BÀI 19. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUANG HỢP

MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Đưa chậu cây hoa giấy trồng ngoài sáng vào trong nhà, em hãy dự đoán hiện tượng xảy ra đối với cây hoa giấy sau 1 thời gian (khoảng một tháng). Dựa vào phương trình tổng quát của quang hợp, cho biết những yếu tố nào ảnh hưởng đến hiện tượng đó.

Trả lời:

Cây không thể quang hợp bình thường.

Lá sẽ bị úa màu sau một thời gian.

Những yếu tố ảnh hưởng:

Ánh sáng;

Nước;

Carbon dioxide;

Nhiệt độ.

I. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUANG HỢP

1. Ánh sáng

Câu 1: Lấy ví dụ cây ưa ánh sáng mạnh và cây ưa ánh sáng yếu.

Trả lời:

Mạnh: cây hoa giấy, cây hoa sứ

Yếu: cây tầm gửi, cây sâm ngọc linh

Câu hỏi 1: Quan sát hình 19.2, cho biết cây nào ưa ánh sáng mạnh và cây nào ưa ánh sáng yếu? Vì sao?

Trả lời:

Yếu: Cây trầu không, vì có phiến lá thường rộng, màu xanh sẫm, cây thấp nhỏ mọc dưới bóng cây khác.

Mạnh là: Cây bạch đàn, vì có phiến lá nhỏ, màu xanh sáng, thân cây cao lớn, thường mọc ở nơi quang đãng.

Vận dụng 1

Câu hỏi: Vì sao trong nông nghiệp để tăng năng suất một số loại cây trồng người ta thường dùng đèn chiếu sáng vào ban đêm?

Trả lời:

Điều này giúp tăng cường độ quang hợp của cây, giúp tăng tổng hợp chất hữu cơ của loài cây đó → tăng năng suất cây trồng.

Câu 2: Từ kết quả trong bảng 19.1, cho biết ánh sáng mạnh hay yếu có ảnh hưởng đến quang hợp ở rong đuôi chó như thế nào. 

Trả lời:

Làm cho quá trình quang hợp nhanh hay chậm hơ

Vận dụng 2

Câu hỏi:Vì sao nhiều giống cây trồng muốn thu năng suất cao thì không nên trồng cây với mật độ quá dày? Nêu ví dụ?

Trả lời:

Các cây ưa sáng cần cường độ chiếu sáng, thời gian chiếu sáng dài, nên cần trồng với mật độ thưa

Vận dụng 3

Câu hỏi: Vì sao nhiều giống cây cảnh trồng ở chậu để trong nhà vẫn xanh tốt? Nêu ví dụ?

Trả lời:

Vì đó là các cây ưa sáng yếu (ưa bóng), y không cần cường độ chiếu sáng mạnh, thời gian chiếu sáng dài để phát triển. 

Ví dụ: cây lưỡi hổ, cây kim tiền, cây vạn liên thanh…

2. Carbon dioxide

Câu 3: Đọc thông tin ở bảng 19.2 và cho biết ảnh hưởng của nồng độ carbon dioxide đến quang hợp ở cây đậu xanh và cây bí đỏ. 

Trả lời:

Hai cây có thể quang hợp được với nồng  độ carbon dioxide bình thường của không khí (0.03%) . Nếu tăng lên thì quang hợp tăng. Nhưng nếu nồng độ tăng quá cao (0.4%) thì quang hợp giảm.

Câu 4: So sánh cường độ quang hợp ở cây đậu xanh và cây bí đỏ ở cùng một nồng độ carbon dioxide. Từ đó có thể rút ra kế luận gì?

Trả lời:

Cường độ quang hợp ở cây đậu xanh chậm hơn cây bí đỏ.

è Ở cùng một nồng độ carbon dioxide, thì cường độ quang hợp ở mỗi loại cây là khác nhau.

3. Nước

Câu 5: Nếu ảnh hưởng của nước đến quá trình quang hợp ở cây xanh

Trả lời:

Nước là nguyên liệu quang hợp ở cây xanh. Thiếu hoặc thừa nước sẽ ảnh hưởng đến quá trình quang hợp: thiếu nước, khí khổng đóng lại, lượng carbon dioxide khuếch tán vào lá cây giảm dẫn đến quang hợp giảm.

Câu hỏi 2: Lấy ví dụ cây có nhu cầu nước khác nhau ở mỗi giai đoạn phát triển?

Trả lời:

Cây hồ tiêu:

Cần tưới nước thường xuyên khi mới trồng;

Giai đoạn phân hóa mầm hoa (xiết nước) thường không tưới, hoặc tưới với lượng rất nhỏ;

Giai đoạn ra hoa tạo quả thì cẩn phải tưới không quá nhiều

Vận dụng 4

Câu hỏi: Kể tên những cây cần nhiều nước, những cây cần ít nước ở địa phương?

Trả lời:

Cần nhiều: cây lúa, xu hào, ca cao, xoài, dẻ ngựa...

Cần ít: cây cọ, hoa giấy, hải quỳ, xương rồng…

Vận dụng 5

Câu hỏi: Vì sao trong trồng trọt muốn thu được năng suất cao thì cần tưới đủ nước cho cây trồng?

Trả lời:

Tưới đủ nước → quang hợp hiệu quả → Cây sinh trưởng phát triển tốt, tạo thành nhiều chất hữu cơ giúp thu được năng suất cao.

4. Nhiệt độ

Câu 6: Nêu ảnh hưởng của nhiệt độ đến quá trình quang hợp ở cây xanh

Trả lời:

Quang hợp diễn ra bình thường ở 20-30 độ C, quá cao hoặc quá thấp thì quá trình quang hợp bị giảm hoặc bị ngưng trệ.

Câu 7: Đọc thông tin bảng 19.3, cho biết ảnh hưởng của nhiệt độ đến quang hợp ở cây cà chua. Cây quang hợp mạnh nhất ở nhiệt độ nào?

Trả lời:

Ở dưới 20-30 độ C (13 độ C): quang hợp yếu.

Trong 20-30 độ C (21 độ C): quang hợp mạnh

Trên 20-30 độ C (35 độ C): ngưng quang hợp

Câu 8: Có phải cứ tăng nhiệt độ là cường độ quang hợp sẽ tăng lên không?

Trả lời:

Không. 

Trong 20-30 độ C, nếu tăng nhiệt độ lên thì cường độ quang hợp sẽ tăng. Tuy nhiên, trên 20-30 độ C, thì quá trình quang hợp bị ngưng trệ (hoặc bị giảm).

Vận dụng 6

Câu hỏi: Vì sao trong thực tiễn người ta cần chống nóng và chống rét cho cây?

Trả lời:

- Để đảm bảo hiệu suất quang hợp và năng suất cây trồng.

- Biện pháp chống nóng:

Phủ lưới tạo bóng mát

Tăng cường tưới nước 

- Biện pháo chống rét:

Trồng cây trong nhà nước

Phủ túi nilon cản sương, gió.

II. Ý NGHĨA THỰC TIỄN CỦA VIỆC TRỒNG VÀ BẢO VỆ CÂY XANH.

Câu 9: Cho biết hậu quả của việc cháy rằng và chặt phá rừng đầu nguồn.

Trả lời:

Gây ra lũ lụt, sạt lở đất, mất nơi sinh sống của động vật...

Diện tích rừng giảm è lượng oxygen giảm, lượng carbon dioxide tăng gây hiện tượng hiệu ứng nhà kính làm nhiệt độ trái đất tăng lên .

Câu 10: Quan sát hình 19.4 và đọc thông tin mục II, cho biết.

a. Vai trò của cây xanh. Các vai trò này do đâu mà có.

b. Ý nghĩa việc trồng và bảo vệ cây xanh. 

Trả lời:

a. 

Cung cấp nguyên liệu, nhiên liệu, thuốc chữa bệnh

Tổng hợp chất hữu cơ, cung cấp thức ăn cho các sinh vật khác

Hút khí carbon dioxide

Nơi sống cho sinh vật khác

Bắt nguồn từ những nhu cầu thực tiễn mà có.

b. 

Giảm thảm hoạ lũ lụt, sạt lở đất

Có đủ nguyên nhiên liệu cho quá trình sản xuất trong đời sống

Cung cấp đủ thức ăn cho các sinh vật

Cung cấp đủ khí Oxi cho sự sống…

Câu hỏi 3:Dựa vào phương trình quang hợp, giải thích một số vai trò của cây xanh trong tự nhiên

Trả lời:

Trong tự nhiên:

Giúp điều hòa không khí.

Điều hòa dòng chảy, phòng tránh sạt lở, lũ quét vào mùa mưa; hạn hán vào mùa khô.

Lượng oxi mà thực vật nhả ra giúp các sinh vật khác hô hấp, duy trì sự sống.

Các chất hữu cơ do thực vật tạo ra là thực ăn cho nhiều sinh vật khác, góp phần vào chu trình sinh địa hóa trong tự nhiên

- Với động vật

Cung cấp oxi và thức ăn cho động vật

Cung cấp nơi ở và nơi sinh sản cho động vật

- Với con người: cung cấp lương thực, thực phẩm, gỗ …

Câu hỏi 4: Nêu ý nghĩa câu thơ của Bác Hồ: "Mùa xuân là tết trồng cây/ Làm cho đất nước càng ngày càng xuân".

Trả lời:

Mùa xuân, khí hậu ấm áp, cây cối đâm chồi nảy lộc và phát triển mạnh mẽ nhất, chính là thời điểm trồng cây thích hợp trong năm. Bác đã khởi xướng ra một phong trào rất có ý nghĩa là trồng cây vào những ngày Tết cổ truyền của dân tộc: “Mùa xuân là Tết trồng cây”. 

Vận dụng 7

Câu hỏi: Cho ví dụ về phong trào trống và bảo vệ cây xanh ở địa phương em.

Trả lời:

Phủ xanh đất trống đồi trọc;

Tổ chức ngày tết trồng cây vào mùa xuân;…

Vận dụng 8

Câu hỏi: Hãy viết một đoạn văn ngắn về phong trào trong và bảo vệ cây xanh ở địa phương. Em phải làm gì để góp phần trồng thêm nhiều cây xanh?

Trả lời:

Chủ nhật vừa rồi trường em tổ chức chương trình trồng cây xanh để bảo vệ môi trường, em và các bạn đã tham gia rất vui. Đó là một ngày đẹp trời, cầm trên tay những hạt giống cây trồng em háo hức cùng các bạn đến trường. Bạn nào cũng cầm theo rất nhiều cây non, nào là cây hoa hồng, cây hoa 10 giờ, có bạn cầm theo hạt giống trồng cây hoa phượng... Cô giáo phân công hai bạn một chiếc xẻng nhỏ, nhóm nào trồng được nhiều cây nhất thì sẽ được thưởng một bông hoa điểm tốt. Chúng em vui thích vô cùng vì vừa được trồng cây bảo vệ môi trường vừa có cơ hội được thưởng hoa điểm tốt. Bạn nào cũng lấm lem bùn đất nhưng nhìn những chồi non được trồng thì ai cũng đều rất vui. Chỉ một buổi sáng mà sân vườn của trường em đã được trồng đầy ắp những hàng hoa, hàng cây xanh. Em rất thích trồng cây, từ giờ em sẽ tích cực tham gia hơn các hoạt động trồng cây, vì trồng cây giúp ích cho môi trường.