VĂN BẢN: CHỮ NGƯỜI TỬ TÙ

TRƯỚC KHI ĐỌC

Câu 1: Dựa vào nhan đề Chữ người tử tù, bản thử suy đoán xem tác phẩm viết về câu chuyện gì?

Giải rút gọn:

Cuộc đời người tri thức chính trực, thanh liêm nhưng bị tử tù  vào thời đại Phong kiến. 

TRONG KHI ĐỌC

Câu 1: Tóm tắt nội dung cuộc trò chuyện giữa nhân vật quản ngục và thầy thơ lại

Giải rút gọn:

Viên quản ngục nhận được thông báo sau tên tử tù, trong đó có Huấn Cao – người được thiên hạ khen người có khí chất và có tài viết chữ rất nhanh, đẹp. Viên quản ngục bảo thầy thơ lại quét dọn lại cái buồng trong cùng để cầm giữ Huấn Cao. Quản ngục và thơ lại cảm thấy tiếc một người nhiều tài như Huấn Cao lại phải chết.

Câu 2: Chú ý các chi tiết cho biết ngoại hình, suy nghĩ, lời nói, sở thích, môi trường sống của quản ngục và những câu văn khái quát được tính cách nhân vật này.

Giải rút gọn:

Câu 3: Theo bạn, viên quản ngục sẽ đối xử với Huấn Cao như thế nào? Chi tiết nào ở phần 1 có thể khiến bạn suy đoán như vậy?

Giải rút gọn:

Rất kính trọng, khiêm nhường với người có tài. Điều này được thể hiện qua chi tiết: ngục quan nghĩ ngợi về câu nói của thầy thơ lại, quản ngục cho rằng Huấn Cao đã chọn nhầm nghề, ông là một người biết kính mến khí phách, biết tiếc, biết trọng người tài, muốn biệt đãi ông Huấn Cao.

Câu 4: Hình dung hoàn cảnh của cuộc gặp gỡ giữa quản ngục và Huấn Cao

Giải rút gọn:

Huấn Cao xuất hiện với tư thế hiên ngang, bất khuất, lạnh lùng. Viên quản ngục hiền lành, lòng kiêng nể cố giữ kín đáo mà đã rõ quá rồi. 

Câu 5: Huấn Cao đã tiếp nhận sự "biệt đãi" của quản ngục như thế nào?

Giải rút gọn:

 Thản nhiên tiếp nhận sự "biệt đãi" của quản ngục, coi như đó là một việc vẫn làm trong cái hứng sinh bình lúc chưa bị giam cầm.

Câu 6:  Dự đoán xem Huấn Cao có bằng lòng cho chữ viên quản ngục không?

Giải rút gọn:

Huấn Cao có cho chữ quản ngục. 

Câu 7: Lưu ý các chi tiết được tác giả sử dụng để dựng cảnh cho chữ; Bối cảnh: thời gian, không gian;  Lời nói, cử chỉ, hành động của người xin chữ và người cho chữ.

Giải rút gọn:

Câu 8: Nhân vật Huấn Cao khuyên quản ngục điều gì? Quản ngục có thái độ như thế nào trước lời khuyên đó?

Giải rút gọn:

Nhân vật Huấn Cao khuyên quản ngục:  nên quản ngục nên tìm về quê ở để thoát khỏi cái nghề này. Khi ấy hẵng nghĩ đến việc chơi chữ. 

Trước lời khuyên của cụ Huấn, quản ngục rất cảm động. Cúi đầu cảm ơn là nói “kẻ mê muội này xin bái lĩnh”

Câu 9: Nội dung câu chuyện được kể có giống với suy đoán của bạn lúc mới đọc nhan đề tác phẩm hay không?

Giải rút gọn:

Giống suy đoán của lúc đọc nhanh đề tác phẩm.

TRONG KHI ĐỌC

Câu 1: Hãy xác định tình huống truyện trong Chữ người tử tù.

Giải rút gọn:

Tình huống truyện:  xoay quanh cuộc gặp gỡ kì lạ, có phần éo le của Huấn Cao -người tử tù và viên quản ngục người cai quản chốn ngục tù tối tăm nhưng lại là con người yêu và trân trọng cái đẹp.

Câu 2: Lời kể về nhân vật quản ngục (trong phần 1) là của ai? Lời kể ấy tác động đến cách nhìn của bạn về nhân vật này như thế nào?

Giải rút gọn:Là lời của tác giả. Qua lời kể, có thể thấy viên quản ngục là một người tầm trung tuổi, tính cách dịu dàng, tâm điền tốt, thẳng thắn, biết quý trọng người ngay thẳng.

Câu 3: Sự kiện nào đã tạo bước chuyển trong thái độ của Huấn Cao với quản ngục? Sau sự kiện ấy, mối quan hệ của họ đã thay đổi như thế nào?

Giải rút gọn:

Khi ông nghe thầy thơ lại kể về nỗi lòng của viên quản ngục. Khi biết viên quản ngục là một người yêu chữ, biết trân trọng cái đẹp, ông Huấn Cao đã đồng ý cho viên quản ngục xin chữ vì cảm mến tấm lòng biệt nhỡn liên tài. Lúc này, mối quan hệ giữa họ không còn là mối quan hệ giữa quản ngục -  tử tù mà đã chuyển thành một quan hệ tri âm, tri kỉ.

Câu 4: Nhân vật Huấn Cao được tác giả khắc hoạ qua những chi tiết tiêu biểu nào? Hãy dựa vào các chi tiết đó để khái quát đặc điểm tính cách Huấn Cao.

Giải rút gọn:

+ Huấn Cao lạnh lùng, chúc mũi gông nặng, khom mình thúc mạnh đầu thành gông xuống thềm đá tảng đánh thuỳnh một cái; 

+ Vẫn thản nhiên nhận rượu thịt, coi như đó là một việc vẫn làm trong cái hứng sinh bình lúc chưa bị giam cầm ; Huấn Cao Giải rút gọn quản ngục: “Ta chỉ muốn một điều là nhà ngươi đừng đặt chân vào đây”

+ Một người tù cổ đeo gông, chân vướng xiềng, đang dậm tô nết chữ trên tấm lụa trắng tinh căng phẳng trên mảnh ván. 

+ Huấn Cao khuyên quản ngục: “Ở đây lẫn lộn. ta khuyên thầy Quản nên thay chốn ở đi....Thầy nên tìm về quê nhà mà ở đã, thầy hãy thoát khỏi cái nghề này đi đã rồi hãy nghĩ đến chuyện chơi chữ.”

=> Đặc điểm tính cách: Huấn Cao là một con người tài hoa, có cái tâm trong sáng và khí phách hiên ngang, bất khuất. 

Câu 5: Chỉ ra các yếu tố khiến cảnh cho chữ trở thành một cảnh tượng “xưa nay chưa từng có". Hãy phân tích ý nghĩa của cảnh tượng kì lạ đó.

Giải rút gọn:

 Quan điểm thẩm mỹ của Nguyễn Tuân: “cái đẹp gắn liền với cái thiện”, sự thiên lương, trong sáng không thể tồn tại trong môi trường của cái xấu, cái ác.

Câu 6: Theo bạn, tác giả đã gửi gắm những thông điệp gì qua câu chuyện xin chữ và cho chữ?

Giải rút gọn:

- Cái đẹp có thể sinh ra, tỏa sáng giữa chốn hôi hám, nhơ bẩn nhưng cái đẹp không thể chung sống cùng cái xấu, cái ác.

- Con người xứng đáng được thưởng thức cái đẹp chỉ khi giữ được thiên lương.

- Cái đẹp có thể cảm hóa được con người.

Câu 7: Nêu và nhận xét về một điểm chung mà bạn nhận thấy giữa hai nhân vật Tử Văn (Chuyện chức Phán sự đền Tản Viên, Nguyễn Dữ) và Huấn Cao (Chữ người tử tù, Nguyễn Tuân)

Giải rút gọn:

Ngô Tử Văn và Huấn Cao đều là những người anh hùng trượng nghĩa, mang những vẻ đẹp phẩm chất đáng trân trọng.

- Tử Văn dám châm lửa đốt đền của tên tướng giặc trừ hại cho dân, dũng cảm đương đầu với cái ác để bảo vệ lẽ phải.

- Huấn Cao vì thấy dân chúng lầm than mà khởi nghĩa chống lại triều đình. Họ không vì quyền uy, tiền bạc mà bị mua chuộc, đánh mất đi chính mình.

KẾT NỐI ĐỌC - VIẾT

Câu 1: Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) phân tích một yếu tố nghệ thuật đặc sắc trong truyện ngắn Chữ người tử tù.

Giải rút gọn:

Trong Chữ người tử tù, nhà văn Nguyễn Tuân đã rất thành công khi xây dựng hình tượng 2 nhân vật chính vừa đối lập lại vừa tương đồng: Huấn Cao - một kẻ tử tù, là đại diện cho tầng lớp bị trị và viên quản ngục đại diện cho tầng lớp cai trị. Sự đối lập giữa 2 nhân vật này còn được thể hiện ở mối quan hệ giữa người sáng tạo cái đẹp với người khát vọng cái đẹp, là người viết chữ đẹp và người muốn xin chữ. Tuy nhiên, ở hai nhân vật đều là những người biết quý trọng cái đẹp, khác với một số tác phẩm khác như tác phẩm “Chí Phèo” xây dựng hai nhân vật hoàn toàn đối lập như Chí Phèo với Bá Kiến. Đối với hình tượng Huấn Cao, Nguyễn Tuân đã sử dụng bút pháp lãng mạn, lí tưởng hóa, dựa vào nguyên mẫu là Chu thần Cao Bá Quát để khắc họa nên một nhân vật có vẻ đẹp toàn diện: vẻ đẹp của tài năng - tâm hồn - khí phách. Qua cách xây dựng đó, tác giả đã làm nổi bật  một người có nhân cách đẹp dù người đó bị quy tội phản nghịch triều đình. Vẻ đẹp của Huấn Cao hiện lên lồng lộng giữa chốn ngục tù tăm tối. Hình tượng đó như ngầm khẳng định sự lấn át của cái đẹp, ánh sáng và cái thiện trước cái xấu, bóng tối và tội ác.