VĂN BẢN: SỰ SỐNG VÀ CÁI CHẾT 

TRƯỚC KHI ĐỌC

Câu 1: Khi quan sát những biểu hiện cụ thể của sự sống trên Trái Đất, điều gì đã khiến bạn suy nghĩ, băn khoăn hoặc tò mò?

Giải rút gọn:

Đó là băn khoăn sự sống bắt nguồn từ đâu? Tại sao lại có sự đa dạng đế thế? Từ đó thêm tò mò và cảm thấy điều đó kì diệu . 

TRONG KHI ĐỌC

Câu 1: Dự đoán nội dung cụ thể sẽ được triển khai trong bài viết qua nhan đề và đoạn 1

Giải rút gọn:

Viết về quá trình phát triển của sự sống trên Trái Đất.

Câu 2: Việc tác giả tưởng tượng ra một chuyến "du hành" ngược thời gian có ý nghĩa gì?

Giải rút gọn:

Giúp người đọc hình dung được sự sống trên Trái Đất đã kéo dài như thế nào.

Câu 3: Chú ý những thuật ngữ chuyên ngành sinh học được sử dụng trong các đoạn 3, 4 và tác dụng của chúng.

Giải rút gọn:

“tiến hoá, sinh vật đơn bào, trùng đế giày, động vật nguyên sinh, động vật đa bào, ổ sinh thái, vô sinh, ...”

=> Tác dụng của các thuật ngữ sinh học được sử dụng trong các đoạn 3, 4: khiến cho thông tin trở nên chuẩn xác và cho biết văn bản thuộc loại văn bản thông tin, khoa học.

Câu 4: Sự khác nhau giữa các vật vô sinh và các sinh vật là gì?

Giải rút gọn:

Các sinh vật phải đấu tranh sinh tồn và bị đe dọa tuyệt chủng, tuân theo chọn lọc tự nhiên.

Các vật vô sinh lại không phải đấu tranh sinh tồn, không bị đe dọa tuyệt chủng và cũng không phải tuân theo chọn lọc tự nhiên.

SAU KHI ĐỌC

Câu 1: Văn bản Sự sống và cái chết viết về đề tài gì? Từ việc liên hệ tới những văn bản khác cùng đề cập đề tài này mà bạn đã đọc, hãy cho biết góc độ tiếp cận vấn đề riêng của tác giả.

Giải rút gọn:

- Viết về đề tài sự sống - cái chết trên Trái Đất.

=> Tác giả đã tiếp cận vấn đề sự sống và cái chết từ lịch sử tiến hoá của các sinh vật trên Trái Đất, để thấy được mối quan hệ giữa sự sống và cái chết cũng như tầm quan trọng như nhau của chúng. 

Câu 2: Tóm tắt những thông tin chính trong văn bản và chỉ ra cách tác giả sắp xếp, tổ chức các thông tin đó.

Giải rút gọn:

=> Cách sắp xếp, tổ chức: tác giả đưa ra những thông tin khái quát, sau đó, tác giả triển khai những nội dung cụ thể khác nhau ở đoạn 2,3 và cuối cùng, đoạn 4 khái quát, mở rộng thông tin. 

Câu 3: Dựa vào nội dung văn bản, vẽ sơ đồ mô tả quá trình phát triển của sự sống trên Trái Đất.

Giải rút gọn:

- Cách đây 3 tỷ năm: các vi khuẩn và vi khuẩn cổ sinh

- Cách đây 500 triệu năm: hai dạng vi khuẩn và một số tảo, bọt biển, rêu và nấm, một ít sâu bọ, bọ ba thùy, tôm, cua và động vật nhuyễn thể 

- Cách đây 140 triệu năm: bọ ba thùy không còn tồn tại; xuất hiện các loài bướm, ong, chim hót và cá ở trong biển cũng nhưng một số động vật có vú nhỏ nhoi trong rừng rậm; có sự hiện diện của khủng long ăn thịt và thằn lằn tiền sử

- Cách đây 65 triệu năm: khủng long tuyệt chủng, các loài khác chiếm giữ các ổ sinh thái.

Câu 4: Văn bản đưa lại cho bạn hiểu biết gì về mối quan hệ giữa "đấu tranh sinh tồn" và "tiến hóa", giữa "sự sống" và "cái chết"?

Giải rút gọn:

Những mặt tưởng như đối lập nhưng thực tế lại có mối quan hệ mật thiết, là một phần không thể tách rời khỏi nhau. "Các loài tiến hóa và tự hoàn thiện dần bởi vì chúng phải đấu tranh để sinh tồn và bởi vì cái chết đang chờ chúng ở cuối con đường. Cái chết cho phép sự sống tiến lên. Nó là một phần không thể tách rời của sự sống. Nó nằm trong trật tự của vạn vật."

Câu 5: Ngoài việc biết thêm các thông tin khoa học về Trái Đất, bạn còn nhận được những thông điệp gì từ văn bản Sự sống và cái chết? Trình bày suy nghĩ của bạn về những thông điệp đó.

Giải rút gọn:

 Chúng ta vẫn thường nghĩ sống - chết là những mặt đối lập, nhưng thực tế có sự sống sẽ có cái chết đó là mối quan hệ song hành như việc có nguyên nhân sẽ có kết quả. Và có cái chết thì sự sống ngày sau mới tiếp tục có được. Một sự khởi đầu cũng sẽ có kết thúc. Và sự kết thúc chính là tiền đề cho một khởi đầu mới. Sự sống và cái chết cứ thế bám lấy nhau, tiếp nối nhau dài vô tận.

Câu 7: Có thể đổi nhan đề của văn bản thành Sự sống và cái chết của các loài sinh vật trên Trái Đất được không? Vì sao?

Giải rút gọn:

- Không thể thay đổi nhan đề. Vì nhan đề “Sự sống và cái chết” mang tính cô đọng, bao quát hơn , có khả năng gợi liên tưởng sâu rộng hơn. 

Câu 8: Vấn đề tác giả đặt ra trong văn bản này đã tác động như thế nào đến nhận thức của bạn về cuộc sống?

Giải rút gọn:

Chúng ta hiểu được sự sống và cái chết là một quá trình gắn liền với nhau, cũng thấy được sự kì diệu của sự sống và cái chết, hiểu được sự kì diệu mang bàn tay của tạo hóa. Đồng thời chúng ta càng thêm trách nhiệm, có ý thức bảo vệ, gìn giữ môi trường sinh thái trên Trái Đất.

KẾT NỐI ĐỌC - VIẾT

Câu 1: Thu thập thông tin về một loài sinh vật mà bạn muốn tìm hiểu. Trình bày thông tin đó bằng một đoạn văn (khoảng 150 chữ).

Giải rút gọn:

 Cá voi xanh, hay còn gọi là Balaenoptera musculus, là một trong những loài cá voi lớn nhất trên Trái Đất. Chúng có thể dài tới 30 mét và nặng khoảng 200 tấn. Cá voi xanh có màu xanh da trời trên lưng và trắng ở phần dưới cơ thể. Chúng là những sinh vật di cư, di chuyển hàng năm từ vùng nhiệt đới đến vùng cận cực để tìm kiếm thức ăn. Cá voi xanh sống chủ yếu bằng cách ăn tảo và các loài cá nhỏ. Chúng có khả năng bơi nhanh với tốc độ lên tới 30 dặm mỗi giờ. Loài này cũng nổi tiếng với tiếng kêu lớn và phức tạp của chúng. Tuy nhiên, cá voi xanh đang đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng do săn bắt quá mức và sự suy giảm môi trường sống.