VĂN BẢN: BẢO KÍNH CẢNH GIỚI

TRƯỚC KHI ĐỌC

Câu 1: Hãy kể tên một vài bài thơ viết theo thể Đường luật mà bạn đã học hoặc đã đọc.

Giải rút gọn:

-Một số bài thơ viết theo thể Đường luật : Hoàng Hạc lâu (Thôi Hiệu), Phong Kiều dạ bạc (Trương Kế), Hưu hướng Như Lai (Quảng Nghiêm thiền sư),...

Câu 2: Chỉ ra một số đặc điểm hình thức giúp bạn nhận diện được thể loại của các bài thơ đó.

Giải rút gọn:

Một số đặc điểm hình thức:  viết theo thể thất ngôn bát cú hoặc thất ngôn tứ tuyệt.

TRONG KHI ĐỌC

Câu 1: Chú ý các động từ, tính từ, các từ láy và câu thơ sáu tiếng 

Giải rút gọn:

Câu 2: Hình dung về bức tranh cuộc sống

Giải rút gọn:

Bức tranh cuộc sống có sự giao hòa giữa con người và thiên nhiên. Cảnh thiên nhiên rực rỡ, sôi động, căng tràn sức sống; cảnh sống của con người bình dị, đời thường, gần gũi, đậm màu sắc làng quê Việt Nam. Con người hiện lên trong nhịp sống đời thường, qua âm thanh từ chợ cá vang lên “lao xao”.

SAU KHI ĐỌC

Câu 1: Xác định thể loại và nêu bố cục của bài thơ.

Giải rút gọn:

- Thể loại của bài thơ: Thơ Nôm Đường luật.

- Bố cục của bài thơ:

+ Sáu câu thơ đầu: Bức tranh ngày hè qua con mắt của nhân vật trữ tình.

+ Hai câu thơ cuối: Khát vọng cao cả, tấm lòng ưu dân ái quốc của thi nhân.

Câu 2:  Câu thơ mở đầu cho biết điều gì về cuộc sống và tâm trạng của nhân vật trữ tình?

Giải rút gọn:

Cuộc sống: Yên bình, không xáo động

Tâm trạng: Thảnh thơi, thư nhàn

Câu 3: Phân tích một số từ ngữ, hình ảnh được tác giả sử dụng để miêu tả cảnh sắc mùa hè. Từ đó, chỉ ra những nét đặc sắc trong cách cảm nhận thiên nhiên và bút pháp tả cảnh của tác giả.

Giải rút gọn:

* Một số hình ảnh và từ ngữ miêu tả cảnh sắc mùa hè:

- Từ láy: đùn đùn, lao xao, dắng dỏi.

- Tán lá cây hòe che rợp một góc

- Hoa lựu nở đỏ rực

- Hoa sen ngát hương

- Tiếng ve dắng dỏi vang đến lầu cao

=>  Cách cảm nhận thiên nhiên: cảm nhận bằng thị giác, thính giác, khứu giác. Bút pháp khắc họa hình ảnh thiên nhiên một cách chân thực và sinh động.

Câu 4: Cuộc sống của con người được nhà thơ tái hiện qua những âm thanh, hình ảnh nào? Phân tích mối liên hệ giữa khung cảnh ấy với ước nguyện của nhân vật trữ tình trong hai câu thơ cuối.

Giải rút gọn:

- Hình ảnh chợ cá, làng ngư phủ cùng những âm thanh "lao xao" của người lao động.

- Hình ảnh lầu tịch dương.

* Uớc nguyện của nhân vật trữ tình trong hai câu thơ cuối: về một cuộc sống sung túc, hạnh phúc, vui vẻ.

Câu 5: Nhận xét về vị trí và giá trị của các câu lục ngôn trong bài thơ

Giải rút gọn:

- Vị trí: câu đầu tiên và câu cuối của bài thơ.

- Giá trị: Thể hiện sự sáng tạo, phá cách của tác giả về hình thức thơ Đường luật. Đồng thời nhấn mạnh và gây ấn tượng mạnh với người đọc về hình thức và nội dung, từ đó thể hiện tư tưởng của tác giả.

Câu 6:  Đọc bài thơ, bạn cảm nhận được điều gì vể vẻ đẹp tâm hồn, tư tưởng của tác giả?

Giải rút gọn:

- Tâm hồn: gần gũi, yêu thiên nhiên, hòa mình cùng thiên nhiên nhưng không quên cuộc sống thực tại.

- Tư tưởng: "nhân nghĩa" - lấy dân làm gốc, lo lắng cho cuộc sống nhân dân dân.

KẾT NỐI ĐỌC - VIẾT

Câu 1: Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) phân tích một yếu tố "phá cách" trong bài Bảo kính cảnh giới, bài 43.

Giải rút gọn:

*Gợi ý: học sinh nên tham khảo các luận điểm sau đây là tự viết theo lối hành văn của mình

 Bảo kính cảnh giới, bài 43 của Nguyễn Trãi là một điển hình cho sự cách tân nghệ thuật thời trung đại. Thể thơ Nôm Đường luật ở đây đã có sự khác biệt so với thể Đường luật thông thường. Cụ thể, sự khác biệt, "phá cách" đó nằm ở hai câu thơ: câu đầu và câu cuối của bài thơ. Nếu trong thơ thất ngôn bát cú Đường luật, số tiếng trong mỗi câu đều phải là bảy tiếng thì ở hai câu thơ đầu và cuối của Bảo kính cảnh giới (bài 43) lại chỉ có sáu tiếng. Chính những bài thơ Nôm Đường luật này của Nguyễn Trãi đã đánh dấu bước khởi đầu đẹp đẽ của nền thơ tiếng Việt thời trung đại.