A. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM

1. Các lỗi thường gặp về quan hệ từ

1.1. Thiếu quan hệ từ
Hai câu sau đây thiếu quan hệ từ ở chỗ nào? Chữa lại các câu trên cho đúng.
- Đừng nên nhìn hình thức đánh giá kẻ khác.
- Câu tục ngữ này chỉ đúng xã hội xưa, ngày nay không đúng.
Trả lời:
Hai câu trên đều thiếu quan hệ từ, có thể chữa lại như sau:
- Đừng nên nhìn hình thức để đánh giá kẻ khác.
- Câu tục ngữ này chỉ đúng với xã hội xưa nhưng ngày nay không đúng.

2. Dùng quan hệ từ  không thích hợp về nghĩa

Các quan hệ từ và, để có diễn đạt đúng quan hệ ý nghĩa giữa các bộ phận trong câu không? Nên thay và, để ở đây bằng quan hệ từ gì?
- Nhà em ở xa trường và bao giờ em cũng đến trường đúng giờ.
- Chim sâu rất có ích cho nông dân để nó diệt sâu phá hoại mùa màng.
Trả lời:
Các quan hệ từ: và, để trong ví dụ không diễn đạt đúng ý nghĩa giữa các bộ phận trong câu (dùng quan hệ không thích hợp).
Có thể thay quan hệ từ như sau:
- Nhà em ở xa trường nhưng bao giờ em cũng đến trường đúng giờ.
- Chim sâu rất có ích cho người nông dân vì nó diệt sâu phá hoại mùa màng.

3. Thừa quan hệ từ

Vì sao các câu sau thiếu chủ ngữ? Hãy chữa lại cho câu văn được hoàn chỉnh.
- Qua câu ca dao "Công cha như núi Thái Sơn, Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra" cho ta thấy công lao to lớn của cha mẹ đối với con cái.
- Về hình thức có thể làm tăng giá trị nội dung đồng thời hình thức có thể làm thấp giá trị nội dung.
Trả lời:
Các câu trong ví dụ trên đưa ra thiếu chủ ngữ vì quan hệ từ đứng trước “qua”, “về” đã biến phần sau nó thành trạng ngữ. Các sửa lỗi như sau:
- Câu ca dao "Công cha như núi Thái Sơn, Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra" cho ta thấy công lao to lớn của cha mẹ đối với con cái.
- Hình thức có thể làm tăng giá trị nội dung đồng thời hình thức có thể làm thấp giá trị nội dung.

4. Dùng quan hệ từ mà không có tác dụng liên kết

Các câu in đậm dưới đây sai ở đâu? Hãy chữa lại cho đúng.
- Nam là một học sinh giỏi toàn diện. Không những giỏi về môn Toán, không những giỏi về môn Văn. Thầy giáo rất khen Nam.
- Nó thích tâm sự với mẹ, không thích với chị.
Trả lời
Các quan hệ từ được sử dụng trong câu trên không có tác dụng liên kết các vế câu mà còn khiến câu văn trở nên rườm rà, khó hiểu. Vì vậy ta có thể sửa lại như sau:
- Nam là một học sinh giỏi toàn diện. Không những giỏi về môn Toán mà còn giỏi về môn Văn. Thầy giáo rất khen Nam.
- Nó thích tâm sự với mẹ hơn tâm sự với chị.

5. Ghi nhớ

Trong việc ứng dụng quan hệ từ, cần tránh các sau:

• Thiếu quan hệ từ
• Dùng quan hệ từ không thích hợp về nghĩa
• Thừa quan hệ từ
• Dùng quan hệ từ mà không có tác dụng liên kết