PHẦN I: HỆ THỐNG CÂU HỎI

CHUẨN BỊ

Câu hỏi: Đọc trước bài thơ Nếu mai em về Chiêm Hóa; tìm hiểu thêm thông tin về tác giả Mai Liễu.

- Hãy tìm hiểu và chia sẻ ấn tượng của em về cảnh sắc thiên nhiên và con người ở vùng núi phía bắc nước ta vào mùa xuân.

CÂU HỎI GIỮA BÀI

CH 1: Chú ý các hình ảnh thể hiện vẻ đẹp của thiên nhiên.

CH 2: Chỉ ra biện pháp tu từ nhân hóa trong khổ thơ.

CH 3: Chú ý các hình ảnh thể hiện vẻ đẹp của con người.

CH 4: Dòng thơ nào được điệp lại trong khổ cuối?

CÂU HỎI CUỐI BÀI

CH 1: Hãy xác định bố cục và mạch cảm xúc của bài thơ Nếu mai em về Chiêm Hoá.

CH 2: Tác giả sử dụng những hình ảnh, chi tiết nào để thể hiện bức tranh thiên nhiên và con người trong mùa xuân? Hãy chia sẻ ấn tượng, nhận xét của em về bức tranh đó (Gợi ý: về màu sắc, sức sống; về những nét riêng của mùa xuân ở vùng núi phía bắc,...).

CH 3: Chỉ ra và phân tích tác dụng của biện pháp tu từ nhân hoá được sử dụng trong các khổ thơ 2, 4 của văn bản.

CH 4: Tìm các từ đồng nghĩa với từ “về” trong dòng thơ “Nếu mai em về Chiêm Hoá”. Theo em, vì sao nên chọn từ “về”?

CH 5: Bài thơ thể hiện tình cảm, cảm xúc gì của tác giả với quê hương?

CH 6: Giả sử sau dấu ba chấm “Nếu mai em về...” là tên vùng đất quê hương em, thì em sẽ chia sẻ những hình ảnh, chi tiết nào của quê hương mình? Vì sao em lại chọn các chi tiết, hình ảnh ấy?

PHẦN II: ĐÁP ÁN

CHUẨN BỊ

- Thông tin về tác giả Mai Liễu:

+ Nhà thơ Mai Liễu (1949 – 2020): tên thật là Ma Văn Liễu, sinh năm 1950 tại xã Công Đa, huyện Yên Sơn tỉnh Tuyên Quang. Khi làm thơ, làm báo ông thường lấy bút danh là Mai Liễu.

+ Ông là nhà thơ dân tộc Tày, nổi tiếng với những vần thơ thấm đẫm tình yêu quê hương đất nước, đặc biệt là những vần thơ về đồng bào các dân tộc thiểu số vùng cao, biên giới.

+ Thơ Mai Liễu khá phong phú về đề tài: viết nhiều về Bác Hồ, về chiến tranh - người lính, về tình yêu, và gần đây viết nhiều về thế sự, đặc biệt là quê hương và tình người miền núi.

+ Trong cuộc đời sáng tác của mình, ông đã đã để lại cho đời nhiều tác phẩm có giá trị với hàng chục tập thơ đã xuất bản như: “Suối làng” (1994), “Mây vẫn bay về núi” (1995), “Lời then ai buộc” (1996), “Tìm tuổi” (1998), “Giấc mơ của núi” (2001), “Đầu nguồn mây trắng” (2004), “Bếp lửa nhà sàn” (2005), “Núi vẫn còn mưa” (2013), tuyển tập “Thơ Mai Liễu”,…

- Ấn tượng của em về cảnh sắc thiên nhiên và con người ở vùng núi phía bắc nước ta vào mùa xuân: khi mùa xuân đến đem theo sức sống khắp muôn nơi, cả vùng núi như một tấm khăn thổ cẩm rực rỡ sắc màu, bừng sáng lên vẻ đẹp hoang sơ của núi rừng hiểm trở cùng những cánh đồng hoa bạt ngàn trải dài dưới các thung lũng, triền núi, triền đồi. Đến với các cung đường nơi đây, ta như lạc giữa tiên cảnh đẹp mê hoặc lòng người.

CÂU HỎI GIỮA BÀI

CH 1: Mưa tơ rét lộc, mùa măng, sông Gâm “đôi bờ cát trắng”, non Thần “xanh ngút ngát”.

CH 2: Biện pháp tu từ nhân hóa trong khổ thơ: “đá ngồi dưới bến trông nhau”, “non Thần hình như trẻ lại”.

CH 3: cô gái Dao nào cũng đẹp, vòng bạc rung rinh, ngù hoa mơn mởn, con gái bản Tây duyên quá, nụ cười môi mọng.

CH 4: "Nếu mai em về Chiêm Hóa".

CÂU HỎI CUỐI BÀI

CH 1: Bố cục: 

• Khổ 1+2: Bức tranh thiên nhiên mùa xuân ở Chiêm Hóa.

• Khổ 3+4: Vẻ đẹp con người trong mùa xuân.

• Khổ 5: Giới thiệu lễ hội xuân ở vùng Chiêm Hóa.

• Mạch cảm xúc: kết cấu giản đơn, bình dị, đi từ khung cảnh thiên nhiên đến con người và những rung cảm, nét đặc sắc riêng về cảnh sắc khi bước sang xuân tại quê hương.

CH 2: Những hình ảnh, chi tiết thể hiện bức tranh thiên nhiên và con người trong mùa xuân:

+ Mưa tơ rét lộc, mùa măng, sông Gâm “đôi bờ cát trắng”, non Thần “xanh ngút ngát”.

+ Cô gái Dao nào cũng đẹp, vòng bạc rung rinh, ngù hoa mơn mởn, con gái bản Tây duyên quá, nụ cười môi mọng.

• Thiên nhiên và con người đã tạo nên bức tranh với màu sắc sinh động, đường nét hài hòa với vẻ đẹp của sông Gâm, non Thần và cô gái Dao.

CH 3: + Trong khổ 2: hình ảnh “đá ngồi dưới bến trông nhau”, “non Thần hình như trẻ lại”.

+ Trong khổ 4: hình ảnh “mùa xuân e cũng lạc đường”.

- Tác dụng: phác họa lên bức tranh mùa xuân đầy hấp dẫn, giúp người đọc hình dung ra khung cảnh thiên nhiên trở nên sinh động, gần gũi hơn.

CH 4: Từ đồng nghĩa: lại, đến, đi. Từ "về" tạo cho người ta một cảm giác thân quen như người đi xa quay lại nơi mình có quan hệ gắn bó coi như nhà mình, quê hương mình, hoặc người nhà mình.

CH 5: Bài thơ đã thể hiện được tình cảm sâu sắc, nhớ nhung da diết, đầy gắn bó cùng với tình yêu thương của nhà thơ đối với quê hương, nguồn cội của mình. 

CH 6: Nếu mai em về… là tên vùng đất quê hương em, thì em sẽ chia sẻ những hình ảnh hoa mận nở trắng rừng.

- Quê hương em ở vùng núi Tây Bắc, những ngày đầu xuân năm mới, khắp các nẻo đường, bản làng ở vùng cao đang ngập tràn sắc trắng tinh khôi của hoa mận. Loài hoa tượng trưng cho sự ngọt ngào và sâu lắng đang hút hồn du khách bốn phương.