BÀI 25. TRAO ĐỔI NƯỚC VÀ CÁC CHẤT DINH DƯỠNG Ở THỰC VẬT

MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Thực vật thu nhận, sử dụng nước như thế nào?

Thế kỷ XVII, Gian van Hen- môn đã trồng một cây liễu nhỏ khối lượng ban đầu là 2,25 kg trong một chậu chứa 90 kg đất khô. Chậu đất được bọc kín để không cho bụi vào. Sau 5 năm chỉ tưới nước mưa thì khối lượng cây liễu đã tăng lên tới 76,1 kg, trong khi đất chỉ có 0,1kg. Ông kết luận chất dinh dưỡng để cây lớn lên là nước. Kết luận của ông có đúng không?

Trả lời:

Không hoàn toàn đúng.

Trong nước mưa ngoài hàm lượng nước còn có một số chất khác nữa. Trong 5 năm thì các thành phần dinh dưỡng trong đất cũng sẽ biến đổi. 

I. TRAO ĐỔI NƯỚC VÀ CÁC CHẤT DINH DƯỠNG

Câu 1: Quan sát hình 25.2, nêu con đường hấp thụ và vận chuyển nước từ đất vào trong rễ

Trả lời:

Tế bào lông hút hút nước và muối khoáng trong đất vào cơ thể cây đi nuôi các tế bào sống của cây

Câu 2: Quan sát hình 25.3 và đọc thông tin cho biết chất nào được vận chuyển trong mạch gỗ, chất nào được vận chuyển trong mạch rây? 

Trả lời:

Mạch gỗ: nước và chất khoáng

Mạch rây: các chất hữu cơ

Câu 3: Cơ quan nào vận chuyển nước trong cây? Cơ quan nào của cây thoát hơi nước ra môi trường bên ngoài?

Trả lời:

Mạch gỗ vận chuyển nước.

Lá cây thoát hơi nước 

Câu 4: Quan sát hình 25.4, mô tả hoạt động đóng, mở khí khổng

Trả lời:

- Khi no nước, thành mỏng căng ra làm cho thành dày cong theo → khí khổng mở.

- Khi mất nước, thành mỏng hết căng và thành dày duỗi thẳng →  khí khổng đóng lại (không đóng hoàn toàn).

Câu hỏi 1: Trình bày sự trao đổi nước và các chất dinh dưỡng ở thực vật.

Trả lời:

Diễn ra trong suốt quá trình sống của thực vật, bao gồm các giai đoạn: hấp thụ nước và chất khoáng ở tế bào lông hút của rễ, vận chuyển ở thân, thoát hơi nước ở lá:

Cây hút nước và chất khoáng từ đất qua rễ và chất từ môi trường qua bề mặt cây. Nước, chất khoáng và chất hữu cơ di chuyển qua mạch gỗ và mạch rây. Cây thải hơi nước qua khí khổng ở lá, và có khả năng điều tiết khí khổng tùy theo điều kiện môi trường.

Câu hỏi 2: Ghép mỗi cấu trúc (ở cột I) với chức năng (ở cột II) cho phù hợp.

Trả lời:

1- b;   2 – d;  3 – a;   4 – c

Vận dụng 1

Câu hỏi: Vì sao vào những buổi trưa hè, ta đứng dưới bóng cây to thì lại thấy mát hơn khi đứng dưới mái che?

Trả lời:

Vì lá cây thoát hơi nước làm giảm nhiệt độ môi trường xung quanh lá. 

Vận dụng 2

Câu hỏi: Vì sao vào những ngày nóng của mùa hè cần tưới nước nhiều hơn cho cây trồng?

Trả lời:

Vì nhiệt độ cao khiến cây phải thoát nước nhiều. Nhờ thoát hơi nước mà cây không bị đốt nóng dưới ánh sán mặt trời

III. MỘT SỐ YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN TRAO ĐỔI NƯỚC VÀ DINH DƯỠNG Ở THỰC VẬT

Câu 5: Ánh sáng ảnh hưởng như thế nào đến trao đổi nước và dinh dưỡng ở cây?

Trả lời:

Ánh sáng liên quan chặt chẽ với quang hợp. Khi quang hợp mạnh, thực vật hút nhiều nước và muối khoáng.

Câu 6: Nhiệt độ ảnh hưởng như thế nào đến trao đổi nước và dinh dưỡng ở cây?

Trả lời:

Nhiệt độ ảnh hưởng đến quá trình thoát hơi nước ở lá cây. Trời nắng, nhiệt độ tăng cao, cây thoát hơi nước mạnh giữ cho cây không bị đốt nóng. Khi đó quá trình hút nước và muối khoáng của rễ cây sẽ tăng

Câu hỏi 3: Lấy ví dụ về ảnh hưởng của các yếu tố môi trường tới trao đổi nước và các chất dinh dưỡng của cây trồng.

Trả lời:

Ánh sáng: vào những ngày nắng gắt, cây thoát hơi nước nhiều nên đất rất nhanh khô, cần được bổ sung nước.

Nhiệt độ: Mùa đông cây thoát hơi nước chậm hơn mùa hè.

Độ ẩm không khí, độ ẩm đất: Độ ẩm cao giúp hệ rễ của cây phát triển tốt, làm cho quá trình hút

Độ thoáng khí: lượng oxi trong đất thấp, làm giảm khả năng hút nước và chất dinh dưỡng của cây.

Vận dụng 3

Câu hỏi: Nêu một số biện pháp làm cho đất tơi xốp, thoáng khí thuận lợi cho quá trình hút nước và chất khoáng ở cây.

Trả lời:

Thường xuyên cày xới đất, tháo nước, xới đất nếu đất bị úng nước

Làm cỏ, sục bùn, phơi ải

IV. VẬN DỤNG HIỂU BIẾT TRAO ĐỔI CHẤT VÀ CHUYỂN HÓA NĂNG LƯỢNG VÀO THỰC TIỄN.

Câu 7: Thế nào là cân bằng nước của cây trồng?

Trả lời:

Là sự cân bằng giữa hấp thụ, sử dụng và thoát hơi nước của cây.

Câu 8: Khi nào cần tưới nước cho cây? Cần tưới với lượng nước và cách tưới như thế nào để cây sinh trưởng và phát triển tốt?

Trả lời:

Khi cây không cân bằng được nước.

Căn cứ vào loại cây, thời điểm sinh trưởng, loại đất, điều kiện môi trường để tưới lượng nước hợp lý cho cây.

Câu 9: Quan sát hình 25.10, nêu nguyên tắc bón phân hợp lý cho cây

Trả lời:

Bón cân đối, đúng lúc, đúng liều lượng

Bón đúng thời điểm, thời tiết, mùa vụ.

Bón đúng loại phân, đúng đối tượng, đúng cách

Vận dụng 4

Câu hỏi: Cho ví dụ về bón phân hợp lí trong trồng lúa nước. 

Trả lời:

(1) Lúa thích hợp với đạm amon và ure. Dạng phân đạm phổ biến đối với cây lúa là đạm urê với tỷ lệ đạm cao, thích hợp với đất thoái hóa, bạc màu. Đạm nitrat thường được sử dụng bón thúc ở vụ đông xuân, thích hợp với đất phèn, chua, mặn.

(2) Bón đạm (N) theo nguyên tắc BỐN, BA, HAI, MỘT:

Đối với giống thuần dưới 95 ngày sẽ bón 90 – 100kg phân đạm

Đối với giống thuần trên 95 ngày thì bón 100 – 120kg phân đạm

Đối với giống lai dưới 95 ngày bón 100 – 120kg phân đạm

Đối với giống lai trên 95 ngày thì bón 110 – 130kg phân đạm

Vận dụng 5

Câu hỏi: Trồng và chăm sóc cây cảnh để trong nhà thì cần tưới nước và bón phân thế nào cho hợp lí?

Trả lời:

Cung cấp cho nó một lượng nước phù hợp tùy theo từng loại cây, là loài chịu hạn hay cần cung cấp nước thường xuyên để tưới nước hàng ngày.

Khoảng nửa tháng bón 5% phân tổng hợp cho cây một lần. Ngoài ra, dùng nước vo gạo để tưới cây cũng có tác dụng rất tốt cho sự phát triển của cây.