PHẦN I: HỆ THỐNG CÂU HỎI

CHUẨN BỊ

- Đọc trước văn bản Cảnh khuya, tìm hiểu và ghi chép thêm những thông tin về Chủ tịch Hồ Chí Minh giúp cho việc đọc hiểu bài thơ này.

- Cảnh khuya là bài thơ được Chủ tịch Hồ Chí Minh viết ở chiến khu Việt Bắc vào cuối năm 1947, khi quân Pháp ồ ạt tấn công lên đây nhằm tiêu diệt lực lượng chủ lực và cơ quan đầu não lãnh đạo kháng chiến của Đảng và Chính phủ. Chiến dịch Việt Bắc của quân và dân ta dưới sự lãnh đạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã làm thất bại âm mưu của địch.

CÂU HỎI CUỐI BÀI 

CH 1: Xác định thể loại và các câu mang vần của bài Cảnh khuya. Nêu chủ đề của tác phẩm.

CH 2: Qua hai câu thơ đầu, cảnh khuya của núi rừng Việt Bắc hiện lên như thế nào? Cảnh khuya ấy thể hiện được điều gì trong tâm hồn nhà thơ?

CH 3: Phân tích hai câu thơ cuối bài. Qua đó, em hiểu thêm được gì về con người tác giả? 

CH 4: Tìm biện pháp tu từ so sánh trong bài thơ. Nêu tác dụng miêu tả và biểu cảm của biện pháp tu từ đó.

CH 5: Viết một đoạn văn (khoảng 6 – 8 dòng) nêu cảm nghĩ của em về lí do Bác Hồ không ngủ được thể hiện trong bài thơ Cảnh khuya. 

PHẦN II: ĐÁP ÁN

CHUẨN BỊ

• Tiểu sử:

• Hồ Chí Minh (1890 - 1969), quê quán: xã Kim Liên, huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An.

• Học ở trường Quốc học Huế rồi dạy học ở Dục Thanh (Phan Thiết).

• Gia đình có truyền thống yêu nước sâu sắc.

• Năm 1911 Bác ra đi tìm đường cứu nước. Người bôn ba ở khắp các nước: Pháp, Trung Quốc, Thái Lan,… để tìm con đường cứu nước cho dân tộc.

• Bác thông thạo nhiều thứ tiếng.

• Hồ Chí Minh là nhà Cách mạng, vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc Việt Nam.

• Hồ Chí Minh là một nhà thơ lớn của dân tộc và là Danh nhân văn hóa thế giới.

• Sự nghiệp sáng tác:

• Văn chính luận

• Thơ ca

• Truyện và kí

• Phong cách nghệ thuật:

• Vừa có tính đa dạng, vừa có tính thống nhất

• Văn thơ Hồ Chí Minh là di sản tinh thần vô giá, là một bộ phận gắn bó hữu cơ với sự nghiệp cách mạng vĩ đại của Người. Văn thơ của Người có tác dụng to lớn đối với quá trình phát triển của cách mạng Việt Nam, đồng thời có vị trí đặc biệt quan trọng trong lịch sử và đời sống tinh thần của dân tộc.

CÂU HỎI CUỐI BÀI 

CH 1: Bài thơ Cảnh khuya được viết theo thể Thất ngôn tứ tuyệt đường luật, gieo vần câu 1,2,4. Chủ đề: Bài thơ miêu tả ánh trăng ở chiến khu Việt Bắc. Qua đó thể hiện yêu thiên nhiên, yêu nước sâu nặng và phong thái ung dung, lạc quuan của Người..

CH 2: Qua hai câu thơ đầu, núi rừng Việt Bắc hiện lên rất đẹp vừa có suối, có trăng, có hoa chốn non xanh nước biếc hữu tình..

=> Cảnh vật sống động, tầng lớp lung linh, quấn quýt, có đường nét, hình khối đa dạng với 2 mảng màu sắc sáng – tối => Thể hiện tình yêu thiên nhiên của tác giả.

CH 3: Hai câu thơ cuối bài thể hiện sự say đắm của tác giả trước vẻ đẹp của thiên nhiên. Có thể nói một trong những lí do khiến “người chưa ngủ” ấy chính là vì cảnh thiên nhiên quá đẹp, bên cạnh đó là vì Người thao thức vì cảnh đẹp đêm trăng và thao thức nghĩ cho vận mệnh của dân tộc. Điệp ngữ “chưa ngủ” lặp lại ở câu thứ a và đầu câu thứ tư như mở ra hai phía tâm trạng trong một con người Hồ Chí Minh. Hai câu thơ cuối bộc lộ vẻ đẹp và chiều sâu tâm hồn của tác giả, tình yêu thiên nhiên hòa vào tình yêu đất nước.

CH 4: Biện pháp tu từ so sánh trong bài thơ: "Tiếng suối trong như tiếng hát xa có tác dụng: Cách so sánh này khiến cho âm thanh tiếng suối trở nên có âm điệu hơn và tình cảm hơn, diễn tả được vẻ đẹp thơ mộng của thiên nhiên núi rừng Việt Bắc

CH 5:

Bác không ngủ không chỉ vì say đắm cảnh thiên nhiên mà còn vì vì “lo nỗi nước nhà”, lo cho sự nghiệp cách mạng của đất nước, cho cuộc sống của nhân dân. Không chỉ đêm nay mà mà rất nhiều đêm khác nữa Bác đều không ngủ được. Thông qua hai câu thơ ta thấy được một tấm lòng yêu nước, một tâm hồn nghệ sĩ thanh cao lồng trong cốt cách người chiến sĩ cộng sản kiên trung.