lao động, nhằm đạt hiệu quả cao về kinh tế, xã hội và môi trường.

Hình thành kiến thức mới

Câu 1: Dựa vào thông tin trong mục a, hãy trình bày quan niệm và vai trò của tổ chức lãnh thổ nông nghiệp.

Đáp án chuẩn

* Quan niệm: Tổ chức lãnh thổ nông nghiệp là sắp xếp và phối hợp các đối tượng nông nghiệp trên lãnh thổ cụ thể để tối ưu hóa tiềm năng tự nhiên, kinh tế và lao động, nhằm đạt hiệu quả cao về kinh tế, xã hội và môi trường.

* Vai trò:

  - Thúc đẩy chuyên môn hóa trong sản xuất nông nghiệp.

  - Sử dụng hiệu quả tài nguyên thiên nhiên và nguồn lực, giảm tác động của tự nhiên và bảo vệ môi trường.

Câu 2: Dựa vào bảng 26, hãy phân biệt vai trò, đặc điểm của một số hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp.

Đáp án chuẩn

1. Trang trại

  - Hình thành và phát triển trong thời kì công nghiệp hóa thay thế kinh tế tiểu nông.

  - Mục đích: Sản xuất hàng hóa

  - Cách tổ chức quản lí: chuyên môn hóa, thâm canh, ứng dụng KHKT, thuê nhân công lao động.

2. Thể tổng hợp nông nghiệp

  - Là một hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp ở trình độ cao.

  - Kết hợp chặt chẽ giữa các xí nghiệp nông nghiệp với các xí nghiệp công nghiệp trên một lãnh thổ. 

3. Vùng nông nghiệp

  - Là hình thức tổ chức cao nhất.

  - Là lãnh thổ nông nghiệp tương đối đồng nhất về điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội.

  - Phân bố hợp lí cây trồng vật nuôi, hình thành vùng chuyên môn hóa nông nghiệp.

  - Ở Việt Nam có 7 vùng nông nghiệp: Đồng bằng sông Hồng, Đông Nam Bộ, Tây Nguyên,…

Câu 3:  Dựa vào thông tin trong mục a, hãy nêu một số vần đề phát triển nên nông nghiệp hiện đại trên thế giới.

Đáp án chuẩn

- Hình thành cánh đồng lớn để tăng quy mô sản xuất nông nghiệp và đáp ứng nhu cầu ngày càng cao về nông sản.

- Ứng dụng công nghệ tiên tiến (sinh học, thông tin, tự động hóa) để nâng cao năng suất, chất lượng và giảm tác động bất lợi.

- Tăng cường hợp tác và liên kết trong sản xuất nông nghiệp để nâng cao hiệu quả và đảm bảo lợi ích hài hòa cho các bên.

Câu 4: Dựa vào thông tin trong mục b, hãy nêu những định hướng phát triển nông nghiệp trong tương lai.

Đáp án chuẩn

- Phát triển nông nghiệp thích ứng với biến đổi khí hậu: tạo giống mới, điều chỉnh quy mô và cơ cấu cây trồng, phát triển hệ thống thuỷ lợi.

- Phát triển nông nghiệp công nghệ cao: ứng dụng khoa học và công nghệ để quản lý và tăng hiệu quả sản xuất.

- Phát triển nông nghiệp xanh: khai thác tài nguyên sạch, hướng đến mô hình tăng trưởng bền vững và bảo vệ môi trường.

Luyện tập

Câu 1: Trình bày vai trò, đặc điểm của một trong những hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp.

Đáp án chuẩn

 Vai trò, đặc điểm của một trong những hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp:

1. Trang trại:

  - Hình thành và phát triển trong thời kì công nghiệp hóa thay thế kinh tế tiểu nông.

  - Mục đích: Sản xuất hàng hóa

  - Cách tổ chức quản lí: chuyên môn hóa, thâm canh, ứng dụng KHKT, thuê nhân công lao động.

2. Thể tổng hợp nông nghiệp

  - Là một hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp ở trình độ cao.

  - Kết hợp chặt chẽ giữa các xí nghiệp nông nghiệp với các xí nghiệp công nghiệp trên một lãnh thổ. 

3. Vùng nông nghiệp

  - Là hình thức tổ chức cao nhất.

  - Là lãnh thổ nông nghiệp tương đối đồng nhất về điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội.

  - Phân bố hợp lí cây trồng vật nuôi, hình thành vùng chuyên môn hóa nông nghiệp.

  - Ở Việt Nam có 7 vùng nông nghiệp: Đồng bằng sông Hồng, Đông Nam Bộ, Tây Nguyên,…

Câu 2:Ví dụ cụ thể về một biểu hiện của nền nông nghiệp hiện đại:

Đáp án chuẩn

Có sự xuất hiện của các công cụ mới (máy cày, máy gặt, máy đập- tuốt lúa,...) trợ giúp và thay thế dần việc lao động bằng sức người.

=> Phát triển về khoa học kỹ thuật

Vận dụng

Nhiệm vụ: Tìm hiểu về một mô hình nông nghiệp công nghệ cao ở nước ta.

Đáp án chuẩn

Mô hình trồng rau “khí canh”

   Trồng rau “khí canh”  là mô hình trồng rau lơ lửng trên không mà rất ít nơi áp dụng. Trong các mô hình ứng dụng nông nghiệp công nghệ cao ở Việt Nam, trồng rau khí canh là một trong những mô hình độc lạ nhất. Tuy nhiên, ở các nước phát triển nông nghiệp hiện đại thì công nghệ trồng rau khí canh đã phổ biến từ lâu giúp đáp ứng nhu cầu rau sạch trên diện tích đất nhỏ hẹp.

   Tại Việt Nam, mô hình nhân giống khoai tây “khí canh” đã được thực hiện thành công bởi các nhà khoa học của Viện Sinh học Nông nghiệp Việt Nam. Đây mới chỉ nói về mô hình nhân giống khoai tây chất lượng cao còn mô hình trồng rau sạch khí canh đã thành công từ trước đó, được nhiều đơn vị sản xuất rau sạch áp dụng.

    Mô hình trồng rau khí canh tỏ ra hiệu quả hơn với thời điểm hiện tại khi rất tiết kiệm nước (nguồn tài nguyên đang ngày càng ô nhiễm). Hệ thống sẽ phun sương để cung cấp nước cho cây treo trên cao và cũng có thiết bị lấy lại nước bay hơi để tận dụng lại.

   Bên cạnh mô hình trồng rau khí canh, mô hình trồng rau thủy canh cũng từng được ứng dụng rất phổ biến và sản phẩm từ mô hình thủy canh đang hiện diện trong nhiều bữa ăn gia đình Việt. Ưu điểm nổi bật của mô hình trồng rau thủy canh là tận dụng được tất cả rau sạch, không bị ung úa, nấm làm hỏng lá như trồng dưới đất.