I. Nhận xét

1. Tìm các từ có nghĩa như sau:

a. Dòng nước chảy tương đối lớn, trên đó có thuyền bè đi lại được.

b. Dòng sông lớn nhất chảy qua nhiều tỉnh phía Nam nước ta.

c. Người đứng đầu nhà nước phong kiến. 

d. Vị vua có công đánh đuổi giặc Minh, lập ra nhà Lê của nước ta. 

Trả lời:

a. Dòng nước chảy tương đối lớn, trên đó có thuyền bè đi lại được => Sông

b. Dòng sông lớn nhất chảy qua nhiều tỉnh phía Nam nước ta => Sông Cửu Long

c. Người đứng đầu nhà nước phong kiến => Vua

d. Vị vua có công đánh đuổi giặc Minh, lập ra nhà Lê của nước ta => Lê Lợi

2. Nghĩa của các từ tìm được ở bài 1 khác nhau như thế nào?

• So sánh a với b
• So sánh c với d

Trả lời:

a. Sông: Tên chung để chỉ những dòng nước chảy tương đối lớn, trên đó thuyền bè đi lại được.

b. Cửu Long: Tên riêng của một dòng sông có chín nhánh ở đồng bằng sông Cửu Long.

c. Vua: Tên chung chỉ người đứng đầu nhà nước phong kiến.

d. Lê Lợi: Tên riêng của vị vua mở đầu nhà Hậu Lê.

=> Như vậy:

• Sông và vua: Danh từ chung
• Cửu Long và Lê Lợi: Danh từ riêng

3. Cách viết các từ trên có gì khác nhau?

• So sánh a với b.
• So sánh c với d

Trả lời:

• Tên chung của dòng nước chảy tương đối lớn (sông) không viết hoa. Tên riêng chỉ một dòng sông cụ thể (Cửu Long) viết hoa.
• Tên chung của người đứng đầu nhà nước phong kiến (vua) không viết hoa. Tên riêng một vị vua cụ thể (Lê Lợi) viết hoa.

II. Ghi nhớ

1. Danh từ chung là tên của một loại sự vật

2. Danh từ riêng la tên riêng của một sự vật. Danh từ riêng luôn được viết hoa.

III. Luyện tập

Câu 1: Tìm các danh từ chung và danh từ riêng trong đoạn văn sau:

Chúng tôi / đứng / trên / núi / Chung /. Nhìn / sang / trái / là / dòng sông / Lam / uốn khúc / theo / dãy / núi / Thiên Nhẫn /. Mặt / sông / hắt / ánh / nắng / chiếu / thành / một / đường / quanh co / trắng xóa /. Nhìn / sang / phải / là / dãy / núi / Trác / nối liền / với / dãy / núi / Đại Huệ / xa xa /. Trước / mặt / chúng tôi /, Giữa / hai / dãy / núi / là / nhà / Bác Hồ /.

Theo Hoài Thanh và Thanh Tịnh

Trả lời:

Câu 2. Viết họ và tên 3 bạn nam, 3 bạn nữ trong lớp em. Họ và tên các bạn ấy là danh từ chung hay danh từ riêng? Vì sao?

Trả lời:

• Họ tên 3 bạn nam:
• Nguyễn Minh Thành
• Nguyền Duy Phúc
• Đặng Nguyên Khôi

• Họ tên 3 bạn nữ:
• Nguyễn Thị Khánh Chi
• Trần Thị Khánh Nhi
• Lê Thị Cẩm Nhung

=> Họ và tên người là danh từ riêng vì chỉ một người cụ thể nên phải viết hoa.