BÀI 2: MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP BIỂU HIỆN CÁC ĐỐI TƯỢNG ĐỊA LÝ TRÊN 

BẢN ĐỒ 

Mở đầu

Câu hỏi: Có những phương pháp nào biểu hiện các đối tượng địa lí trên bản đồ? Các phương pháp đó có gì khác biệt?

Giải nhanh: 

1. Phương pháp kí hiệu: dùng để thể hiện các đối tượng địa lí phân bố theo những điểm cụ thể

2. Phương pháp kí hiệu đường chuyển động: thể hiện sự di chuyển các đối tượng, hiện tượng kinh tế -xã hội

3. Phương pháp bản đồ - biểu đố: thể hiện giá trị tổng cộng của các đối tượng địa lí theo từng lãnh thổ

4. Phương pháp chấm điểm: thể hiện các đối tượng phân tán nhỏ lẻ

5. Phương pháp khoanh vùng: thể hiện các đối tượng phân bố theo vùng nhưng không đều

Hình thành kiến thức mới

Câu 1: Dựa vào thông tin trong mục 1 và hình 2.1, trình bày phương pháp kí hiệu (đối tượng, hình thức và khả năng thể hiện).

Giải nhanh

- Đối tượng: Phương pháp kí hiệu dùng để thể hiện các đối tượng địa lí phân bố theo những điểm cụ thể (đỉnh núi, các mỏ khoáng sản,...) hay những đối tượng tập trung trên những diện tich nhỏ mà không thẻ biểu hiện trên bản đồ theo tỉ lệ (nhà máy, điểm dân cư, trường học... ).

- Hình thức: Trên bản đồ, người ta dùng các dạng kí hiệu bản đồ khác nhau để thể hiện cho từng đối tượng, được đặt chính xác vào vị trí mà đối tượng đó phân bố trên bản đồ.

- Khả năng: Phương pháp kí hiệu có khả năng thể hiện về mặt chất lượng, số lượng, cấu trúc, sự phát triển và phân bố của đối tượng thông qua hình dạng, màu sắc, kích thước.... của kí hiệu.

Câu 2: Dựa vào thông tin trong mục 2 và  hình 2.2, hãy trình bày phương pháp kí hiệu đường chuyển động (đối tượng, hình thức và khả năng thể hiện).

Giải nhanh 

- Đối tượng: Phương pháp kí hiệu đường chuyển động dùng đề thê hiện sự di chuyển của các đổi tượng, hiện tượng tự nhiên, kinh tế — xã hội trên bản đồ

- Hình thức: Được thể hiện bằng các mũi tên. 

- Khả năng: Đặc điểm của đối tượng, hiện tượng được thể hiện thông qua màu sắc, độ rộng và hướng của mũi tên.

Câu 3: Dựa vào thông tin trong mục 3 và hình 2.3, hãy trình bày phương pháp bản đồ — biểu đồ (đối tượng, hình thức và khả năng thê hiện).

Giải nhanh: 

- Đối tượng: Phương pháp bản đồ — biểu đồ thể hiện giá trị tổng cộng của đối tượng địa lí theo từng lãnh thổ (đơn vị hành chính) bằng cách đặt các biểu đồ vào phạm vi của các đơn vị lãnh thổ đó. 

- Hình thức: Trên bản đồ, người ta có thể sử dụng các loại biểu đồ khác nhau: biểu đồ cột, biểu đồ tròn...

- Khả năng: Phương pháp nảy thể hiện được các đặc điểm về số lượng, chất lượng của các đối tượng và thường dùng đẻ thẻ hiện trên bản đỏ kinh tế — xã hội.

Câu 4: Dựa vào thông tin trong mục 4 và hình 2.4, hãy trình bày phương pháp chấm điểm (đối tượng, hình thức và khả năng thể hiện).

Giải nhanh

- Đối tượng: Phương pháp chấm điểm biểu hiện các đối tượng phân tán nhỏ lẻ trên lãnh thổ bằng sự phân bố của các điểm chấm trên bản đồ.

- Hình thức: Mỗi một điểm chấm tương ứng với một số lượng của đối tượng nhất định.

- Khả năng: Phương pháp này chủ yếu thể  hiện về số lượng của đối tượng.

Câu 5: Dựa vào thông tin trong mục 5 và hình 2.5, hãy trình bày phương pháp khoanh vùng (đôi tượng, hình thức và khả năng thể hiện).

Giải nhanh

- Đối tượng: Phương pháp khoanh vùng thể hiện những đối tượng phân bồ theo vùng nhưng không đều khắp trên lãnh thỏ mà chỉ có ở từng vùng nhất định.

- Hình thức: Có nhiều cách khác nhau để khoanh vùng trên bản đồ như dùng các đường nét liên, đường nét đứt, màu sắc, kí hiệu hoặc viết tên đối tượng vào vùng đó.

- Khả năng:  Còn có các phương pháp khác để thể hiện các đối tượng địa lí lên bản đồ như: phương pháp kí hiệu theo đường, phương pháp đường đẳng trị, phương pháp nền chất lượng, phương pháp bản đồ — mật độ và phương pháp biểu đồ định vị.

Luyện tập

Câu 1: Lập bảng đề phân biệt một số phương pháp biểu hiện các đối tượng địa lí trên bản đồ (về đối tượng, hình thức, khả năng thế hiện của phương pháp).

Câu 2: Phương pháp sẽ được sử dụng khi biểu hiện các đối tượng, hiện tượng sau trên bản đồ:

Giải nhanh

• Mỏ khoáng sản (Phương pháp kí hiệu)
• Sự di dân từ nông thôn ra đô thị (phương pháp khoanh vùng)
• Phân bố dân cư nông thôn (Phương pháp chấm điểm)
• Số học sinh các xã, phường, thị trấn (Phương pháp chấm điểm) 
• Cơ sở sản xuất (Phương pháp kí hiệu)

Vận dụng

Nhiệm vu: Sưu tầm một số bản đồ, tìm hiểu các đối tượng và phương pháp đã được sử dụng để biểu hiện các đối tượng đó trên bản đồ.

Giải nhanh

• HS tự sưu tầm