BÀI 3. SƠ LƯỢC VỀ BẢNG TUẦN HOÀN CÁC NGUYÊN TỐ HOÁ HỌC 

MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Trò chơi: Ai nhanh hơn?

Hãy sắp xếp những tấm thẻ vào các ô trong bảng dưới đây theo quy luật nhất định.

Hãy cho biết các tấm thẻ được sắp xếp theo quy luật nào theo hàng và theo cột. Tương tự như vậy, có thể sắp xếp các nguyên tố hóa học theo quy luật vào một bảng được không? 

Trả lời:

Coi các chấm đỏ là electron ở lớp ngoài cùng, kích thước con gấu là kích thước nguyên tử

   + Trong 1 cột: Các nguyên tử có electron ở lớp ngoài cùng bằng nhau, kích thước nguyên tử tăng dần

   + Trong 1 hàng: Các nguyên tử có kích thước bằng nhau, số electron ở lớp ngoài cùng tăng dần

I. NGUYÊN TẮC SẮP XẾP CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC TRONG BẢNG TUẦN HOÀN

Câu 1: Cho biết số đơn vị điện tích của hạt nhân của mỗi nuyên tử C, Si, O, P, N, S lần lượt là 6,14,8,15,7,16. Hãy sắp xếp các nguyên tố trên theo chiều điện tích hạt nhân tăng dần từ trái sang phải và từ trên xuống dưới.

Trả lời:

II. CẤU TẠO BẢNG TUẦN HOÀN

1. Ô nguyên tố

Câu 2: Hình 3.1 cho biết các thông tin gì về nguyên tố carbon? 

Trả lời:

Kí hiệu: C

Tên: Carbon

Số hiệu: 6

Khối lượng: 12

Câu hỏi 1: Hãy tìm nguyên tố hóa học có số thứ tự lần lượt là 16 và 20 trong bảng tuần hoàn. Đọc tên hai nguyên tố. Hãy cho biết số hiệu nguyên tử, kí hiệu hóa học và khối lượng nguyên tử của hai nguyên tố đó 

Trả lời:

- Nguyên tố 16:

Tên: sulfur

Kí hiệu: S

Số hiệu: 16

Khối lượng: 32

- Nguyên tố 20:

Tên: calcium

Kí hiệu: Ca

Số hiệu: 20

Khối lượng: 40

2. Chu kì

Câu 3: Quan sát bảng tuần hoàn, cho biết số hiệu nguyên tử, số lớp electron lần lượt của nguyên tử carbon (C) và nhôm (Al). Hai nguyên tố đó nằm ở chu kì nào trong bảng tuần hoàn?

Trả lời:

- Carbon:

Số hiệu: 6

Chu kì 2 => 2 lớp electron

- Nhôm:

Số hiệu: 13

Chu kì 3 => 3 lớp electron

Câu hỏi 2: Nguyên tố X có số thứ tự 15 trong bảng tuần hoàn. Hãy cho biết nguyên tố đó ở chu kì nào và có mấy lớp electron

Trả lời:

Phosphorus, ở hàng số 3 => chu kì 3 và có 3 lớp electron.

Câu hỏi 3: Dựa vào hình 3.4, hãy cho biết một số thông tin về nguyên tố natri và argon (số hiệu nguyên tử, điện tích hạt nhân, số lớp electron, chu kì, số electron ở lớp ngoài cùng) 

Trả lời:

- Natri:

Số hiệu: 11

Điện tích hạt nhân: +11

Số lớp electron = chu kì = 3

Có 1 electron ở lớp ngoài cùng

- Argon:

Số hiệu: 18

Điện tích hạt nhân: +18

Số lớp electron = chu kì = 3

Có 8 electron ở lớp ngoài cùng

Câu hỏi 4: Nguyên tố X tạo nên chất khí duy trì sự hô hấp của con người và có nhiều trong không khí. Hãy cho biết tên của nguyên tố X. Nguyên tố X nằm ở ô nào và chu kì nào trong bảng tuần hoàn.

Trả lời:

Oxygen

Tên: Oxygen

Ô số 8, hàng số 2 => chu kì 2 

3. Nhóm

Câu 4: Quan sát hình 3.5 và bảng tuần hoàn, hãy cho biết số electron lớp ngoài cùng của nguyên tử Li (lithium) và Cl (chlorine). Hai nguyên tố đó nằm ở nhóm nào trong bảng tuần hoàn?

Trả lời:

Lithium: 1 electron => nhóm IA

Chlorine: 7 electron => nhóm VIIA

Câu hỏi 5: Cho các nguyên tố có số thứ tự lần lượt là 9, 18 và 19. Số electron lớp ngoài cùng của mỗi nguyên tố trên là bao nhiêu? Cho biết mỗi nguyên tố nằm ở nhóm nào và đó là kim loại, phi kim hay khí hiếm

Trả lời:

Nguyên tố 9: nhóm VIIA => 7 electron, thuộc phi kim hoạt động mạnh

Nguyên tố 18: nhóm VIIIA => 8 electron, khí hiếm

Nguyên tố 19: Nằm ở nhóm IA => 1 electron, thuộc kim loại hoạt động mạnh

III. VỊ TRÍ CỦA CÁC NGUYÊN TỐ KIM LOẠI, PHI KIM VÀ KHÍ HIẾM TRONG BẢNG TUẦN HOÀN

Câu 5: Quan sát bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học, hãy cho biết vị trí của các nguyên tố kim loại, phi kim và khí hiếm

Trả lời:

Kim loại: bên trái và góc dưới bên phải của bảng tuần hoàn

Phi kim: phía trên, bên phải 

Khí hiếm: nhóm VIIIA

Câu hỏi 6: Nguyên tố X nằm ở chu kì 2, nhóm VA trong bảng tuần hoàn. Hãy cho biết một số thông tin của nguyên tố X (tên nguyên tố, kí hiệu hóa học, khối lượng nguyên tử), vị trí ô của nguyên tố trong bảng tuần hoàn. Nguyên tố đó là kim loại, phi kim hay khí hiếm?

Trả lời:

X: chu kì 2, nhóm VA => Hàng 2, cột VA => phosphorus

Tên: Phosphorus

Kí hiệu: P

Khối lượng: 31

Ví trí = số hiệu = 15

Ô nguyên tố màu hồng => Phi kim

VẬN DỤNG

Câu hỏi: Hãy tự thiết kế bảng tuần hoàn với 3 chu kì và 8 nhóm bằng các tấm thẻ (bìa) cho 18 nguyên tố có số thứ tự từ 1 đến 18 với các thông tin mà em  

Trả lời: