I. Nhận xét

Cấu tạo của những từ phức được in đậm trong các câu thơ sau có gì khác nhau:

Tôi nghe truyện cổ thầm thì

Lời ông cha dạy cũng vì đời sau

                        LÂM THỊ MỸ DẠ

Thuyền ta chầm chậm vào Ba Bể

Núi dựng cheo leo, hồ lặng im

Lá rừng với gió ngân se sẽ

Họa tiếng lòng ta với tiếng chim

            HOÀNG TRUNG THÔNG

Gợi ý:  

• Từ phức nào do những tiếng có nghĩa tạo thành?
• Từ phức nào do những tiếng có âm đầu hoặc vần lặp lại nhau tạo thành?

Trả lời:

Các từ phức có trong các câu thơ sau: truyện cổ, thầm thì, ông cha, chầm chậm, cheo leo, lặng im, se sẽ

• Từ phức do các tiếng có nghĩa tạo thành: truyện cổ, ông cha (truyện + cổ, ông + cha), lặng im (lặng + im) 
• Từ phức những tiếng có âm đầu hoặc vần lặp lại nhau tạo thành:thầm thì, chầm chậm, cheo leo, se sẽ

• Chầm chậm, se sẽ: lặp lại cả âm đầu và vần.
• Cheo leo: vần eo được lặp lại(đều có vần eo).
• Thầm thì: âm đầu được lặp lại ( đều có âm th).

II. Ghi nhớ

Có 2 cách chính để tạo từ phức là:

1. Ghép những tiếng có nghĩa lại với nhau. Đó là các từ ghép.

M: tình thương, thương mến,....

2. Phối hợp những tiếng có âm đầu hay vần (hoặc cả âm đầu và vần) giống nhau. Đó là các từ láy.

M: săn sóc, khéo léo, luôn luôn,....

III. Luyện tập

Câu 1: Hãy xếp những từ phức được in nghiêng trong các câu dưới đây thành hai loại: từ ghép và từ láy. Biết rằng những tiếng in đậm là tiếng có nghĩa 

a. Nhân dân ghi nhớ công ơn Chử Đồng Tử, lập đền thờ ở nhiều nơi bên sông Hồng. Cũng từ đó hằng năm, suốt mấy tháng mùa xuân, cả một vùng bờ bãi sông Hồng lại nô nức làm lễ, mở hội để tưởng nhớ ông.

Theo HOÀNG LÊ

b. Dáng tre vươn mộc mạc, màu tre tươi nhũn nhặn. Rồi tre lớn lên, cứng cáp, dẻo dai, vững chắc. Tre trông thanh cao, giản dị, chí khí như người.

THÉP MỚI

Trả lời:

Câu 2: Tìm từ ghép , từ láy chứa từng tiếng sau đây:

a. Ngay

b. Thăng

c. Thật

Trả lời: