PHẦN I: CÁC CÂU HỎI TRONG SGK

CHUẨN BỊ

Đọc trước truyện ngắn Lão Hạc; tìm hiểu thêm thông tin về tác giả Nam Cao và một số bài viết xung quanh tác phẩm Lão Hạc.

CÂU HỎI GIỮA BÀI

CH 1: Đoạn văn "Tôi cũng ngồi lặng lẽ [...] tôi quý năm quyển sách của tôi..." thuật lại những sự kiện liên quan đến nhân vật nào? 

CH 2: Đoạn văn này giúp em hiểu thêm được gì về hoàn cảnh của nhân vật lão Hạc?

CH 3: Những lời nói của lão Hạc với "cậu Vàng" thể hiện điều gì?

CH 4: Chú ý cách Nam Cao miêu tả nhân vật lão Hạc qua ngoại hình, ngôn ngữ, tâm lí.

CH 5: Câu nói của lão Hạc "chua chát" ở chỗ nào?

CH 6: Qua những việc nhờ ông giáo, nhân vật lão Hạc đã thể hiện được đặc điểm nào?

CH 7: Những từ ngữ nào thể hiện sự nhún nhường hết mức của lão Hạc?

CH 8: Lời tâm sự của nhân vật ông giáo ở đây là nói với ai?

CH 10: Điều gì khiến ông giáo thấy "Cuộc đời quả thật cứ mỗi ngày một thêm buồn..."?

CÂU HỎI CUỐI BÀI

CH 1: Tóm tắt truyện Lão Hạc trong khoảng 10 – 15 dòng.

CH 2: Truyện có những nhân vật nào đáng chú ý? Phần 1 và 2 (in chữ nhỏ) mở đầu văn bản có vai trò như thế nào đối với phần sau của truyện?

CH 3: Phân tích nhân vật lão Hạc:

a) Hoàn cảnh lão Hạc trong truyện có gì đặc biệt? Người đọc biết được hoàn cảnh ấy qua lời kể của ai?

b) Phân tích diễn biến hành động, tâm trạng của lão Hạc sau khi bán con chó vàng. Theo em, nguyên nhân nào khiến lão Hạc có hành động và tâm trạng như vậy?

c) Trước khi chết, lão Hạc đã chuẩn bị những gì? Tìm các chi tiết miêu tả cái chết của lão Hạc. Từ các chi tiết đó, em có suy nghĩ như thế nào về nhân vật này?

CH 4: Em có nhận xét gì về nhân vật ông giáo (hoàn cảnh, suy nghĩ, thái độ, tình cảm dành cho lão Hạc,...)? Chỉ ra vai trò của nhân vật này trong văn bản.

CH 5: Theo em, với truyện ngắn Lão Hạc, Nam Cao đã gửi gắm những điều gì khi viết về người nông dân nghèo trước Cách mạng tháng Tám 1945?

CH 6: Chỉ ra những yếu tố nghệ thuật đặc sắc của truyện ngắn Lão Hạc. Trong đó, em ấn tượng nhất với yếu tố nào? Vì sao?

CH 7: Trong truyện có nhiều đoạn văn mang tính triết lí về cuộc sống, con người. Em thích nhất đoạn văn nào? Vì sao?

PHẦN II: 5 PHÚT SOẠN BÀI 

CHUẨN BỊ

• Tác giả Nam Cao (1915/1917 – 1951): tên thật là Trần Hữu Tri. Quê ông ở Lý Nhân, Hà Nam. Năm 1943, ông gia nhập Hội Văn hóa cứu quốc. Năm 1945, ông tham gia cướp chính quyền ở Lý Nhân và được cử làm chủ tịch xã. Năm 1946 ông gia Hà Nội hoạt động Hội Văn hóa cứu quốc. Năm 1948, ông gia nhập Đảng Cộng Sản Việt Nam. Năm 1950, ông làm việc cho Hội Văn nghệ Việt Nam, tại tạp chí văn nghệ.

• Quan điểm sáng tác

• Ông theo quan điểm “nghệ thuật vị nhân sinh”: “Nghệ thuật không nên là ánh trăng lừa dối, không cần là ánh trăng lừa dối, nghệ thuật chỉ có thể là tiếng đau khổ kia thoát ra từ những kiếp lầm than”.

• Ông quan niệm: Tác phẩm "phải chứa đựng được một cái gì lớn lao, mạnh mẽ, vừa đau đớn, lại vừa phấn khởi; ca tụng tình yêu, bác ái, công bằng” và "Văn chương không cần đến sự khéo tay, làm theo một cái khuôn mẫu. Văn chương chỉ dung nạp những người biết đào sâu, biết tìm tòi, khơi những nguồn chưa ai khơi và sáng tạo ra cái gì chưa có”.

CÂU HỎI GIỮA BÀI

CH 1: Đoạn văn thuật lại những sự kiện liên quan đến nhân vật ông giáo. 

CH 2: Lão Hạc là một con người có cuộc sống nghèo khổ, bất hạnh. Lão nghèo đến mức không thể lấy ra trăm bạc để lấy vợ cho người con trai duy nhất của mình, con trai ông phẫn chí đi đồn điền cao su Nam Kỳ, đi sáu năm rồi vẫn chưa về.

CH 3: Những câu nói thể hiện việc lão Hạc rất yêu quý con chó của mình. Lão coi nó như con cháu trong nhà, như một con người để tâm sự, trò chuyện.

CH 4: 

- Ngoại hình: Mặt lão đột nhên co rúm lại, những nếp nhăn xôi lại, cái đầu lão ngoẹo về một bên, cái miệng móm mém mếu như con nít.

- Ngôn ngữ: Cậu Vàng đi đời rồi ông giáo ạ!, Khốn nạn,... Ông giáo ơi,...

- Tâm lí: đau đớn, xót xa

CH 5: Câu nói của lão Hạc chua chát ở chỗ, dẫu rất yêu quý cậu Vàng nhưng lão phản bán nó đi, lão tìm lí do “hóa kiếp” cho nó, để nó được sung sướng hơn.

CH 6: Yêu thương con trai, luôn mong ngóng con trở về, lo lắng chu toàn cho con trước khi chết, giàu lòng tự trọng.

CH 7:

• "cắn rơm căn cỏ"

• "lạy, ông giáo có nghĩ cái tình tôi già nua tuổi tác mà thương…"

  • Truyện có những nhân vật đáng chú ý: Lão Hạc, ông giáo, cậu Vàng. 

CH 8:  Lời tâm sự của nhân vật ông giáo ở đây là nói với chính mình cũng là cho những người đọc.

CH 9: Vì ông giáo nghĩ một người lương thiện như lão Hạc nhưng cũng bị tha hoá, xấu xa giống như Binh Tư.

CÂU HỎI CUỐI BÀI

CH 1:

Lão Hạc là một nông dân chất phác, hiền lành. Lão vốn góa vợ và có một đứa con trai nhưng vì nhà quá nghèo con trai lão quẫn trí đã đăng kí đi làm đồn điền cao su. Lão Hạc sống cô độc, nghèo khổ với một chú chó tên là cậu Vàng làm bạn. Sau một trận ốm dài, lão đã không đủ sức làm thuê như trước, đến đường cùng, lão đã ra một quyết định hết sức đau đớn là bán cậu Vàng. Sau đó lão đem tiền bán chó và mảnh vườn để gửi ông giáo lo trước tiền ma chay. Trước đó, lão nói dối Binh Tư- một người làm nghề trộm chó rằng xin bả chó để bắt con chó hay vào vườn nhưng thực ra là để tự kết liễu đời mình. Sau đó, Lão Hạc đã chết trong dữ dội, trong quằn quại, không một ai hiểu nguyên nhân lão chết ngoại trừ Binh Tư và ông giáo.

CH 2: 

• Phần 1 và 2 (in chữ nhỏ) mở đầu văn bản có vai trò dẫn dắt, giới thiệu và kết nối đối với phần sau của truyện, giúp người đọc hiểu rõ hơn về câu chuyện và nội dung ở các phần sau của văn bản. 

CH 3: 

a. Hoàn cảnh của lão Hạc: Vợ mất sớm, một mình nuôi con khôn lớn. Trong nhà tài sản không có gì ngoài ba sào vườn, một túp lều nhỏ và một con chó được ông rất yêu quý đặt tên là cậu Vàng. Ông không có tiền cho con trai cưới vợ, người con trai bỏ đi đồn điền cao su, bỏ lại lão sống một mình. Sau một trận ốm, khi đã quá túng quẫn lão quyết định bán cậu Vàng - kỉ vật mà anh con trai để lại, không chỉ là một con vật mà còn giống như một người bạn.

• Người đọc biết được hoàn cảnh ấy qua lời kể của ông giáo. 

b. Diễn biến hành động, tâm trạng của lão Hạc sau khi bán chó:

• Sau khi bán chó lão chạy sang nhà ông giáo kể về việc bán cậu Vàng với đôi mắt "ầng ậc nước", mếu máo, đôi mắt ầng ậc nước, mặt co rúm lại, đầu nghẹo sang một bên, lão khóc hu hu...Lão dằn vặt đau đớn đến tận cùng.

• Lão đã ăn năn, dằn vặt, day dứt vì mình đã "lừa một con chó".

• Lão khóc trong đau đớn vì không thể tha thứ cho bản thân mình.

• Sau đó, lão tự an ủi bản thân vì đã "hóa kiếp cho nó".

• Theo em, nguyên nhân khiến lão Hạc có hành động như vậy là do tình cảnh quá nghèo khó, lão bị dồn vào đến bước đường cùng, không còn sự lựa chọn nào khác. Do sau trận ốm lão không thể tự lo cho bản thân và một phần cũng vì thương con, lo con trai sau khi đi đồn điền cao su về không có tiền lấy vợ. 

c. Từ một số chi tiết về lão Hạc ở nửa sau tác phẩm, em nhận thấy lão Hạc là người có lòng tự trọng, biết lo xa, coi trọng nhân phẩm, danh dự.

 CH 4:

Ông giáo là nhân vật đại diện cho tầng lớp trí thức nghèo sống mòn mỏi, bế tắc trong xã hội cũ. Sự bế tắc ấy được thể hiện ở chỗ ông chính là người chứng kiến mọi đau khổ của lão Hạc, con lão, của vợ ông, và có lẽ của rất nhiều người khác, những ông chỉ có thể đứng nhìn mà không thể cứu giúp họ khỏi cái khổ đau ấy.

Nhân vật ông giáo vừa đóng vai trò dẫn dắt câu chuyện, vừa làm người tham gia vào câu chuyện của nhân vật chính, qua đó thể hiện những suy nghĩ, tâm tư của bản thân ông trước những bão giông của cuộc đời. 

CH 5: 

Theo em, khi viết về người nông dân nghèo trước Cách mạng tháng Tám 1945, trong tác phẩm Lão Hạc, Nam Cao đã gửi gắm:

• Sự thấu hiểu về tình cảnh thống khổ của người nông dân trước cách mạng. 

• Đề cao vẻ đẹp tâm hồn cao quý của người nông dân.

• Nêu nên sự tha hoá biến chất của một bộ phận tầng lớp nông dân trong xã hội đương thời.

 CH 6:

=> Em ấn tượng nghệ thuật xây dựng nhân vật. Cách xây dựng nhân vật này giúp người đọc hiểu rõ hơn về hoàn cảnh xã hội cũng như số phận chung của những người lao động thấp cổ bé họng lúc bấy giờ.

CH 7:

- Em thích nhất đoạn văn “Chao ôi! Đối với những người ở quanh ta… không bao giờ ta thương....” vì đoạn văn này thể hiện sự cảm thông của tác giả với người lao động trong xã hội cũ.