BÀI 24.  MỘT SỐ BỆNH THỦY SẢN PHỔ BIẾN VÀ BIỆN PHÁP PHÒNG, TRỊ.

Khởi động: Quan sát Hình 24.1 và nêu tác hại của bệnh đối với động vật thủy sản. Có những biện pháp nào để phòng, trị bệnh thủy sản?

Giải rút gọn:

a. Tác hại:

- Gây chết hàng loạt.

- Giảm năng suất.

- Gây ô nhiễm môi trường.

- Lây lan bệnh rộng rãi. 

b. Biện pháp phòng, trị bệnh:

- Chọn con giống khỏe mạnh

- Cải thiện môi trường nuôi

- Sử dụng thức ăn an toàn

- Thực hiện vệ sinh ao nuôi.

- Tiêm phòng cho động vật thủy sản.

- Cách ly con bệnh.

- Sử dụng thuốc chữa bệnh.

- Áp dụng các biện pháp hỗ trợ. 

I. BỆNH LỒI MẮT Ở CÁ RÔ PHI

Khám phá:  Nêu đặc điểm và nguyên nhân gây  bệnh lồi mắt ở  cá rô phi

Giải rút gọn:

- Đặc điểm: thân cá có màu đen, bơi tách đàn, giảm ăn đến bỏ ăn, xuất huyết trên da, xuất huyết mất, lồi mắt, xuất hiện dấu hiệu thần kinh như bơi xoay tròn hoặc bơi không có định hướng, gan, ruột xuất huyết, thận, lách sưng kèm theo xuất huyết hoặc tụ huyết 

- Nguyên nhân: Tác nhân Streptococcus agalactiae 

Khám phá:  Đề xuất một số việc nên làm để phòng bệnh lồi mắt cho cá rô phi nuôi tại địa phương em.

Giải rút gọn:

- Áp dụng biện pháp phòng bệnh tổng hợp sát khuẩn, khử trùng ao cũng như nguồn nước trước và trong khi nuôi. 

- Khử trùng nước ao nuôi kết hợp trận thuốc hoặc sản phẩm có tác dụng diệt vi khuẩn vào thức ăn cho cá ăn từ 5 đến 7 ngày.

II. BỆNH GAN THẬN MỶ TRÊN CÁ TRA

Khám phá: Tìm hiểu thiệt hại do bệnh gan thận mủ gây ra trên cá tra ở Việt Nam và đề xuất một số việc nên làm để phòng bệnh hiệu quả.

Giải rút gọn:

- Tác hại:

+ Gây chết hàng loạt; Giảm năng suất.

+ Gây ô nhiễm môi trường.

+ Thiệt hại kinh tế.

- Một số việc nên làm để phòng bệnh hiệu quả.

+ Chọn con giống khỏe mạnh

+ Cải thiện môi trường nuôi

+ Sử dụng thức ăn an toàn

+ Thực hiện vệ sinh ao nuôi.

+ Tiêm phòng cho cá tra

Kết nối năng lực: Tính lượng hoá chất khử trùng ao nuôi cá tra.

Một ao nuôi cá tra có diện tích 1000 m², độ sâu 1,5 m, cần khử trùng nước để phòng bệnh gan thận mủ. Hoá chất khử trùng nước là dung dịch BKC, liều lượng sử dụng 1 lít cho 2 000 m³ nước nuôi. Tính lượng BKC cần dùng

Giải rút gọn:

Thể tích nước = 1000 m² x 1,5 m = 1500 m³

Lượng BKC = 1500 m³ x (1 lít / 2000 m³) = 0,75 lít

III. BỆNH HOẠI TỬ THẦN KINH (VNM)

IV. BỆNH ĐỐM TRẮNG TRÊN TÔM

Khám phá:  Nêu đặc điểm và nguyên nhân gây bệnh đốm trắng trên tôm.

Giải rút gọn:

- Đặc điểm: Khi bị bệnh, tâm hoạt động kém, bỏ ăn, nổi lên tầng mặt và dạt vào bờ, nắp mang phồng lên. 

- Nguyên nhân: Bệnh do Baculovirus có vật chất di truyền là DNA gây ra..

V. LUYỆN TẬP

Câu 1: Mô tả đặc điểm và nêu nguyên nhân của bệnh lồi mắt ở cá rô phi, bệnh gan thận mủ trên cá tra, bệnh  hoại tử thần kinh trên cá biển và bệnh đốm trắng do virus trên tôm.

Giải rút gọn:

1. Bệnh lồi mắt ở cá rô phi:

- Đặc điểm: thân cá có màu đen, bơi tách đàn, giảm ăn đến bỏ ăn, xuất huyết trên da, xuất huyết mất, lồi mắt, xuất hiện dấu hiệu thần kinh như bơi xoay tròn hoặc bơi không có định hướng, gan, ruột xuất huyết, thận, lách sưng kèm theo xuất huyết hoặc tụ huyết 

- Nguyên nhân: Streptococcus agalactiae 

1. Bệnh gan thận mủ trên cá tra

- Đặc điểm: Khi cá tra bị bệnh có các triệu chúng kêm ân, bỏ ăn, gây yếu, bụng chương to, gan, lách, thân bị hoại từ thành những đầm trắng đục đường kính từ 0,5 mm đến 2.5 mm 

- Nguyên nhân:  vi khuẩn Edwardsiella ictaluri 

1. Bệnh  hoại tử thần kinh trên cá biển:

- Đặc điểm: Cá có các triệu chứng như kèm ăn hoặc bỏ ăn, bơi lớ đó, da tôi màu khi bệnh chuyển năng, cá có biểu hiện không bình thường, bơi lội hỗn loạn và không định hướng đầu chúc xuống dưới. 

- Nguyên nhân: Betanodavirus

1. Bệnh đốm trắng trên tôm

- Đặc điểm: Khi bị bệnh, tâm hoạt động kém, bỏ ăn, nổi lên tầng mặt và dạt vào bờ, nắp mang phồng lên. 

- Nguyên nhân: Bệnh do Baculovirus 

Câu 2: So sánh biện pháp phòng, trị của bệnh lồi mắt ở cá rô phi, bệnh gan thận mủ trên cá tra và bệnh hoại tử thần kinh trên các biển.

Giải rút gọn:

a. Bệnh lồi mắt ở cá rô phi:

- Phòng:

+ Chọn con giống khỏe mạnh, không mang mầm bệnh.

+ Cung cấp đủ oxy, thức ăn, thay nước định kỳ, xử lý chất thải.

+ Sử dụng thức ăn an toàn, đảm bảo chất lượng.

+ Vệ sinh ao nuôi trước khi thả giống, sau khi thu hoạch và định kỳ trong quá trình nuôi.

- Trị:

+ Sử dụng các loại thuốc có tác dụng diệt vi khuẩn, nấm và ký sinh trùng.

+ Tắm cho cá bằng dung dịch muối hoặc thuốc tím.

+ Bổ sung vitamin C.

b. Bệnh gan thận mủ trên cá tra:

- Phòng:

+ Chọn con giống khỏe mạnh, có nguồn gốc rõ ràng.

+ Cung cấp đủ oxy, thức ăn, thay nước định kỳ, xử lý chất thải.

+ Sử dụng thức ăn an toàn, đảm bảo chất lượng.

+ Vệ sinh ao nuôi trước khi thả giống, sau khi thu hoạch và định kỳ trong quá trình nuôi.

+ Tiêm phòng cho cá tra.

- Trị:

+ Sử dụng các loại kháng sinh.

+ Bổ sung vitamin C.

+ Thay nước thường xuyên và cải thiện môi trường nuôi.

c. Bệnh hoại tử thần kinh trên cá biển:

- Phòng:

+ Chọn con giống khỏe mạnh, không mang mầm bệnh.

+ Cung cấp đủ oxy, thức ăn, thay nước định kỳ, xử lý chất thải.

+ Sử dụng thức ăn an toàn, đảm bảo chất lượng.

+ Vệ sinh ao nuôi trước khi thả giống, sau khi thu hoạch và định kỳ trong quá trình nuôi.

- Trị:

+ Loại bỏ cá bị bệnh để tránh lây lan.

+ Khử trùng ao nuôi và dụng cụ nuôi trồng thủy sản.

VI. VẬN DỤNG

Quan sát hoạt động nuôi các loài thủy sản ở địa phương, đề xuất một số biện pháp phòng, trị bệnh hiệu quả, an toàn cho con người và thân thiện với môi trường.

Giải rút gọn:

1. Phòng bệnh:

• Chọn con giống khỏe mạnh

• Cải thiện môi trường nuôi

• Sử dụng thức ăn an toàn

• Vệ sinh ao nuôi

• Tiêm phòng cho con giống

• Thường xuyên theo dõi sức khỏe của con nuôi

2. Trị bệnh:

• Sử dụng các biện pháp trị bệnh an toàn, thân thiện với môi trường

• Hạn chế sử dụng hóa chất