BÀI 5. KĨ THUẬT TRỒNG VÀ CHĂM SÓC RỪNG

Khởi động: Trồng rừng thường được thực hiện vào những thời gian nào trong năm? Trồng rừng như thế nào là đúng kĩ thuật? Chăm sóc rừng trồng (Hình 5.1) gồm những công việc nào?

Giải rút gọn:

- Thời gian trồng rừng:

+ Miền Bắc: mùa xuân hoặc mùa xuân hè 

+ Miền Trung: mùa mưa 

+ Miền Nam: mùa mưa 

- Trồng rừng đúng kĩ thuật:

+ Chọn giống cây phù hợp, chuẩn bị đất trồng, lựa chọn cây con 

+ Lựa chọn thời vụ, mật độ và kĩ thuật phù hợp

+ Tươi nước, bón phân, phòng trừ sâu bệnh, cắt tỉa và vun xới.

+ Bảo vệ cây rừng.

- Chăm sóc rừng trồng (Hình 5.1) gồm:

+ Phát quang, làm cỏ

+ Xới đất, vun gốc

+ Bón phân, tưới nước

+ Tỉa dặm

+ Phòng trừ sâu bệnh

I. TRỒNG RỪNG

Khám phá: Giải thích cơ sở lựa chọn thời vụ trồng rừng ở các vùng miền khác nhau của nước ta.

Giải rút gọn:

- Miền bắc: 

+ Mùa xuân: Mưa phùn, ẩm ướt.

+ Mùa xuân hè: Trời mát mẻ, ít mưa, ít sâu bệnh.

- Miền trung:

+ Mùa mưa: Có lượng mưa lớn; Ẩm độ cao, ít nắng nóng, hạn chế bốc hơi nước

- Miển nam:

+ Mùa mưa: Lượng mưa dồi dào.

Khám phá: So sánh ưu, nhược điểm của trồng rừng bằng gieo hạt thẳng và trồng rừng bằng cây con.

Giải rút gọn:

Kết nối năng lực: Mô tả kĩ thuật trồng một loài cây rừng mà em biết.

Giải rút gọn:

Gợi ý: Kỹ thuật trồng cây keo lai

1. Chuẩn bị:

- Chọn giống cây keo lai phù hợp với điều kiện khí hậu, đất đai và mục đích trồng rừng.

- Đất trồng: đất thịt nhẹ, tơi xốp, thoát nước tốt. 

- Thời vụ trồng: Vụ xuân và vụ thu 

2. Trồng cây:

- Mật độ trồng: 1600 - 2000 cây/ha,.

- Đào hố có kích thước phù hợp với bầu cây con, lấp đất và nén chặt xung quanh gốc cây..

3. Chăm sóc:

- Tưới nước thường xuyên cho cây

- Bón phân theo từng giai đoạn phát triển của cây. 

- Thường xuyên kiểm tra, phát hiện và phòng trừ sâu bệnh kịp thời. 

- Cắt tỉa cành, nhánh để tạo tán cây đẹp, thông thoáng. 

II. CHĂM SÓC RỪNG

Khám phá: Vì sao nên làm cỏ, vun xới trước khi phân thúc?

Giải rút gọn:

Vì làm cỏ, vun xới có tác dụng làm cho đất tơi xốp, tăng khả năng thấm nước, trừ cỏ dại cạnh tranh thức ăm  với cây rừng và phá bỏ nơi ẩn nấp của sâu bệnh hại.

Khám phá: Quan sát, nêu tên, ý nghĩa các biện pháp chăm sóc rừng phù hợp trong Hình 5.2.

Giải rút gọn:

- Hình 5.2.a: Bón phân thúc: Giúp nâng cao độ phì nhiêu của đất và khả năng sinh trưởng, phát triển của rừng, nâng cao sản lượng và chất lượng sản phẩm thu hoạch.

- Hình 5.2.b: Tỉa cành, tỉa thưa: Nâng cao hiệu quả quá trình trao đổi chất, cây sinh trưởng nhanh, giảm khuyết tật, nâng cao chất lượng gỗ,...

- Hình 5.2.c: Tưới nước: Giúp nâng cao tỉ lệ sống và khả năng sinh trưởng, phát triển của cây rừng.

- Hình 5.2.d: Làm cỏ, vun xới: Làm cho đất tơi xốp, tăng khả năng thấm nước, trừ cỏ dại cạnh tranh thức ăn với cây rừng và phá bỏ nơi ẩn nấp của sâu bệnh hại.

Kết nối năng lực: Nêu thực trạng chăm sóc rừng trồng ở nước ta.

Giải rút gọn:

- Nhận thức về tầm quan trọng của chăm sóc rừng được nâng cao

- Kỹ thuật chăm sóc được cải thiện

- Công tác bảo vệ được tăng cường

- Công tác chăm sóc rừng trồng chưa được thực hiện đồng bộ

- Tình trạng khai thác rừng trái phép còn xảy ra

III. LUYỆN TẬP

Câu 1: Nêu các thời vụ chính ở nước ta.Giải thích vì sao thời vụ trồng rừng ở miền Bắc, miền Trung, miền Nam khác nhau

Giải rút gọn:

- Thời gian trồng rừng:

+ Miền Bắc: mùa xuân hoặc mùa xuân hè 

+ Miền Trung: mùa mưa 

+ Miền Nam: mùa mưa 

          Thời vụ trồng có sự khác nhau do điều kiện khí hậu tự nhiên có sự khác nhau rõ rệt:

- Miền bắc: 

+ Mùa xuân: Mưa phùn, ẩm ướt

+ Mùa xuân hè: Trời mát mẻ, ít mưa, ít sâu bệnh

- Miền trung:

+ Mùa mưa: Có lượng mưa lớn; Ẩm độ cao, ít nắng nóng, hạn chế bốc hơi nước

- Miển nam:

+ Mùa mưa: Lượng mưa dồi dào.

Câu 2: Mô tả kĩ thuật trồng rừng bằng hạt và bằng cây con. Nêu ưu nhược điểm của từng phương pháp.

Giải rút gọn:

1. Trồng rừng bằng hạt:

- Kỹ thuật:

+ Chọn hạt giống có nguồn gốc rõ ràng, đảm bảo chất lượng tốt, phù hợp với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng của khu vực trồng.

+ Xử lý đất tơi xốp, dọn dẹp cỏ dại, cành cây, tạo hố trồng.

+ Gieo hạt trực tiếp vào hố đã chuẩn bị, lấp đất nhẹ nhàng và tưới nước giữ ẩm.

+ Tưới nước thường xuyên, theo dõi sự phát triển, bón phân, vun xới, phòng trừ sâu bệnh.

- Ưu điểm:

+ Chi phí thấp 

+ Tỷ lệ cây sống cao.

+ Có thể áp dụng cho khu vực có địa hình phức tạp, khó vận chuyển cây con.

- Nhược điểm:

+ Thời gian sinh trưởng dài hơn.

+ Tỷ lệ cây chết cao 

+ Khó kiểm soát chất lượng cây con.

1. Trồng rừng bằng cây con:

- Kỹ thuật:

+ Chọn cây con có bầu đất nguyên vẹn, rễ cây phát triển tốt, không sâu bệnh.

+ Xử lý đất tơi xốp, dọn dẹp cỏ dại, cành cây, tạo hố trồng.

+ Đặt cây con vào hố đã chuẩn bị, lấp đất nhẹ nhàng và tưới nước giữ ẩm.

+ Tưới nước thường xuyên, theo dõi sự phát triển của cây con, bón phân, vun xới, phòng trừ sâu bệnh.

- Ưu điểm:

+ Thời gian sinh trưởng của cây ngắn 

+ Tỷ lệ cây sống cao 

+ Dễ dàng kiểm soát chất lượng cây con.

- Nhược điểm:

+ Chi phí cao hơn 

+ Khó vận chuyển khu vực có địa hình phức tạp.

Câu 3: Hãy mô tả kĩ thuật chăm sóc rừng

Giải rút gọn:

- Làm cỏ, vun xới

+ Định kì 3 năm liên tục sau khi trồng. 

+ Thời điểm trước thời kì cỏ dại sinh trưởng mạnh /trước khi bón phân thúc.

+ Có thể làm toàn diện hoặc làm cục bộ

- Bón phân thúc: Loại phân bón, liều lượng, thời gian và phương pháp tùy thuộc vào nhân tố cụ thể 

- Tưới nước:

+ Lượng nước, số lần căn cứ vào đặc điểm phân bố nông – sâu của hệ rễ, quy luật sinh trưởng 

- Tỉa dặm, tỉa thưa: Dùng kéo, dao,... cắt bỏ các cành phía dưới 1/3 chiều dài của tán cây. 

- Trồng dặm: Sau khi trồng 20-30 ngày phải kiểm tra tỉ lệ sông. 

IV. VẬN DỤNG

Hãy đề xuất thời vụ và kĩ thuật trồng rừng phù hợp cho một loài cây rừng mà em biết.

Giải rút gọn:

Gợi ý: Cây keo lai (Acacia mangium Willd.)

- Thời vụ trồng:

+ Vụ xuân: Trồng từ tháng 2 đến tháng 4, trước mùa mưa.

+ Vụ thu: Trồng từ tháng 8 đến tháng 10, sau mùa mưa.

- Kỹ thuật trồng:

+ Chọn giống keo lai phù hợp 

+ Xử lý đất tơi xốp, dọn dẹp cỏ dại, cành cây, tạo hố trồng.

+ Hố có kích thước 40x40x40 cm.

+ Đặt cây con vào hố đã chuẩn bị, lấp đất nhẹ nhàng và tưới nước giữ ẩm.

+ Mật độ trồng: 1.600 - 2.000 cây/ha.

- Chăm sóc:

+ Tưới nước thường xuyên, nhất là vào mùa khô.

+  Bón phân.

+  Vun xới, phát quang cỏ dại; Phòng trừ sâu bệnh.