BÀI 17: VỎ ĐỊA LÝ, QUY LUẬT THỐNG NHẤT VÀ HOÀN CHỈNH CỦA VỞ 

TRÁI ĐẤT 

Mở đầu

Câu hỏi: Đối tượng nghiên cứu của địa lí tự nhiên là vỏ địa lí. Vỏ địa lí là bộ phận phức tạp nhất của Trái Đắt về thành phần vật chất và cầu trúc. Trong phạm vi giới hạn của vỏ địa lí, đã diễn ra rất nhiều quy luật của tất cả các thành phần địa lí.  Đó là những quy luật gì? Các quy luật đó diễn ra và tác động lẫn nhau như thế nào?

Giải nhanh

  - Quy luật thống nhất và hoàn chỉnh của vỏ trái đất

  - Quy luật thông nhất và hoàn chỉnh của vỏ địa lí là quy luật về mối quan hệ quy định lẫn nhau giữa các thành phản và mỗi bộ phận lãnh thô trong vỏ địa lí.

Hình thành kiến thức mới

Câu 1: Dựa vào thông tin và hình 17.1 trong mục 1, hãy:

- Cho biết vỏ địa lí bao gồm những bộ phận nào. Nêu giới hạn của vỏ địa lí.

- Phân biệt vỏ địa lí và vỏ Trái Đất.

Giải nhanh

* Vỏ địa lí là lớp vỏ của Trái Đắt bao gồm các lớp vỏ thành phân (khí quyển, thạch quyển, thuỷ quyển và sinh quyền) xâm nhập và tác động lẫn nhau tạo nên thể tổng hợp tự nhiên thống nhất và hoàn chỉnh.

* Phân biệt vỏ địa lí và vỏ Trái Đất.

  Vỏ địa lí bao gồm toàn bộ thuỷ quyền, sinh quyền và bộ phận phía trên của thạch quyển cùng với phản khi quyên bên dưới lớp ô-dôn. Chiều dày của vỏ địa lí khoảng 30 — 35 km.

Câu 2:  Đọc thông tin và hình 17.2 trong mục 2, hãy trình bày khái niệm, biểu hiện, ý nghĩa thực tiễn của quy luật thông nhất và hoàn chỉnh của vỏ địa lí.

Giải nhanh

  - Khái niệm: Quy luật thống nhất và hoàn chỉnh của vỏ địa lí là quy luật về mối quan hệ quy định lẫn nhau giữa các thành phản và mỗi bộ phận lãnh thỔ trong vỏ địa lí

  - Biểu hiện: Trong vỏ địa lí, bất cứ lãnh thổ nào cũng bao gồm nhiều thành phần tác động và phụ thuộc lẫn nhau. Nếu một thành phần thay đổi sẽ dẫn tới sự thay đổi của các thành phần khác còn lại và toàn bộ lãnh thổ.

  - Ý nghĩa:  Do vỏ địa lí mang tính thống nhất và hoàn chỉnh nên chúng ta có thể dự báo trước về sự thay đổi của các thành phần tự nhiên khi sử dụng chúng. Cần phải nghiên cứu tỉ mỉ, chính xác tất cả các đặc điểm địa lí của mọi lãnh thổ trước khi sử dụng, khai thác dưới hình thức này hay hình thức khác. Do đó, để cải tạo tự nhiên hợp lí không thể không tính đến quy luật về tinh hoàn chỉnh của vỏ địa lí.

Luyện tập

Câu hỏi: Lấy ví dụ về biểu hiện của quy luật thống nhất và hoàn chỉnh của vỏ địa lí

Giải nhanh

* Ví dụ 1: Khí hậu (lượng mưa tăng):

• Sông ngòi (lưu lượng nước, dòng chảy tăng).
• Địa hình (mức độ xói mòn tăng).
• Thổ nhưỡng (lượng phù sa tăng).

* Ví dụ 2: Khí hậu từ khô hạn sang ẩm ướt:

• Sông ngòi (thay đổi chế độ dòng chảy).
• Địa hình (xói mòn mạnh, phá hủy đá).
• Thổ nhưỡng (quá trình hình thành đất nhanh hơn).
• Thực vật (phát triển mạnh).

* Ví dụ 3: Thực vật rừng bị phá hủy:

• Địa hình (xói mòn).
• Khí hậu (biến đổi).
• Thổ nhưỡng (đất biến đổi).

Vận dụng

Nhiệm vụ: Tìm hiểu sự nóng lên toàn cầu có ảnh hưởng như thế nào đến các thành phần tự nhiên khác trên Trái Đất.

Giải nhanh

Sự nóng lên toàn cầu:

  - Thay đổi mực nước biển toàn cầu

  - Thay đổi mạnh mẽ các mô hình khí hậu 

  - Sự tuyệt chủng của các loài động, thực vật 

  - Ảnh hưởng nặng nề tới con người