BÀI 27. KHAI THÁC NGUỒN LỢI THỦY SẢN.

Khởi động: Khai thác nguồn lợi thủy sản (Hình 27.1) có ý nghĩa gì? Thường được thực hiện như thế nào?

Giải rút gọn:

- Ý nghĩa:

+ Tạo công ăn việc làm, nâng cao thu nhập cho người lao động

+ Đáp ứng nguồn thực phẩm cho nhu cầu tiêu dùng trong nước và xuất khẩu

+ Cung cấp nguồn nguyên liệu thúc đẩy các ngành công nghiệp chế biến 

+ Giúp ngư dân bám biển, phát triển kinh tế biển gắn bảo vệ chủ quyền biển đảo

- Cách thực hiện:

+ Lưới kéo

+ Lưới rê

+ Lưới vây

+ Câu

I. Ý NGHĨA, NHIỆM VỤ CỦA KHAI THÁC NGUỒN LỢI THỦY SẢN.

Kết nối năng lực: Quan sát Hình 27.2 và nêu ý nghĩa của khai thác nguồn lợi thuỷ sản. Liên hệ với thực tiễn ở địa phương em.

Giải rút gọn:

- Ý nghĩa:

+ Tạo công ăn việc làm, nâng cao thu nhập cho người lao động

+ Đáp ứng nguồn thực phẩm cho nhu cầu tiêu dùng trong nước và xuất khẩu

+ Cung cấp nguồn nguyên liệu cho công nghiệp chế biến phát triển.

+ Giúp ngư dân bám biển, phát triển kinh tế biển  gắn bảo vệ chủ quyền biển đảo

- Liên hệ thực tiễn địa phương em (Hà Nội):

+ Nguồn lợi thủy sản phong phú.

+ Nhiều làng nghề cá truyền thống phát triển lâu đời 

+ Phát triển mạnh, cung cấp các sản phẩm thủy sản chất lượng cao cho thị trường trong nước và xuất khẩu.

+ Góp phần phát triển kinh tế địa phương

II. MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP KHAI THÁC NGUỒN LỢI THỦY SẢN PHỔ BIẾN.

Khám phá: Vì sao việc căn cứ vào tình trạng thủy sản lúc bắt (còn sống, đã chết, dộ tươi) lại có thể xác định được vị trí thả lưới thích hợp cho lần sau?

Giải rút gọn:

- Cá sống khỏe mạnh cho thấy môi trường nước có đủ oxy, thức ăn và điều kiện thích hợp cho sự sống. Vị trí thả lưới gần đó khả năng cao thu được nhiều cá hơn.

- Cá chết có thể do nhiều nguyên nhân như thiếu oxy, ô nhiễm môi trường, hoặc do đánh bắt quá mức. Vị trí thả lưới gần đó có thể không phù hợp cho việc đánh bắt lần sau.

- Cá càng tươi cho thấy thời gian đánh bắt càng gần, và vị trí thả lưới có khả năng cao vẫn còn nhiều cá.

Khám phá: So sánh nguyên lí hoạt động của lưới kéo và lưới rê

Giải rút gọn:

Kết nối năng lực: Vì sao sử dụng nguồn sáng nhân tạo có tác dụng tập trung đoàn thủy sản đến vị trí thuận lợi cho việc vây bắt.

Giải rút gọn:

1. Thu hút tập tính kiếm ăn của thủy sản

2. Tạo ra điểm tập trung

3. Kích thích phản ứng di chuyển

4. Tăng hiệu quả vây bắt

Kết nối năng lực: 

1. Tìm hiểu và mô tả kĩ thuật câu một loài thủy sản phổ biến

2. Tìm hiểu thêm một số phương pháp khai thác nguồn lợi thủy sản khác đang được áp dụng ở Việt Nam. Nêu ưu nhược điểm của từng phương pháp đó.

Giải rút gọn:

1. Kĩ thuật câu cá rô phi:

- Chọn vị trí câu: Cá rô phi thường sống ở những nơi nước nông, có nhiều rong rêu, bèo.

- Thả mồi: Mồi câu được gắn vào lưỡi câu, sau đó thả xuống nước..

- Chờ cá cắn câu: Khi cá rô phi cắn câu, phao câu sẽ bị kéo xuống.

- Giật cá: Khi giật cá, cần sử dụng lực vừa đủ để tránh làm rách miệng cá.

- Hạ cá: Sau khi cá được kéo lên bờ

1. Phương pháp khai thác nguồn lợi thủy sản:

2. Khai thác ven bờ:

- Ưu điểm:

+ Chi phí đầu tư thấp, phù hợp với ngư dân nhỏ lẻ.

+ Cung cấp nguồn thủy sản tươi sống cho thị trường nội địa.

- Nhược điểm:

+ Dễ ảnh hưởng đến môi trường ven bờ.

+ Khả năng khai thác giới hạn.

1. Khai thác xa bờ:

- Ưu điểm:

+ Khả năng khai thác lớn, hiệu quả kinh tế cao.

+ Góp phần khẳng định chủ quyền biển đảo.

- Nhược điểm: Chi phí đầu tư cao.

III. LUYỆN TẬP

Câu 1: Trình bày ý nghĩa, nhiệm vụ của khai thác nguồn lợi thủy sản. Liên hệ với thực tiễn khai thác nguồn lợi thủy sản ở địa phương em.

Giải rút gọn:

- Ý nghĩa:

+ Tạo công ăn việc làm, nâng cao thu nhập cho người lao động

+ Đáp ứng nguồn thực phẩm cho nhu cầu tiêu dùng trong nước và xuất khẩu

+ Cung cấp nguồn nguyên liệu cho ngành công nghiệp chế biến phát triển.

+ Giúp ngư dân bám biển, phát triển kinh tế biển gắn bảo vệ chủ quyền biển đảo

- Nhiệm vụ:

+ Tuân thủ đúng các quy định về vùng khai thác, biện pháp khai thác, ngư cụ khai thác, kích cỡ loài thuỷ sản khai thác,...

+ Bảo đảm an toàn cho người, tàu cá và an toàn thực phẩm đối với sản phẩm khai thác.

+ Có nghĩa vụ tham gia cứu hộ, bảo vệ chủ quyền, an ninh, trật tự trên vùng khai thác; tố giác hành vi vi phạm pháp luật về thuỷ sản.

- Liên hệ: Đối với địa phương em, khai thác nguồn lợi thủy sản có ý nghĩa:

+ Tạo việc làm cho người lao động, đặc biệt là ngư dân ven biển.

+ Góp phần vào GDP của địa phương.

+ Góp phần đảm bảo an ninh lương thực.

Câu 2: Mô tả một số biện pháp phổ biến trong khai thác nguồn lợi thủy sản.

Giải rút gọn:

Ví dụ: Mô tả biện pháp câu:

a) Chuẩn bị

Chuẩn bị đầy đủ dụng cụ (cần câu, dây, lưỡi câu,...), mồi câu (đối với câu có mồi), dụng cụ thu cá

b) Thả câu

Tuỳ thuộc vào hình thức cầu, có các kĩ thuật thả câu khác nhau sao cho dây câu không bị vướng, mồi câu, lưỡi câu ở độ sâu phù hợp. Thời gian thả câu tuỳ thuộc vào loài thuỷ sản khai thác. Ví dụ: Câu mực thả câu vào ban đêm, câu các loài cá gần bờ thả câu sau khoảng 1-2 giờ khi thuỷ triều xuống hoặc thuỷ triều lên.....

c) Ngâm câu

Mục đích của ngâm câu là chờ thuỷ sản đến ăn mỏi hoặc di chuyển qua và mắc vào lưỡi câu. Thời gian ngâm câu tuỳ thuộc vào hình thức câu và loài thuỷ sản khai thác.

d) Thu câu (thu dây câu) và bắt thuỷ sản

Thu câu sao cho thuỷ sản không làm đứt dây câu (kéo dây khi chùng, dừng lại khi căng,...). Khi bắt thuỷ sản lên mặt nước, dùng dụng cụ thích hợp (vọt, xiên, tay....) để thu thuỷ sản. Đối với những loài thuỷ sản có kích thức lớn (cá ngừ đại dương, cá mập,...) dùng tới hoặc cầu để đua cá lên tàu

IV. VẬN DỤNG

Đề xuất biện pháp khai thác nguồn lợi thủy sản kết hợp với bảo vệ môi trường phù hợp với thực tiễn của địa phương em.

Giải rút gọn:

- Ưu tiên sử dụng các phương pháp đánh bắt truyền thống, ít ảnh hưởng đến môi trường như câu cá, lặn bắt,...

- Hạn chế sử dụng các phương pháp đánh bắt tận diệt như xung điện, thuốc nổ,...

- Hạn chế xả thải chất độc hại, rác thải sinh hoạt xuống nguồn nước.

- Trồng rừng ngập mặn ven biển để bảo vệ môi trường sống và sinh sản của các loài thủy sản.