BÀI 12: NƯỚC BIỂN VÀ ĐẠI DƯƠNG 

Mở đầu

Câu hỏi: Nước biển và đại dương có những tính chất gì? Trong biển và đại dương diễn ra những vận động nào?

Giải nhanh

- Tính chất: Chiếm 97,5% tổng lượng nước 

- Trong biển và đại dương diễn ra những vận động: sóng, thủy triều, dòng biển

Hình thành kiến thức mới

Câu 1: Đọc thông tin trong mục 1, hãy trình bày tính chất của nước biển và đại dương.

Giải nhanh

Tính chất của nước biển và đại dương:

a) Độ muối

  - Nước biển có nhiều chất hoà tan, nhiều nhất là các muối khoáng. Độ muối trung bình của nước biển là 35%. Độ muối tăng hay giảm phụ thuộc vào lượng bốc hơi, lượng mưa và lượng nước sông đổ vào 

  - Độ muối còn thay đổi theo vĩ độ: vùng Xích đạo độ muối là 34,5%, vùng chí tuyến độ muối là 36.8%, vùng ôn đới độ muối giảm xuống 35%, vùng gần cực độ muôi chỉ còn 34%.

  - Độ muối cũng thay đổi khá phức tạp theo độ sâu, tuỳ thuộc vào các điều kiện khí tượng, thuỷ văn.

b) Nhiệt độ

  - Chế độ nhiệt của nước biển điều hoà hơn chế độ nhiệt của không khi. Nhiệt độ trung binh bê mặt toàn bộ đại dương thê giới là khoảng 17°C.

  - Nhiệt độ nước biển thay đổi theo mùa trong năm, mùa hạ cao hơn mùa đông.

  - Nhiệt độ nước biển giảm dân từ Xích đạo về hai cực. Ở đới nóng, nhiệt độ nước biển trung bình là 27 - 28°C, ôn đới là 15 - 16°C, đới lạnh dưới 1°C. Nhiệt độ nước biển cũng thay đổi theo độ sâu.\

 Câu 2: Dựa vào thông tin trong mục a và hình 12.1, 12.2, hãy giải thích hiện tượng sóng biển.

Giải nhanh

Hiện tượng sóng biển: 

Sóng biển là sự dao động của nước biển theo chiều thẳng đứng. Sóng phát sinh chủ yếu là do gió. Gió càng mạnh, sóng càng lớn.

 Câu 3: Dựa vào thông tin trong mục b và các hình 12.3, 12.4, hãy:

- Giải thích hiện tượng thuỷ triều.

- Cho biết khi dao động thuỷ triều có biên độ lớn nhất và nhỏ nhất thì ở Trái Đất thấy hình dạng Mặt Trăng như thế nào.

Giải nhanh

* Giải thích hiện tượng thuỷ triều.

  - Thuỷ triều là hiện tượng nước biển dâng cao và hạ thấp theo quy luật hằng ngày.

  - Nguyên nhân chủ yếu sinh ra thuỷ triều là do lực hắp dẫn của Mặt Trăng và Mặt Trời cùng với lực li tâm của Trái Đât.

* Khi dao động thuỷ triều có biên độ lớn nhất và nhỏ nhất thì ở Trái Đất thấy hình dạng Mặt Trăng:.

  - Thuỷ triều lên xuống với biên độ thay đổi theo không gian và thời gian. Trong mỗi tháng âm lịch, khi ba thiên thể Mặt Trời, Mặt Trăng, Trái Đất thằng hàng, biên độ nước dâng lớn, gọi là triều cường. Khi ba thiên thể nằm trên hai đường vuông góc, biên độ nước dâng nhỏ, gọi là triều kém.

  - Thuỷ triều còn chịu tác động của các nhân tố khác như sự thay đổi khí áp, hình dạng bờ biển…

Câu 4: Dựa vào thông tin trong mục c, hình 12.5, hãy:

- Trình bày chuyên động của các dòng biển trong đại dương.

-  Kể tên một số dòng biển trong các đại dương.

Giải nhanh

* Chuyển động của các dòng biển trong đại dương: Dòng biển là các dòng nước chảy trong biển và đại dương. Các dòng biển sinh ra chủ yếu do các loại gió thường xuyên hoặc sự chênh lệch nhiệt độ, độ muối,... giữa các vùng biển khác nhau.

*  Kể tên một số dòng biển trong các đại dương: Có hai loại dòng biển: dòng biển nóng và dòng biển lạnh. Dòng biển được gọi là nóng hay lạnh tuỳ theo tương quan với nhiệt độ nước biên xung quanh.

Câu 5: Đọc thông tin trong mục 3, hãy nêu vai trò của biển và đại dương đối với phát triển kinh tế - xã hội.

Giải nhanh

Vai trò của biển và đại dương đối với phát triển kinh tế - xã hội:

 - Biển và đại dương cung cập nguồn tài nguyên quý giá: tài nguyên sinh vật biên; tài nguyên khoáng sản biên (dâu mỏ, khí thiên nhiên, muôi biên,...); năng lượng sóng biển, thuỷ triều,...

 - Biển và đại dương là môi trường cho các hoạt động kinh tế - xã hội: đánh bắt và nuôi trồng thuỷ sản, giao thông vận tải biên, du lịch biên,...

 - Biển và đại dương góp phần điều hoà khí hậu, đảm bảo sự đa dạng sinh học.

Luyện tập

Câu 1: Giải thích sự khác biệt về nhiệt độ và độ muối của các biển và đại dương.

Giải nhanh

 Sự khác biệt về nhiệt độ và độ muối của các biển và đại dương:

Độ muối (độ mặn nước biển, đại dương) khác nhau do tác động của các yếu tố:

• Nhiệt độ nước biển, đại dương (các dòng hải lưu nóng, lạnh).
• Lượng bay hơi nước.
• Nhiệt độ môi trường không khí.
• Lượng mưa.
• Điều kiện địa hình (vùng biển, đại dương kín hay hở).
• Số lượng nước sông đổ ra biển, đại dương.

=> Độ muối của biển và đại dương khác nhau.

Câu 2: Phân biệt ba dạng vận động của nước biển: sóng, thuỷ triều, dòng biển.