BÀI 12: NƯỚC BIỂN VÀ ĐẠI DƯƠNG 

Mở đầu

Câu hỏi: Nước biển và đại dương có những tính chất gì? Trong biển và đại dương diễn ra những vận động nào?

Đáp án chuẩn

- Tính chất: Chiếm 97,5% tổng lượng nước 

- Trong biển và đại dương diễn ra những vận động: sóng, thủy triều, dòng biển

Hình thành kiến thức mới

Câu 1: Đọc thông tin trong mục 1, hãy trình bày tính chất của nước biển và đại dương.

Đáp án chuẩn

Tính chất của nước biển và đại dương:

a) Độ muối:

  - Nước biển chứa nhiều muối khoáng, độ muối trung bình là 35‰. Độ muối thay đổi theo lượng bốc hơi, lượng mưa, và nước sông đổ vào.

  - Độ muối thay đổi theo vĩ độ: Xích đạo 34,5‰, chí tuyến 36,8‰, ôn đới 35‰, gần cực 34‰.

  - Độ muối cũng thay đổi theo độ sâu, phụ thuộc vào điều kiện khí tượng và thủy văn.

b) Nhiệt độ:

  - Nhiệt độ nước biển điều hòa hơn không khí, trung bình bề mặt đại dương là 17°C.

  - Nhiệt độ thay đổi theo mùa, mùa hạ cao hơn mùa đông.

  - Nhiệt độ giảm dần từ Xích đạo về cực: đới nóng 27-28°C, ôn đới 15-16°C, đới lạnh dưới 1°C. Nhiệt độ cũng thay đổi theo độ sâu.

 Câu 2: Dựa vào thông tin trong mục a và hình 12.1, 12.2, hãy giải thích hiện tượng sóng biển.

Đáp án chuẩn

Sóng biển là sự dao động của nước biển theo chiều thẳng đứng. Sóng phát sinh chủ yếu là do gió. Gió càng mạnh, sóng càng lớn.

 Câu 3: Dựa vào thông tin trong mục b và các hình 12.3, 12.4, hãy:

- Giải thích hiện tượng thuỷ triều.

- Cho biết khi dao động thuỷ triều có biên độ lớn nhất và nhỏ nhất thì ở Trái Đất thấy hình dạng Mặt Trăng như thế nào.

Đáp án chuẩn

Hiện tượng thủy triều:

  - Thủy triều là hiện tượng nước biển dâng cao và hạ thấp theo quy luật hàng ngày.

  - Nguyên nhân chính là lực hấp dẫn của Mặt Trăng và Mặt Trời cùng với lực ly tâm của Trái Đất.

Biên độ dao động thủy triều và hình dạng Mặt Trăng:

  - Thủy triều có biên độ thay đổi theo thời gian và không gian. Khi Mặt Trời, Mặt Trăng, và Trái Đất thẳng hàng, biên độ lớn (triều cường). Khi ba thiên thể vuông góc, biên độ nhỏ (triều kém).

  - Thủy triều còn bị ảnh hưởng bởi các yếu tố khác như khí áp và hình dạng bờ biển.

Câu 4: Dựa vào thông tin trong mục c, hình 12.5, hãy:

- Trình bày chuyên động của các dòng biển trong đại dương.

-  Kể tên một số dòng biển trong các đại dương.

Đáp án chuẩn

* Chuyển động của các dòng biển: Dòng biển là các dòng nước chảy trong biển và đại dương, sinh ra chủ yếu do gió thường xuyên hoặc sự chênh lệch nhiệt độ, độ muối giữa các vùng biển.

* Các loại dòng biển: Có hai loại chính là dòng biển nóng và dòng biển lạnh, được xác định dựa trên tương quan với nhiệt độ nước biển xung quanh.

Câu 5: Đọc thông tin trong mục 3, hãy nêu vai trò của biển và đại dương đối với phát triển kinh tế - xã hội.

Đáp án chuẩn

 - Biển và đại dương cung cập nguồn tài nguyên quý giá: tài nguyên sinh vật biên; tài nguyên khoáng sản biên (dâu mỏ, khí thiên nhiên, muôi biên,...); năng lượng sóng biển, thuỷ triều,...

 - Biển và đại dương là môi trường cho các hoạt động kinh tế - xã hội: đánh bắt và nuôi trồng thuỷ sản, giao thông vận tải biên, du lịch biên,...

 - Biển và đại dương góp phần điều hoà khí hậu, đảm bảo sự đa dạng sinh học.

Luyện tập

Câu 1: Giải thích sự khác biệt về nhiệt độ và độ muối của các biển và đại dương.

Đáp án chuẩn

 Sự khác biệt về nhiệt độ và độ muối của các biển và đại dương:

Độ muối (độ mặn nước biển, đại dương) khác nhau do tác động của các yếu tố:

• Nhiệt độ nước biển, đại dương (các dòng hải lưu nóng, lạnh).
• Lượng bay hơi nước.
• Nhiệt độ môi trường không khí.
• Lượng mưa.
• Điều kiện địa hình (vùng biển, đại dương kín hay hở).
• Số lượng nước sông đổ ra biển, đại dương.

=> Độ muối của biển và đại dương khác nhau.

Câu 2: Phân biệt ba dạng vận động của nước biển: sóng, thuỷ triều, dòng biển.