BÀI 28: VAI TRÒ, ĐẶC ĐIỂM, CƠ CẤU NGÀNH CÔNG NGHIỆP, CÁC NHÂN TỐ ẢNH

 HƯỞNG TỚI SỰ PHÁT TRIỂN VÀ SỰ PHÂN BỐ CÔNG NGHIỆP

Mở đầu

Câu hỏi: Công nghiệp có vai trò như thế nào đối với nền kinh tế? Công nghiệp có những đặc điểm gì nổi bật? Sự phát triển và phân bô công nghiệp chịu ảnh hưởng của những nhân tố nào?

Giải nhanh

* Vai trò:

  - Công nghiệp là ngành đóng vai trò chủ đạo trong nên kinh tế quốc dân, có tác động toàn diện tới sản xuất và đời sống xã hội. 

  - Công nghiệp có những đặc điểm gì nổi bật? Sự phát triển và phân bố công nghiệp chịu ảnh hưởng của những nhân tố nào?

  - Gắn liền với việc sử dụng máy móc và áp dụng công nghệ.

  - Có mức độ tập trung hoá, chuyên môn hoá và hợp tác hoá rất cao.

  - Đòi hỏi tiêu thụ nguyên liệu đầu vào lớn nên lượng chất thải ra môi trường nhiều.

  - Có tính linh động cao về mặt phân bố theo không gian.

  - Nền công nghiệp hiện đại gắn liên với tự động hoá, ứng dụng công nghệ cao, đẩy mạnh nghiên cứu và phát triển

Hình thành kiến thức mới

Câu 1: Dựa vào thông tin trong mục a, hãy trình bày vai trò của ngành công nghiệp.

Giải nhanh

Công nghiệp là ngành đóng vai trò chủ đạo trong nên kinh tế quốc dân, có tác động toàn diện tới sản xuât và đời sông xã hội. Cụ thê:

•  Công nghiệp cung cấp tư liệu sản xuất cho toàn bộ nền kinh tế, qua đó góp phân thúc đây tốc độ tăng trưởng và chuyên dịch cơ câu kinh tê.
•  Công nghiệp cung cấp lượng hàng tiêu dùng phong phú, đa dạng nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống và là nguồn hàng xuất khâu quan trọng. Sản xuất công nghiệp góp phân tạo việc làm, tăng thu nhập cho một bộ phận lớn dân cư.
•  Công nghiệp góp phần khai thác hiệu quả tài nguyên thiên nhiên, làm biến đổi không gian kinh tê và đóng vai trò hạt nhân phát triên vùng kinh tế.

Câu 2: Dựa vào thông tin trong mục b, hãy nêu đặc điểm của ngành công nghiệp.

Giải nhanh

Đặc điểm của ngành công nghiệp:

•  Gắn liền với việc sử dụng máy móc và áp dụng công nghệ.
•  Có mức độ tập trung hoá, chuyên môn hoá và hợp tác hoá rất cao.
•  Đòi hỏi tiêu thụ nguyên liệu đầu vào lớn nên lượng chát thải ra môi trường nhiều.
•  Có tính linh động cao về mặt phân bố theo không gian.
•  Nền công nghiệp hiện đại gắn liền với tự động hoá, ứng dụng công nghệ cao, đẩy mạnh nghiên cứu và phát triên.

Câu 3: Dựa vào thông tin trong mục c, hãy trình bày cơ cầu ngành công nghiệp.

Giải nhanh

 Cơ cầu ngành công nghiệp:

 - Cơ cấu ngành công nghiệp gồm tổng thê các ngành, nhóm ngành tạo nền công nghiệp và mối quan hệ giữa chúng.

 - Có nhiều cách phân loại các ngành công nghiệp, dựa vào tính chất tác động đến đối tượng lao động, người ta chia sản xuât công nghiệp thành hai nhóm chính là công nghiệp khai thác và công nghiệp chế biến.

Câu 4: Hãy sắp xếp các ngành công nghiệp dưới đây vào hai nhóm (công nghiệp khai thác và công nghiệp chế biến), sao cho phù hợp: công nghiệp điện lực, công nghiệp khai thác than, công nghiệp thực phẩm, công nghiệp sản xuất hàng tiêu dùng, công nghiệp khai thác dầu khí, công nghiệp điện tử - tin học.

Giải nhanh

 Sắp xếp:

  - Công nghiệp khai thác: công nghiệp điện lực, công nghiệp khai thác than, công nghiệp khai thác dầu khí, công nghiệp điện tử - tin học

  - Công nghiệp chế biến:  công nghiệp thực phẩm, công nghiệp sản xuất hàng tiêu dùng

Câu 5: Dựa vào thông tin trong mục 2, hãy phân tích vai trò của các nhân tố ảnh hưởng tới sự phát triển và phân bố công nghiệp.

Giải nhanh

 Vai trò của các nhân tố ảnh hưởng tới sự phát triển và phân bố công nghiệp.

1. Các nhân tố bên trong

  - Vị trí địa lí ảnh hưởng tới việc phân bố các cơ sở sản xuất cũng như mức độ thuận lợi trong tiêp cận các nhân tô bên ngoài (vôn, công nghệ, thị trường... ).

  - Điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên (khoáng sản, quỹ đất, nguồn nước...) ảnh hưởng trực tiệp tới việc xác định cơ câu và phân bô sản xuât công nghiệp.

  - Điều kiện kinh tế - xã hội là nhân tố mang tính chất quyết định: Dân cư và nguồn lao động giúp cho việc đảm bảo nguồn nhân lực và thị trường Tiêu thụ.

  - Trình độ khoa học - công nghệ giúp công nghiệp phát triển nhanh và bền vững, hình thành các ngành mới và thay đổi trong phân bố. Nguồn vốn và thị trường tạo điều kiện đề công nghiệp thay đổi cả về cơ cấu và phân bố. Chính sách phát triên công nghiệp ảnh hưởng tới hướng phát triển, tốc độ phát triển, các hình thức tổ chức lãnh thổ,... của ngành công nghiệp.

2. Các nhân tố bên ngoài

   Nhân tố bên ngoài gồm vốn đầu tư, nguồn nhân lực chất lượng cao, khoa học - công nghệ, thị trường từ bên ngoài lãnh thổ,... sẽ tạo thành sức mạnh, điêu kiện để phát triển và phân bô các ngành công nghiệp, đặc biệt ở giai đoạn phát triển ban đầu.

Luyện tập

Nhiệm vụ: Hãy thể hiện các nhân tố ảnh hưởng tới sự phát triển và phân bố công nghiệp bằng một sơ đồ. Nêu ví dụ cụ thể vệ ảnh hưởng của một nhân tố đên sự phát triễn và phân bố công nghiệp.

Giải nhanh

1. Các nhân tố bên trong

   Vị trí địa lí  => Điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên (khoáng sản, quỹ đất, nguồn nước...) =>Điều kiện kinh tế - xã hội => Trình độ khoa học - công nghệ => Nguồn vốn và thị trường => Chính sách phát triển công nghiệp

2. Các nhân tố bên ngoài

   Nhân tố bên ngoài gồm vốn đầu tư, nguồn nhân lực chất lượng cao, khoa học - công nghệ, thị trường từ bên ngoài lãnh thổ,... sẽ tạo thành sức mạnh, điều kiện để phát triển và phân bô các ngành công nghiệp, đặc biệt ở giai đoạn phát triển ban đầu.

=> Ví dụ: Khoáng sản: là nguyên, nhiên liệu quan trọng cho phát triển công nghiệp; trữ lượng, chất lượng và chủng loại khoáng sản trên