BÀI 2. CÁC HOẠT ĐỘNG LÂM NGHIỆP CƠ BẢN VÀ NGUYÊN NHÂN CHỦ YẾU LÀM SUY THOÁI TÀI NGUYÊN  RỪNG

Khởi động: Ngoài chế biến lâm sản, lâm nghiệp còn những hoạt động cơ bản nào khác? Có những nguyên nhân nào dẫn đến suy thoái tài nguyên rừng? Có thể khắc phục suy thoái tài nguyên rừng bằng những giải pháp nào?

Giải rút gọn:

- Hoạt động cơ bản khác là: 

+ Hoạt động dịch vụ khác 

+ Vận chuyển gỗ và lâm sản khai thác.

+ Sơ chế gỗ trong rừng.

+ Dịch vụ chăn nuôi, cứu hộ, chăm sóc động thực vật rừng.

- Nguyên nhân dẫn đến suy thoái rừng:

+ Phá rừng.

+ Cháy rừng.

+ Khai thác quá mức.

+ Sử dụng hóa chất độc hại.

- Giải pháp khắc phục suy thoái tài nguyên rừng:

+ Nâng cao quản lý rừng, tăng cường kiểm tra hoạt động khai thác lâm sản.

+ Trồng rừng mới.

+ Tăng cường công tác bảo vệ rừng, phòng chống cháy rừng, ngăn chặn hoạt động khai thác rừng trái phép.

I. MỘT SỐ HOẠT ĐỘNG LÂM NGHIỆP CƠ BẢN

Khám phá: Mô tả các hoạt động lâm nghiệp cơ bản và nêu ý nghĩa của chúng

Giải rút gọn:

Hoạt động lâm nghiệp cơ bản:

- Quản lý rừng: giao rừng, cho thuê rừng, chuyển loại rừng, chuyển mục đích sử dụng rừng sang mục đích khác, thu hồi rừng

- Bảo vệ rừng: bảo vệ hệ sinh thái rừng, bảo vệ động thực vật rừng, phòng và cữa cháy rừng; phòng trừ sinh vật gây hại rừng.

- Phát triểu rừng: phat triển giống cây lâm nghiệp; duy trì diệc tích và cấu trúc của rừng; thực hiện các biện pháp lâm sinh; trồng rùng; xây dựng kết cấu hạ tầng và phát triển rừng.

- Sử dụng rừng: khai thác lâm sản; nghiên cứu rừng; ổn định đời sống nhân dân; sản xuất nông – lâm – ngư nghiệp kết hợp trong rừng phòng hộ và rừng sản xuất.

- Chế biến và thương mại lâm sản: 

+ Chế biến: xây dựng và vận hành chính sách phát triển chế biến lâm sản; chế biến thực động vật rừng; ...

+ Thương mại: xây dựng và phát triển thị trường lâm sản; quản lý thương mại và kinh doanh động thực vật rừng theo quy định pháp luật.

          Ý nghĩa của hoạt động lâm nghiệp cơ bản:

- Phát triển kinh tế

- Bảo vệ môi trường

- Bảo tồn đa dạng sinh học

- Phát triển xã hội: Tạo việc làm, tăng thu nhập 

Kết nối năng lực: Chia sẻ với các bạn một số hoạt động lâm nghiệp cơ bản mà em đã từng tham gia hoặc em biết.

Giải rút gọn:

 Tham gia trồng cây gây rừng tại địa phương vào dịp Tết trồng cây; tuyên truyền về bảo vệ rừng cho các bạn học sinh trong trường; tham gia dọn dẹp vệ sinh rừng, phát quang bụi rậm tại khu vực gần nhà.

II. MỘT SỐ NGUYÊN NHÂN CHỦ YẾU LÀM SUY THOÁI TÀI NGUYÊN RỪNG VÀ GIẢI PHÁP KHẮC PHỤC.

1. Một số nguyên nhân chủ yếu làm suy thoài tài nguyên rừng

Khám phá: Vì sao khai thác gỗ và các sản phẩm khác từ rừng lại là nguyên nhân làm suy thoái tài nguyên rừng?

Giải rút gọn:

- Khai thác quá mức, không theo kế hoạch, không kiểm soát chặt chẽ thì dẫn đến tình trạng cạn kiệt tài nguyên rừng

- Việc khai thác gỗ trái phép thường sử dụng các phương pháp tàn phá, gây ảnh hưởng đến môi trường và hệ sinh thái rừng.

- Việc áp dụng kỹ thuật khai thác lạc hậu, thiếu chuyên nghiệp dẫn đến lãng phí tài nguyên rừng và gây ảnh hưởng đến chất lượng gỗ và các sản phẩm từ rừng.

- Sau khi khai thác gỗ, nhiều diện tích rừng không được tái trồng, dẫn đến tình trạng đất trống, đồi trọc. 

Kết nối năng lực: Nêu một số nguyên nhân gây cháy rừng và phân tích tác hại của cháy rừng đối với sức khỏe con người và môi trường.

Giải rút gọn:

- Người dân đốt nương rẫy, không kiểm soát được nguồn lửa dẫn đến cháy rừng.

- Vứt tàn thuốc, chai lọ thủy tinh có thể gây cháy rừng 

- Nguyên nhân khách quan: sét đánh; nắng nóng, hạn hán, độ ẩm thấp

Phân tích tác hại của cháy rừng đối với sức khỏe con người và môi trường:

- Đối với sức khỏe con người:

+ Gây ra các vấn đề về hô hấp như ho, khó thở, viêm phổi, hen suyễn.

+ Gây ra các tai nạn và thương tích cho người dân

- Đối với môi trường: mất đi diện tích rừng lớn, gây ảnh hưởng đến hệ sinh thái và đa dạng sinh học; làm xói mòn đất, ảnh hưởng đến nguồn nước và chất lượng nước; làm phát thải khí nhà kính, góp phần vào biến đổi khí hậu; gây thiệt hại về tài sản và cơ sở hạ tầng.

Khám phá: Quan sát hình 2.2 và phân tích các nguyên nhân làm suy thoái tài nguyên rừng.

Giải rút gọn:

- Khai thác quá mức, không theo kế hoạch, không kiểm soát chặt chẽ thì dẫn đến tình trạng cạn kiệt tài nguyên rừng

- Việc khai thác gỗ trái phép thường sử dụng các phương pháp tàn phá, gây ảnh hưởng đến môi trường và hệ sinh thái rừng.

- Việc áp dụng kỹ thuật khai thác lạc hậu, thiếu chuyên nghiệp dẫn đến lãng phí tài nguyên rừng và gây ảnh hưởng đến chất lượng gỗ và các sản phẩm từ rừng.

- Sau khi khai thác gỗ, nhiều diện tích rừng không được tái trồng, dẫn đến tình trạng đất trống, đồi trọc

Kết nối năng lực: Sử dụng internet, sách, báo,.. tìm hiểu thêm về các nguyên nhân làm suy thoái tài nguyên rừng.

Giải rút gọn:

- Bệnh dịch và sâu hại tấn công rừng làm giảm năng suất và chất lượng rừng.

- Biến đổi khí hậu.

- Việc chuyển đổi rừng sang mục đích sử dụng khác

2. Một số giải pháp chủ yếu khắc phục suy thoái tài nguyên rừng

Khám phá: Phân tích vai trò của hoạt động lập quy hoạch, kết hoạch bảo vệ và phát triển rừng đối với việc kiểm soát tình trạng suy thoái rừng.

Giải rút gọn:

- Hoạt động lập quy hoạch, kế hoạch bảo vệ và phát triển rừng đóng vai trò quan trọng trong việc định hướng phát triển lâm nghiệp bền vững, bao gồm:

+ Xác định mục tiêu, nhiệm vụ.

+ Phân chia các khu vực chức năng rừng 

+ Lựa chọn biện pháp phù hợp để bảo vệ và phát triển rừng.

- Quy hoạch và kế hoạch giúp khai thác, sử dụng tài nguyên rừng một cách hợp lý, hiệu quả.

- Quy hoạch và kế hoạch giúp tăng cường sự phối hợp giữa các cơ quan, ban ngành, địa phương trong công tác bảo vệ và phát triển rừng. 

- Bao gồm: Phục hồi và phát triển diện tích rừng bị suy thoái; nâng cao chất lượng rừng; tăng cường khả năng chống chịu của rừng trước biến đổi khí hậu.

Kết nối năng lực: Sử dụng internet, sách, báo, ... tìm hiểu về các khu bảo tồn thiên nhiên và vườn quốc gia ở Việt Nam.

Giải rút gọn:

- Khu bảo tồn thiên nhiên là những khu vực có giá trị đặc biệt về sinh học, cảnh quan, lịch sử, văn hóa,... được bảo vệ nghiêm ngặt để duy trì đa dạng sinh học và phục vụ nghiên cứu khoa học, giáo dục môi trường, du lịch sinh thái. 

- Vườn quốc gia là những khu vực có giá trị đặc biệt về sinh học, cảnh quan, được bảo vệ nghiêm ngặt để bảo tồn đa dạng sinh học, phục vụ nghiên cứu khoa học, giáo dục môi trường, du lịch sinh thái và phát triển kinh tế - xã hội. Việt Nam có 33 vườn quốc gia với diện tích hơn 3 triệu ha. 

III. LUYỆN TẬP

Câu 1: Các nội dụng nào dưới đây không thuộc những hoạt động lâm nghiệp cơ bản?

A.      Bảo vệ rừng

B.       Đốt rừng làm rương rẫy

C.       Chế biến và thương mại lâm sản 

D.      Quản lý rừng 

E.       Sử dụng rừng 

G.      Chặt phá rừng

Giải rút gọn:

B, G

Câu 2: Phân tích các nguyên nhân làm suy thoái rừng do con người gây ra. Theo em, học sinh cần làm gì để ngăn chặn nguy cơ suy thoái rừng.

Giải rút gọn:

1. Phân tích các nguyên nhân làm suy thoái rừng do con người gây ra.

- Phá rừng:

+ Khai thác gỗ trái phép, phá rừng lấy đất canh tác, làm rẫy, xây dựng nhà cửa,... 

+ Khai thác gỗ quá mức, không theo quy hoạch 

- Cháy rừng:

+ Cháy rừng do con người gây ra do nhiều nguyên nhân

+ Cháy rừng làm mất đi diện tích rừng lớn, ảnh hưởng đến môi trường sống của các loài động thực vật, gây ô nhiễm môi trường.

- Khai thác lâm sản trái phép:

+ Gồm: khai thác gỗ, săn bắt động vật hoang dã,... 

- Hoạt động du lịch sinh thái chưa được kiểm soát:

+ Xả rác bừa bãi, gây ô nhiễm môi trường, làm ảnh hưởng đến hệ sinh thái rừng.

+ Du lịch sinh thái chưa được kiểm soát có thể làm mất đi vẻ đẹp tự nhiên của rừng, ảnh hưởng đến môi trường sống của các loài động thực vật.

1. Để ngăn chặn nguy cơ suy thoái rừng, học sinh cần:

- Tìm hiểu về tầm quan trọng của rừng 

- Không hoạt động phá rừng, khai thác lâm sản trái phép.

- Phát hiện và báo cáo với cơ quan chức năng các hành vi phá rừng

- Tham gia tuyên truyền, giáo dục về bảo vệ rừng.

IV. VẬN DỤNG

Hãy đề xuất giải pháp nhằm hạn chế việc phá rừng để trồng cây công nghiệp và cây đặc sản.

Giải rút gọn:

- Hạn chế khai thác rừng bừa bải, không nên săn bắt các loại động vật quí hiếm để bảo vệ số lượng cá thể của loài.

- Ngăn chặn hiện tượng chặt phá rừng để bảo vệ môi trường 

- Xây dựng các khu bảo tồn, vườn thực vật, vườn quốc gia…

- Tuyên truyền giáo dục rộng rải trong nhân dân.

- Tham gia các hoạt động bảo vệ rừng, trồng cây xanh ở trường hoặc địa phương.