PHẦN I. CÁC CÂU HỎI TRONG SGK

CH: Khi đọc văn bản dưới đây, em cần chú ý những vấn đề sau: 

Đề tài và các yếu tố thi luật của bài thơ thất ngôn bát cú Đường luật. 

Các yếu tố thời gian, không gian, âm thanh, sự vật được tác giả sử dụng để miêu tả bức tranh thiên nhiên. 

Cảm xúc, tâm trạng của nhà thơ. 

Tác dụng của các từ tượng hình, từ tượng thanh và biện pháp tu từ đảo ngữ. 

PHẦN II. 5 PHÚT SOẠN BÀI

CH: Bài thơ viết theo thể thất ngôn bát cú Đường luật: gồm 8 câu, mỗi câu 7 tiếng. Vần gieo cuối câu 1,2,4,6,8; phép đối câu 3-4 (lom khom dưới núi – lác đác bên sông; tiều vài chú – chợ mấy nhà), câu 5-6 (nhớ nước đau lòng – thương nhà mỏi miệng, con quốc quốc – cái gia gia).

Thời gian: “bóng xế tà” - khoảng thời gian này gợi lên tâm trạng cô đơn, buồn man mác. 

Không gian: Đèo Ngang rộng lớn, mênh mông, bao la với xung quanh chỉ toàn là cảnh vật vô tri, vô giác. Điều này càng thể hiện rõ sự trống trải và càng làm tăng thêm nỗi buồn cho tâm trạng thi nhân.

Cảnh vật: “chen” - sự chen chúc, chật chội của những sự vật nhỏ bé “cỏ cây chen đá/ lá chen hoa”  như phần nào cho thấy cái ngột ngạt, bí bách của nhà thơ khi nhạy cảm trước thiên nhiên để nhận ra những điều nhỏ bé ấy. Ngoài ra, sự vắng vẻ, hoang sơ của con người và cảnh vật chính là điểm nổi bật thể hiện sự khắc nghiệt của khí hậu và mênh mông của thời gian. 

Tâm trạng Bà Huyện Thanh Quan :

   - Mượn cảnh nói tình : mượn hình ảnh hoang vắng, thưa thớt con người nói lên nỗi quạnh hiu, mượn tiếng kêu mang âm vọng đất nước, gia đình để thể hiện nỗi nhớ nhà, nhớ nước.

   - Trực tiếp tả tình : “Một mảnh tình riêng, ta với ta” – cô đơn, buồn.

Không gian càng rộng, sự cô đơn, trống trải càng đậm nét, hình ảnh con người càng nhỏ bé, nỗi cô đơn càng nhân lên.

Tác dụng của các từ tượng hình, tượng thanh và biện pháp tu từ đảo ngữ:

- Từ tượng hình: “lom khom”, “lác đác”

- Từ tượng thanh: “quốc quốc”, “gia gia”

Việc sử dụng những từ tượng hình, tượng thanh và biện pháp tu từ đảo ngữ này cho thấy nhà thơ muốn thể hiện tâm trạng cô đơn, muốn nhấn mạnh vào sự nhỏ bé, vô thường của con người trước thiên nhiên rộng lớn, bao la. Và ở đây thiên nhiên chính là trung tâm của bức tranh Đèo Ngang. Từ đó bộc lộ tâm trạng nỗi nhớ thương quê hương, đất nước.