BÀI 29. KHÁI QUÁT VỀ SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở SINH VẬT 

MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Quan sát hình 29.1, mô tả sự biến đổi hoa hướng dương qua các giai đoạn. Sự biến đổi đó gọi là gì? 

Trả lời:

- Ra rễ: Rễ mọc từ hạt

- Ra lá: Lá mọc từ hạt

- Nảy chồi: Hạt nảy mầm thành cây mầm

- Cây trưởng thành: Cây con lớn lên 

- Ra nụ: Cây trưởng thành ra nụ

- Nở hoa: Nụ lớn lên và nở ra hoa

è sự sinh trưởng và phát triển.

I. KHÁI NIỆM SINH TRƯỞNG, PHÁT TRIỂN VÀ MỐI QUAN HỆ GIỮA SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở SINH VẬT

Câu 1: Tìm thêm các ví dụ về sinh trưởng và phát triển ở sinh vật

Trả lời:

Sinh trưởng:

Hạt nảy mầm

Gà tự đập vỡ vỏ trứng để chui ra..

Phát triển:

Từ mầm phát triển thành cây,

Gà từ phôi thai tạo thành con gà hoàn thiện…

Câu hỏi 1: Lấy ví dụ chứng minh mối quan hệ giữa sinh trưởng và phát triển ở động vật?

Trả lời:

Gà con sinh trưởng, thực hiện chức năng sinh sản là đẻ trứng.

Câu 2: Quan sát hình 29.1 và 29.2chỉ ra dậu hiệu của sinh trưởng và phát triển. 

Trả lời:

Sinh trưởng: tăng khối lượng, kích thước cơ thể

Phát triển: hình thành các chức năng, hình thái mới ở mỗi giai đoạn.

II. CÁC NHÂN TỐ CHỦ YẾU ẢNH HƯỞNG ĐẾN SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở SINH VẬT

Câu hỏi 2: Cho biết các biểu hiện của sinh vật trong bảng 29.1 là sinh trưởng hay phát triển.

Trả lời:

Câu 3: Vì sao chất dinh dưỡng có vai trò quan trọng đối với sự sinh trưởng và phát triển của sinh vật?

Trả lời:

Cơ thể thiếu hoặc thừa chất dinh dưỡng sẽ ảnh hưởng đến tốc độ sinh trưởng và phát triển của sinh vật qua các giai đoạn.

Câu hỏi 3: Lấy một số ví dụ về biểu hiện của thực vật, động vật khi thiếu và thừa chất dinh dưỡng.

Trả lời:

Thiếu:

Cây còi cọc, chậm lớn, kém phát triển

Thiếu chất ở trẻ em dẫn đến tình trạng còi xương, suy dinh dưỡng.

Thừa:

Cây có thể sinh trưởng nhanh nhưng phát triển chậm

Ở người, thừa chất có thể dấn đến thừa cân, béo phì và nhiều bệnh nguy hiểm khác.

Vận dụng 1

Câu hỏi: Dựa vào những biểu hiện sinh trưởng, phát triển nào ở người giúp em có thể biết được người đó thiếu hay thừa chất dinh dưỡng? Giải thích.

Trả lời:

Thể trạng như chiều cao, cân nặng, khả năng nhận thức,… 

è Vì yếu tố dinh dưỡng ảnh hưởng trực tiếp đến sự sinh trưởng, phát triển của cơ thể. 

Câu 4: Nêu ảnh hưởng của nước đối với sự sinh trưởng và phát triển của sinh vật.

Trả lời:

Thiếu nước, các loài sinh vật sẽ sinh trưởng và phát triển chậm hoặc bị chết.

Câu hỏi 4: Lấy ví dụ về ảnh hưởng của nước đến sinh trưởng và phát triển của một số sinh vật ở địa phương em.

Trả lời:

Một số ao, hồ ở địa phương em đang cạn dần nước do các tháng mùa khô, dẫn đến việc các sinh vật thủy sinh bị chết hàng loạt.

Câu 5: Nêu ảnh hưởng của nhiệt độ đối với sự sinh trưởng và phát triển của sinh vật.

Trả lời:

Nhiệt độ quá thấp hoặc quá cao có thể làm cho quá trình sinh trưởng và phát triển của sinh vật bị chậm lại hoặc bị chết. Ở động vật nhiệt độ còn ảnh hưởng đến chu kỳ sống, tỷ lệ nở trứng, tỷ lệ giới tính…

Câu 6: Quan sát hình 29.3, nêu ảnh hưởng của nhiệt độ đến sự sinh trưởng và phát triển của ruồi giấm và cá rô phi

Trả lời:

ruồi giấm: Ở 25 độ C, chỉ sống được 10 ngày, ở 18 độ C thì được 17 ngày.

Cá rô phi: chỉ sống được ở niệt độ trong khoảng 5-42 độ C. 

Câu hỏi 5: Nêu một số ví dụ minh hoạ về ảnh hưởng của nhiệt độ đối với thực vật và động vật.

Trả lời:

Ở nhiệt độ cao, cơ thể động vật đổ mồ hôi nhiều dẫn đến mất nước và sẽ mệt mỏi hơn. Còn thực vật thì cây cối bị khô héo, phát triển kém hơn

Hoa cúc, lay ơn, đào,… sẽ sinh trưởng mạnh và nở sớm trong điều kiện khí hậu nắng ấm.

Câu hỏi 6: Vì sao mùa đông cần cho gia súc ăn nhiều hơn, đặc biệt là gia súc còn non?

Trả lời:

Vì gia súc là động vật hằng nhiệt, vào mùa đông, nhiệt độ xuống thấp, nhiệt độ cơ thể gia súc cao hơn nhiều so với nhiệt độ môi trường nên bị mất nhiệt vào mùa lạnh. Để bù lại lượng nhiệt đã mất và duy trì thân nhiệt ổn định, quá trình chuyển hoá ở tế bào tăng lên, các chất bị ôxi hoá nhiều hơn vì vậy gia súc non cần được ăn nhiều hơn để bù lại các chất đã bị ôxi hoá. 

Câu hỏi 7: Lấy ví dụ về ảnh hưởng của nhiệt độ đến sự thay đổi của tán lá cây ở một số loài cây mà em biết

Trả lời:

Cây bàng, cây phượng, cây bạch dương,… thường rụng lá vào mùa thu – đông, đến mùa xuân – hè, tán cây lại rợp lá, do vào mùa đông, thời tiết lạnh, ít mưa, cây phải rụng lá để giảm sự thoát hơi nước. Đến mùa xuân, nhiệt độ tăng, mưa nhiều khiến cây sinh trưởng, phát triển nhanh và ra nhiều lá mới.

Câu 7: Nêu vai trò của ánh sáng đối với sự sinh trưởng và phát triển của thực vật và động vật.

Trả lời:

Thực vật: Một số loại cây ra hoa trong điều kiện có thời gian chiếu sáng dài ở cuối mùa xuân, đầu mùa hè. Một số loại khác thì trong điều kiện có thời gian chiếu sáng ngắn vào cuối mùa thu đầu mùa đông..

Động vật: Ánh sáng trực tiếp ảnh hưởng tới sự sinh trưởng và phát triển của động vật đặc biệt là trong quá trình trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng

Vận dụng 2

Câu hỏi: Kể tên một số biện pháp điều khiển các nhân tố ảnh hưởng đến sinh trưởng, phát triển của vật nuôi, cây trồng mà em biết

Trả lời:

Bón phân , cắt cành để kích thích cây nở hoa

Tăng nguồn nhiệt bằng cách dùng đèn sợi đốt để giúp trứng gà nhanh nở.

Ở các vùng khí hậu lạnh, các loài rau, củ nhiệt đới được trồng trong nhà kính để đảm bảo nhiệt độ phù hợp cho cây trồng sinh trưởng, phát triển.

Dùng đèn led để kích thích hoa nở.