BÀI 15. ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ SINH HỌC TRONG CHỌN VÀ NHÂN GIỐNG THỦY SẢN

Khởi động: Những kĩ thuật nào của công nghệ sinh học đang được ứng dụng trong chọn và nhân giống thủy sản? Việc bảo quản tinh trùng động vật thủy sản trong nitrogen lỏng (Hình 15.1) nhằm mục đích gì?

Giải rút gọn:

- Ứng dụng trong chọn giống thủy sản: Ứng dụng chỉ thị phân tử.

- Ứng dụng trong nhân giống thủy sản: Sử dụng các chất kích thích sinh sản; Điều khiển giới tính động vật  thủy sản; Bảo quản lạnh tinh trùng

- Mục đích bảo quản tinh trùng trong nitrogen lỏng:

+ Bảo tồn nguồn gen.

+ Cải thiện hiệu quả sản xuất.

I. ỨNG DỤNG CHỈ THỊ PHÂN TỬ TRONG CHỌN GIỐNG THỦY SẢN

II. ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ SINH HỌC TRONG NHÂN GIỐNG THỦY SẢN

Khám phá: Quan sát Hình 15.3, mô tả các bước sử dụng HCG kích thích cá tra sinh sản.

Giải rút gọn:

- Đối với cá mẹ, tiêm liều HCG sơ bộ từ 1 đến 3 lần,  mỗi lần cách nhau từ 10 đến 24 giờ. Từ 10 – 24 giờ tiếp theo, tiêm liều quyết định và thu trứng từ cá mẹ.

-  Đối với cá bố, tiêm HCG nhằm thu tinh

- Sau khi thu trứng từ cá mẹ và thu tinh từ cá bố, tiến hành thụ tinh nhân tạo.

Khám phá: Quan sát hình 15.6 và mô tả các bước bảo quản ngắn hạn tinh trùng của động vật thủy sản

Giải rút gọn:

- Thu tinh trùng

- Pha loãng tinh trùng với chất bảo quản

- Bổ sung chất kháng sinh

- Bảo quản trong tủ lạnh từ 0 đến 4 độ C.

Khám phá: Quan sát hình 15.7 và mô tả các bước bảo quản dài hạn tinh trùng của động vật thủy sản

Giải rút gọn:

- Thu tinh trùng

+ Chọn cá đực khỏe mạnh

+ Thu tinh : vuốt nhẹ ở bụng dưới, hướng  về lỗ sinh dục

+ Tinh trùng màu trắng đụ, không bị lẫn tạp chất.

- Kiểm tra hoạt lực tinh trùng.

+ Pha loãng tinh trùng với nước cất 

+ Kiểm tra dưới hiển vi, hoạt lực trên 50% là đạt.

- Pha loãng tinh  trùng với chất bảo quản, chống đông rồi đưa hỗn hợp vào dụng cụ lưu tinh trùng

- Đưa dụng cụ lưu tinh trùng trong hơi nitrogen (cách bề mặt nitrogen lỏng khoảng 1-5 cm ở nhiệt độ -76 độ C, trong thời gian 3 – 25 phút)

- Đưa dụng cụ lưu tinh trùng vào nitrogen lỏng (-196 độ C) để bảo quản dài hạn

III. LUYỆN TẬP

Câu 1: Phân tích ứng dụng của công nghệ sinh học trong chọn và nhân giống thủy sản.

Giải rút gọn:

- Chọn lọc giống:

+  Kỹ thuật di truyền phân tử: Giúp xác định các gen quy định các tính trạng mong muốn như tốc độ sinh trưởng, khả năng kháng bệnh, chất lượng thịt,...

+ Kỹ thuật chỉ thị phân tử: Sử dụng các "dấu hiệu phân tử" trên ADN để đánh giá tiềm năng di truyền của cá thể. 

+ Nuôi cấy mô: Giúp tạo ra những cá thể có gen mong muốn mà không cần qua quá trình lai tạo truyền thống

- Nhân giống:

+Thụ tinh nhân tạo: Giúp kiểm soát tốt hơn quá trình sinh sản, nâng cao tỷ lệ thụ tinh và tạo ra con giống đồng đều.

+ Nuôi ấu trùng: giúp ấu trùng phát triển khỏe mạnh, giảm tỷ lệ hao hụt.

+ Cấy ghép gen: Giới thiệu các gen mong muốn vào cơ thể cá thể thủy sản, giúp tạo ra những giống có đặc tính vượt trội.

Câu 2: So sánh phương pháp bảo quản ngắn hạn và phương pháp bảo quản dài hạn tinh trùng  động vật thủy sản

Giải rút gọn:

IV. VẬN DỤNG

Đề xuất một  ứng dụng công nghệ sinh học trong chọn hoặc nhân giống thủy sản phù hợp với thực tiễn ở địa phương em.

Giải rút gọn:

Ứng dụng công nghệ di truyền phân tử để chọn lọc giống:

- Mục tiêu: Chọn lọc những cá thể mang gen quy định các tính trạng mong muốn 

- Cách thực hiện:

+ Sử dụng các kỹ thuật như PCR, DNA sequencing,... 

+ Chọn lọc những cá thể mang gen tốt để lai tạo, tạo ra thế hệ sau có chất lượng cao hơn.