VĂN BẢN: CÀ MAU QUÊ XỨ

TRƯỚC KHI ĐỌC

CH1. Ba tiếng "Mũi Cà Mau" gợi lên trong bạn những suy nghĩ, cảm xúc gì?

Trả lời:

Tên gọi Cà Mau có xuất phát điểm từ cách đồng bào Khmer gọi tên vùng đất này là "Tưk Kha-mau", có nghĩa là nước đen - màu nước đặc trưng do lá tràm của thảm rừng tràm U Minh bạt ngàn rụng xuống làm đổi màu nước. 

Mũi Cà Mau - vùng đất tận cùng tổ quốc, một điều kỳ diệu và độc đáo không nơi nào có được, mà cư dân vùng này ví von là: “Ðất biết nở, rừng biết đi và biển sinh sôi”.

CH2. Bạn đã biết được gì về vùng đất Mũi Cà Mau (qua sách báo, phim ảnh và các phương tiện truyền thông,...)?

Trả lời:

Cà Mau có nhiều địa danh nổi tiếng như: Đình Tân Hưng, Hồng Anh Thư Quán, Biệt khu Hải Yến Bình Hưng, Đền thờ Bác Hồ thị trấn Cái Nước,... nhưng nghĩ tới Cà Mau là nhớ về đất Mũi – vùng đất thiêng liêng của mỗi người con đất Việt và là một điểm xác nhận chủ quyền của đất nước.

ĐỌC VĂN BẢN

CH1. Tác giả đến Mũi Cà Mau với mục đích gì?

Trả lời:

Tác giả đến Mũi Cà Mau với mục đích là đi chơi, thăm thú nơi đây. 

CH2. Chú ý những liên tưởng của tác giả về văn học.

Trả lời:

Những cái phai của Nguyễn Tuân, Anh Đức, Xuân Diệu từ hơn 40 năm trước. Những trang kí, trang thư, trang thơ gieo mầm dưới mỗi câu mỗi chữ là hạt hi vọng ứ nghẹn khát khao bung nở cây trái hòa bình.

CH3. Trạng thái tình cảm của tác giả và mọi người khi đến với Mũi Cà Mau.

Trả lời:

Đối với tác giả, đây là vùng đất luôn nằm trong trí tưởng tượng từ lâu của mình, tác giả đã ấp ủ nó chỉ chờ ngày được xách ba lô lên và đi. Để rồi khi thực sự được đến Cà Mau, tác giả yêu và đắm chìm trong cái khung cảnh và con người nơi đây.

CH4. Hình ảnh nhà thơ Nguyễn Bính xuất hiện trong liên tưởng góp phần tô đậm thêm tâm trạng gì của người viết?

Trả lời:

Hình ảnh nhà thơ Nguyễn Bính xuất hiện trong liên tưởng góp phần tô đậm thêm tâm trạng nhớ nhà.

CH5. Từ "xứ" được nói ở đây có kết nối như thế nào với nhan đề?

Trả lời:

Từ "xứ" ở đây chỉ các địa điểm của mũi Cà Mau. 

CH6. Chú ý cái nhìn của người viết đối với những chi tiết thực của đời sống được ghi lại.

Trả lời:

Họ đều dành tình cảm cho nơi đây, lưu luyến không rời. Lang thang đi qua nhiều mảnh đất, từ “xứ” như xuất hiện ở khắp mọi nơi. Đó như cái hãnh diện của những con người khi nhắc đến quê hương của mình. Tác giả được ở nơi đây, cùng hòa vào khung cảnh sống sinh hoạt của những con người Cà Mau. Ở đó có những ngôi nhà được dựng lên bằng những thứ cảnh vật có sẵn ở đây. Có những con người cần cù chịu khó, đang làm những công việc mưu sinh. Khung cảnh sinh hoạt của người Cà Mau luôn gắn liền với cây đước, nó mang lại nhiều tài nguyên, mang theo thứ ánh sáng đẩy lùi khó khăn cho con người.

CH7. Những khó khăn, bộn bề mà con người ở đất Mũi Cà Mau đã trải qua.

Trả lời:

Những con tôm bị ngạt thở vì sình lầy, những cây đước bị mọi người thi nhau đốn hạ đước để cho ra những vuông tôm sạch sẽ trong lành.

CH8. Cách thể hiện cảm xúc của tác giả ở phần kết.

Trả lời:

Ông thấy mọi thứ ở đây đều đẹp và đặc biệt, mà không ở nơi đâu có được. Để rồi nhà văn nhớ nhung, yêu thương đến nước mắt nhòe đi. Tác giả phải dành cho vùng đất này nhiều tình cảm lắm nên cảm xúc mới chợt dâng trào lên như thế..

SAU KHI ĐỌC

CH1. Tác giả có tâm thế như thế nào khi đến với Mũi Cà Mau? Tâm thế đó có ý nghĩa gì đối với người viết tản văn?

Trả lời:

Tác giả mang một tâm thế thoải mái khi đến với Mũi Cà Mau. Tâm thế đó sẽ giúp nhà văn có cái nhìn sâu sắc và quan sát mọi vật tinh tế hơn.

CH2. Tính chất tươi mới, sống động của thực tế đời sống con người vùng Đất Mũi được thể hiện qua những khung cảnh, nhân vật nào?

Trả lời:

- Điều khiến tác giả ấn tượng và dùng ngòi bút của mình nhiều nhất là những con người nơi đây. Có một hình ảnh rất tác giả nói về con cá với ý nghĩ “ai đây ta, ai mà lặn lội tới xứ bùn sinh rừng rú này”. Câu văn pha chút gì đó hài hước và tò mò như con người nơi đây dành cho tác giả.Nhưng có lẽ, chính những con người ấy đã lưu dấu chân của nhà văn ở lại. 

- Những con người Cà Mau luôn khó khăn, bộn bề vất vả với cuộc sống. Họ bị thiên tai, đối mặt với nhiều thiếu thốn vật chất. Nhưng những người Cà Mau vẫn rất hiếu khách và chất phác.

CH3. Đến với Mũi Cà Mau, tác giả liên tưởng đến những nhà thơ, nhà văn nào đã có duyên nợ với vùng đất này? Những liên tưởng đó có ý nghĩa gì?

Trả lời:

Khung cảnh ở Cà Mau được tác giả gợi ra qua những trang ký của Nguyễn Tuân, Anh Đức và Xuân Diệu. Đó là những bụi đầm lầy, những bụi cây đước hay là những giọt phù sa.  

CH4. Chất trữ tình được thể hiện như thế nào trong bài tản văn?

Tham khảo:

Tác giả đã về nhưng những hình ảnh về thiên nhiên và con người nơi đây như vẫn còn hiện nguyên trong ức của ông. Ông thấy mọi thứ ở đây đều đẹp và đặc biệt, mà không ở nơi đâu có được. 

Để rồi nhà văn nhớ nhung, yêu thương đến nước mắt nhòe đi. Tác giả phải dành cho vùng đất này nhiều tình cảm lắm nên cảm xúc mới chợt dâng trào lên như thế. Qua bài thơ ta thấy tác giả dùng rất nhiều các biện pháp liệt kê, nhiều hình ảnh so sánh cùng với ngôn ngữ giản dị sinh động. Để từ đó thấy được vẻ đẹp và thiên nhiên con người vùng đất Cà Mau, và tình cảm của tác giả dành cho vùng đất này.

CH5. Dưới ngòi bút tác giả, sắc màu riêng của vùng Đất Mũi hiện lên như thế nào?

Tham khảo:

Vừa mang chất hiện thực vừa mang chất trữ tình.

CH 6. Nêu nhận xét của bạn về cách sử dụng ngôn ngữ và các biện pháp tu từ trong tác phẩm.

Tham khảo:

Ngôn ngữ: mang đậm chất tản văn 

Biện pháp tu từ: sử dụng các câu hỏi tu từ

KẾT NỐI ĐỌC - VIẾT

Từ ý của câu "Không có khói, mà sao bước chân lên tài rời Mũi, mắt tôi chợt cay nhòe", hãy viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) nói về cảm xúc đối với Mũi Cà Mau.

Tham khảo:

*Gợi ý: học sinh tự phát triển luận điểm dưới đây theo văn phong của mình

= > Qua văn bản trên đã cho ta thấy được Cà Mau trên dáng hình Việt Nam. Hiện lên với vẻ đẹp tươi mới. Từ đây cho thấy rằng đất nước ta vốn dĩ có những địa danh đẹp và nên thơ như vậy. Những địa danh, thắng cảnh ấy càng làm ta cảm thấy tự hào về nét đẹp của dải đất hình chữ S. Và hơn nữa là sự yêu quý dành cho những cảnh đẹp nói riêng và quê hương đất nước nói chung.