BÀI 30: TỔ CHỨC LÃNH THỔ CÔNG NGHIỆP 

Mở đầu

Câu hỏi: Tổ chức lãnh thổ công nghiệp là gì? Tổ chức lãnh thổ công nghiệp có các hình thức nào? Mỗi hình thức có đặc điểm và vai trò ra sao?

Giải nhanh

* Tổ chức lãnh thổ công nghiệp là việc bồ trí, sắp xếp các hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp để tạo nên các không gian lãnh thổ công nghiệp các câp khác nhau.

* Hình thức: 

  - Điểm công nghiệp

  - Khu công nghiệp

  - Trung tâm công nghiệp

Hình thành kiến thức mới

Câu 1: Dựa vào thông tin trong mục 1, hãy trình bày quan niệm và vai trò của tổ chức lãnh thổ công nghiệp.

Giải nhanh

 * Quan niệm: Tổ chức lãnh thổ công nghiệp là việc bồ trí, sắp xếp các hình thức tô chức lãnh thổ công nghiệp đề tạo nên các không gian lãnh thổ công nghiệp các cấp khác nhau.

 * Vai trò:

  - Sử dụng hợp lí các điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên, điều kiện kinh tế — xã hội nhằm đạt hiệu quả cao nhất về kinh tê — xã hội và môi trường.

  - Phát huy sức mạnh tổng hợp của đất nước.

  - Thu hút nguồn lực từ bên ngoài.

Câu 2:Dựa vào thông tin trong bảng 30, hãy phân biệt vai trò, đặc điểm của điểm công nghiệp, khu công nghiệp và trung tâm công nghiệp.

Giải nhanh

Phân biệt vai trò, đặc điểm của điểm công nghiệp, khu công nghiệp và trung tâm công nghiệp.

Luyện tập

Nhiệm vụ: Hãy lập sơ đồ khái quát về đặc điểm của các hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp.

Giải nhanh

1. Điểm công nghiệp:

* Vai trò:

• Góp phần vào quá trình công nghiệp hoá, tiêu thụ sản phẩm và nâng cao giá trị của sản phẩm nông nghiệp.
• Tạo việc làm, đóng góp vào nguồn thu của địa phương.

* Đặc điểm:

• Hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp đơn giản nhất, đồng nhất với một điểm dân cư.
• Gồm một số xí nghiệp phân bố gần nguồn nguyên, nhiên liệu (hoặc vùng nông sản) với chức năng khai thác hay sơ chế nguyên liệu.
• Không có (hoặc có rất ít) mối liên hệ giữa các xí nghiệp.
• Hoạt động sản xuất đa dạng và linh hoạt, dễ ứng phó với các sự có và dễ thay đổi thiết bị, không làm ảnh hưởng đến các xí nghiệp khác.

2. Khu công nghiệp

* Vai trò:

• Hình thức quan trọng và phố biến ở các nước đang phát triển trong quá trình công nghiệp hoá.
• Đóng góp lớn vào giá trị xuất khẩu của nền kinh tế.
• Tạo ra hệ thông cơ sở hạ tầng đồng bộ, có giá trị lâu dài.
• Góp phân giải quyết việc làm, đào tạo nguôn nhân lực và nâng cao thu nhập cho người lao động.
• Góp phần hạn chế gây ô nhiễm môi trường.

* Đặc điểm:

• Tập trung tương đối nhiều xí nghiệp với khả năng hợp tác sản xuất cao trên một khu vực có ranh giới xác định, không có dân cư sinh sống, cùng sử dụng cơ sở hạ tầng sản xuất và xã hội.
• Sản xuất các sản phẩm vừa để tiêu thụ trong nước vừa để xuất khẩu.
• Các xí nghiệp năm trong khu công nghiệp được hưởng quy chế ưu đãi riêng.

3. Trung tâm công nghiệp:

* Vai trò:

• Có vị trí quan trọng trong nền kinh tê, chiếm tỉ trọng đáng kể trong giá trị sản xuất và GDP của vùng và cả nước.
• Là hạt nhân tạo vùng kinh tế, có sức lan toả rộng.
• Là nơi đón đầu công nghệ mới và tạo ra những đột phá trong sản xuất

* Đặc điểm:

• Gắn với các đô thị vừa và lớn, có vị trí địa lí thuận lợi.
• Bao gồm các khu công nghiệp, điểm công nghiệp và các xí nghiệp công nghiệp có mối liên hệ chặt chẽ về quy trình công nghệ, hồ trợ nhau trong sản xuất.
• Có các xí nghiệp hạt nhân và các xí nghiệp bổ trợ.
• Có dân cư sinh sống và có cơ sở vật chất — kĩ thuật, cơ sở hạ tầng hoàn thiện.
• Có nguồn lao động dởi dào với trình độ tay nghề cao.

Vận dụng

Nhiệm vụ: Tìm hiểu về một khu công nghiệp lớn ở Việt Nam (tên, vị trí, lĩnh vực sản xuất chủ yếu, vai trò,....).

Giải nhanh

Khu công nghiệp Hiệp Phước, Nhà Bè, Thành phố Hồ Chí Minh 

• Sở hữu vị trí chiến lược, là khu công nghiệp lớn nhất Thành phố Hồ Chí Minh.
• Hệ thống hạ tầng kỹ thuật hoàn thiện: điện, nước, xử lý nước thải, viễn thông, mạng lưới khí công nghiệp,...
• Hệ thống cảng biển Quốc tế nội khu giúp tiết kiệm tối đa thời gian và chi phí vận chuyển. Hải quan tại chỗ giúp thủ tục xuất nhập khẩu hàng hóa dễ dàng, thuận tiện.
• Hỗ trợ hoàn tất thủ tục pháp lý ban đầu nhanh chóng, miễn phí.