VĂN BẢN: MÚA RỐI NƯỚC HIỆN ĐẠI SOI BÓNG TIỀN NHÂN

TRƯỚC KHI ĐỌC

Câu 1: Khi nghe cụm từ “con rối”, điều đầu tiên bạn nghĩ tới là gì? Vì sao như vậy?

Giải rút gọn:

Khi nghe cụm từ "con rối", điều đầu tiên mà tôi nghĩ tới là một đối tượng được điều khiển bởi một người khác. Điều này là vì con rối thường được sử dụng trong các buổi biểu diễn nghệ thuật, trong đó người điều khiển sẽ sử dụng dây và cánh tay để điều khiển các chuyển động của con rối

Câu 2: Bạn đã có những hiểu biết gì về rối nước? Hãy nêu những điều bạn còn thắc mắc và muốn tìm hiểu sâu thêm về loại hình nghệ thuật này. 

Giải rút gọn:

Rối nước là một loại hình nghệ thuật truyền thống của Việt Nam, trong đó các diễn viên sử dụng các rối được làm bằng tre hoặc gỗ để kể chuyện. Rối nước thường được biểu diễn trên một sân khấu nước, trong đó các diễn viên đứng sau màn hình và sử dụng tay để điều khiển các con rối.

Tuy nhiên, tôi vẫn còn thắc mắc về lịch sử và nguồn gốc của rối nước, cũng như về các câu chuyện và nhân vật thường xuất hiện trong các buổi biểu diễn rối nước. Tôi cũng muốn tìm hiểu thêm về cách làm các con rối và kỹ thuật điều khiển chúng.

TRONG KHI ĐỌC

Câu 1: Đoạn chữ in đậm này là sa-pô của văn bản. Hãy nhớ lại các chức năng thông thường của một sa-pô.

Giải rút gọn:

- Hoàn thiện tít (title), bằng cách nói rõ chủ đề bài viết và góc độ mà bạn lựa chọn, giúp độc giả hình dung bài viết sẽ nói gì.

- Tóm tắt thông tin, đưa ra thông tin chủ yếu của bài viết.

- Giải thích bài viết, chỉ ra tại sao tác giả chọn viết về sự kiện hay hiện tượng này

- Nêu rõ hoàn cảnh, bài viết ra đời

- Thông báo bố cục, phát triển thông điệp cốt lõi của bài viết mà trong tít đã nhắc đến. Điều này rất cần thiết với những độc giả đọc nhanh, bởi cách này rõ ràng.

Câu 2: Trò rối nước ở Việt Nam ra đời từ bao giờ?

Giải rút gọn:

Trò múa rối nước ở Việt Nam không có thời gian ra đời chính xác. Tương truyền, múa rối nước được hình thành từ thế kỉ XI – XII.

Câu 3: Không gian biểu diễn đặc trưng của múa rối nước.

Giải rút gọn:

- Múa rối nước trước kia được biểu diễn trên thủy đình, dựng trên mặt ao làng với lối kiến trúc mái chùa cong cùng mành tre, cờ phướn, võng lọng, cổng hàng mã,…

- Ngày nay, thủy đình được dựng ngay trong các nhà hát và trong các khu du lịch sinh thái, sân khấu là hồ nhân tạo.

Câu 4: Trong trò rối nước, con rối đã được chế tác và điều khiển như thế nào?

Giải rút gọn:

- Chế tác: những con rối được đẽo gọt từ gỗ sung, tạo hình ngộ nghĩnh

- Điều khiển: người điều khiển sử dụng hệ thống sào kết hợp với dây được gắn ở phần thân dưới để điều khiển con rối.

Câu 5: Việc bảo tồn, phát triển rối nước có điểm gì chung với bảo tồn, phát triển các loại hình nghệ thuật cổ truyền khác của dân tộc?

Giải rút gọn:

Điểm chung là các loại hình nghệ thuật đều đang gặp khó khăn trong việc đến với khán giả vì hiện nay có rất nhiều loại hình nghệ thuật mới ra đời, du nhập từ nước ngoài như Kpop, hiphop,… hấp dẫn hơn, thu hút và bắt mắt hơn.

SAU KHI ĐỌC

Câu 1: Tóm tắt những thông tin chính của văn bản

Giải rút gọn:

1.Múa rối nước được hình thành cách đây rất lâu, từ thế kỉ XI - XII

2. Địa điểm múa rối nước: thường được biểu diễn trong hội làng, lễ Tết, sau này là các sân khấu, nhà hát

3. Tạo hình và kĩ thuật biểu diễn:  dù đã có sự thay đổi về không gian biểu diễn nhưng các nghệ nhân vẫn đang cố gắng truyền tải nét truyền thống tới khán giả

4. Sự khác nhau về hai loại hình rối nước và rối cạn

5. Múa rối nước trong bối cảnh xã hội hiện đại 4.0

Câu 2: Tìm trong văn bản những thông tin cho phép khẳng định múa rối nước là “môn nghệ thuật thấm đẫm tinh thần Việt”

Giải rút gọn:

- Múa rối nước bắt đầu nảy mầm, len lỏi trong long các xóm làng chiêm trũng rồi lớn dần lên giữa những sinh hoạt nhỏ bé đời thường

- Theo thời gian, múa rối nước ngày càng trở nên phổ biến và hoàn thiện thông qua những đúc kết của nhiều thế hệ

- Nơi biểu diễn múa rối nước là nhà rối (thủy đình) với lối kiến trúc mái chùa cong cong mành tre, cờ phướn, võng lọng, cổng hàng mã,…

- Những con rối được đẽo gọt từ gỗ sung, được tao hình ngộ nghĩnh với màu sắc rực rỡ, tươi vui và dân dã

- Rối nước cần tiếng đàn, tiếng hát, tiếng trống mõ, tiếng kèn sáo và cả những tiếng pháo phụ trợ để thật tròn vai.

Câu 3: Nêu đặc điểm của cách triển khai thông tin trong văn bản. Hãy phân tích mức độ thuyết phục của cách triển khai ấy.

Giải rút gọn:

Thông tin trong văn bản được triển khai theo từng yếu tố của nghệ thuật múa rối nước tạo thành một chuỗi liên tục giúp người đọc hiểu và nắm được thông tin về bộ môn nghệ thuật này, gồm các thông tin: Nguồn gốc -> Không gian và thời gian biểu diễn -> Tạo hình và kĩ thuật biểu diễn -> Các loại hình múa rối ->  Những khó khăn và thách thức trong bối cảnh xã hội 4.0 hiện đại

=> Cách triển khai này giúp người đọc dễ dàng nhận biết và nắm được các thông tin của loại hình nghệ thuật múa rối nước, vừa rõ ràng vừa mạch lạc nên có sức thuyết phục cao đối với người đọc.

Câu 4: Nêu nhận xét về phần sa-pô của văn bản, từ đó rút ra cách viết sa-pô cho một văn bản thông tin nói chung.

Giải rút gọn:

Phần sa-pô của văn bản được viết thành một đoạn văn riêng biệt, trình bày ngay đầu tiên và khác phông chữ với văn bản, có nội dung tóm tắt lại những thông tin chính của nghệ thuật múa rối nước.

Cách viết sa-pô đối với một văn bản thông tin có đặc điểm chung là:

-Vị trí: nằm ở đầu văn bản

- Nội dung: bao quát và tóm tắt được nội dung của toàn văn bản.

Câu 5: Nếu được phép bổ sung vào văn bản những thông tin về các câu chuyện được kể trên sân khấu rối nước, bạn có thể nói điều gì?

Giải rút gọn:

Có thể bổ sung những vở múa rối nước nổi tiếng như Bật cờ, Múa rồng, Em bé chăn trâu, Cày cấy, Cậu ếch, Bắt vịt, Đánh cá, Vinh quy bái tổ, Múa sư tử, Múa phượng, Lê Lợi trả gươm, Nhi đồng vui chơi, Đua thuyền,… và một số nhà hát múa rối hiện nay như Nhà hát múa rối Thăng Long, Nhà hát múa rối Trung ương, Nhà múa rối nước Rồng Vàng,…

Câu 6: Từ văn bản được học, hãy nêu cảm xúc, suy nghĩ của bạn về rối nước nói riêng và nghệ thuật cổ truyền của dân tộc nói chung.

Giải rút gọn:

Múa rối nước là loại hình nghệ thuật cổ truyền và lâu đời của dân tộc ta, mang nhiều những nét đặc trưng và thể hiện văn hóa của người Việt. Tuy nhiên, nghệ thuật này hiện nay không còn được chào đón như trước và đang gặp những khó khăn khi tiếp cận khán giả hiện đại. Vậy nên mong rằng mọi người và những nghệ nhân múa rối nước sẽ cố gắng bảo tồn và duy trì loại hình nghệ thuật đậm đà bản sắc này của Việt Nam.

 KẾT NỐI ĐỌC - VIẾT

Câu 1: Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) về chủ đề: Múa rối nước – món quà kì diệu từ đồng ruộng Việt Nam.

Giải rút gọn:

*Gợi ý: học sinh tham khảo bài viết dưới đây và viết lại theo cách hành văn của mình

Múa rối nước là loại hình nghệ thuật đặc sắc của văn hóa lúa nước, là một sáng tạo độc đáo của cư dân vùng châu thổ sông Hồng, được manh nha từ công cuộc chế ngự, cải tạo nước. Múa rối nước Rối nước thường được diễn vào những ngày nông nhàn, ngày xuân, trong các lễ hội. Thông qua các câu chuyện được nghệ sỹ rối nước thể hiện, người xem sẽ cảm nhận được sắc thái của hội làng, gửi gắm vào đó những mơ ước bình dị cho cuộc sống. Do tính đặc sắc, nên từ nghệ thuật mang yếu tố dân gian, múa rối nước đã nhanh chóng trở thành nghệ thuật truyền thống, có thể sánh ngang với tuồng, chèo là những bộ môn nghệ thuật có vị trí cao trong nền sân khấu dân tộc. Giữa thiên nhiên thơ mộng, khán giả có cơ hội chiêm ngưỡng một loại hình nghệ thuật trong đó có đất, nước, cây xanh, mây, gió, có lửa, có khói mờ vương tỏa, có cả mái đình với những hàng ngói đỏ. Thật sự là một sự hòa hợp độc đáo của nghệ thuật, thiên nhiên và con người.