BÀI 34. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SINH SẢN VÀ ĐIỀU KHIỂN SINH SẢN Ở SINH VẬT

MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Quá trình thụ phấn và hình thành quả ở cây bầu, cây bí có thể chịu ảnh hưởng của những yếu tố nào?

Trả lời:

Nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng, …

I. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SINH SẢN Ở SINH VẬT

Câu 1: Kể tên một số yếu tố ảnh hưởng đến sinh sản ở sinh vật

Trả lời:

Ánh sáng, nhiệt độ, nước, chất dinh dưỡng, …

Câu 2: Quan sát hình 34.1, nêu ảnh hưởng của nhiệt độ đến sinh sản ở mỗi sinh vật trong hình

Trả lời:

Cây hoa cúc: không ra hoa (>30 độ C) hoặc ra hoa chậm (<12 độ C)

Rùa ấp trứng: ở 28.5 độ C thì tỷ lệ con đực và cái xấp xỉ nhau. Dưới 25 độ C thì đa số là con đực. trên 30 độ C thì đa số là con cái.

Cá chép: chỉ đẻ trứng khi nhiệt độ trên 15 độ C

Rau cải: ra hoa nhiều hơn khi trải qua nhiệt độ thấp của mùa đông

Vận dụng 1

Câu hỏi: Một số cây chỉ ra hoa, tạo quả vào mùa hè (ví dụ: hoa dâm bụt, hoa chùm ớt) hoặc mùa đông (ví dụ: hoa cúc hoạ mi, hoa thược dược). Theo em, sự ra hoa, tạo quả của cây đó chịu ảnh hưởng rõ rệt của yếu tố môi trường nào?

Trả lời:

Nhiệt độ, ánh sáng và nước.

Câu 3: Nêu ảnh hưởng của ánh sáng đến sinh sản ở sinh vật. Lấy ví dụ 

Trả lời:

Ở thực vật có loài  ra hoa ở điều kiện ánh sáng mạnh, có loài  ra hoa ở điều kiện ánh sáng yếu. Ở động vật nếu tăng thời gian chiếu sáng thì gà có thể đẻ hai quả trứng một ngày.

Câu 4: Từ bảng 34.4, Nhận xét ảnh hưởng của độ ẩm đến sinh sản ở sâu non ăn lá lúa. 

Trả lời:

Sâu non ăn lúa, Ở cùng mức nhiệt độ là 25 độ C thì nếu độ ẩm cao (90%) thì tỉ lệ đẻ trứng là 100%. Và độ ẩm càng xuống thấp thì tỷ lệ đẻ trứng giảm.

Câu 5: Lấy ví dụ về ảnh hưởng của nước đến sinh sản ở thực vật

Trả lời:

Thiếu nước làm cho cây ra ít nụ, ít hoa hoặc không ra hoa như măng cụt, cà chua. Có loại lại ra hoa nhiêù trong điều kiện khô cằn như hoa giấy.

Vận dụng 2

Câu hỏi: Lấy ví dụ chứng minh cho việc bón đúng loại phân, đúng lượng làm cho cây ra hoa, đậu quả nhiều.

Trả lời:

Khi thiếu đạm, cây sẽ sinh trưởng kém, còi cọc, lá cây sẽ úa vàng, khả năng quan hợp yếu, khả năng phân cành, đẻ nhánh kém; Thiếu canxi (Ca) các lá non mới ra thường bị biến dạng, cong queo, bộ rễ kém phát triển; Thiếu kẽm (Zn) lá nhỏ, biến dạng, thịt lá có màu vàng nhưng phân gân lá vẫn giữ màu xanh;…

Vận dụng 3

Câu hỏi: Nêu những điều cần chú ý khi cung cấp chất dinh dưỡng cho vật nuôi đảm bảo hiệu quả sinh sản.

Trả lời:

Cung cấp đầy đủ thức ăn dễ tiêu, đảm bảo chất lượng và số lượng phù hợp với từng lứa tuổi của vật nuôi, ăn đúng giờ, đúng bữa, đúng lượng thức ăn cần thiết

Không sử dụng những thức ăn đã ẩm, mốc, ôi thiu, vệ sinh máng ăn, máng uống sạch sẽ trước khi cho vật nuôi ăn uống .

Cho vật nuôi uống nước sạch. Bổ sung thuốc bổ trợ sức như: chất điện giải, vitamin vào nước uống để nâng cao sức đề kháng.

Câu 6: Lấy ví dụ cho thấy đặc điểm của loài ảnh hưởng đến sinh sản sinh vật

Trả lời:

Cà chua phải có đủ 14 lá mới ra hoa,

Lợn cỏ A lưới đẻ lần đầu khi 10-12 tháng tuổi, đẻ 1-2 lứa/ năm, 5-6 con 1 lứa.

Câu 7: Nêu vai trò của hocmone ảnh hưởng đến sinh sản ở sinh vật

Trả lời:

Là yếu tố tham gia điều hoà sinh sản ở sinh vật. Hormone điều hoà sự ra hoa, đậu quả ở thực vật. Ở động vật hormone sinh dục tác động lên quá trình hình thành tinh trùng, trứng.

II. ĐIỀU KHIỂN SINH SẢN Ở SINH VẬT

Câu hỏi 1: Lấy ví dụ ở địa phương em:

a) Cây ra hoa một lần và cây ra hoa nhiều lần trong năm.

b) Động vật đẻ ít con và động vật đẻ nhiều con

Trả lời:

a) Một lần: cải, lúa, ngô,…; 

Nhiều lần: xoài, na, ổi,…

b) Ít con: trâu, bò, khỉ,…;

    Nhiều con: lợn, chuột, chó…

Câu 8: Quan sát bảng 34.2, lấy ví dụ về điều khiển sinh sản ở sinh vật bằng điều chỉnh các yếu tố của môi trường theo mẫu bảng sau: 

Trả lời:

Vận dụng 4

Câu hỏi: Lấy thêm ví dụ về điều khiển sinh sản ở sinh vật bằng điều chỉnh các yếu tố môi trường có ở địa phương em.

Trả lời:

Thắp đèn để kích thích hoa nở vào mùa đông; Làm hệ thống giàn phun tại ruộng để cung cấp nước cho cây rau cải, giúp rau cải sinh trưởng và phát triển tốt hơn.

Vận dụng 5

Câu hỏi: Nêu những khó khăn và thuận lợi trong điều khiển sinh sản của cây trồng bằng điều chỉnh các yếu tố môi trường khi trồng ở ngoài tự nhiên và trong nhà kính.

Trả lời:

Câu 9: Nêu vai trò của hormone nhân tạo trong điều khiển sinh sản ở sinh vật

Trả lời:

Ở thực vật: làm cho cây ra rễ nhanh khi giâm cành, chiết cành...

Ở động vật: kích thích sinh sản, điều khiển số lượng trứng, con ở cá ba sa, ếch…

Câu hỏi 2: Nêu một số ví dụ về sử dụng các hormone nhân tạo điều khiển sinh sản ở cây trồng, vật nuôi.

Trả lời:

Làm cho rễ cây ra nhanh khi giâm cành, chiết cành ở cây cam, bưởi, nuôi cấy mô ở phong lan; cây hoa loa kèn ra hoa sớm; Sử dụng hormone tạo nên giống dưa hấu không hạt; Sử dụng hormone điều khiển số trứng ở gà, cá,… kích thích sinh sản ở lợn.

Vận dụng 6

Câu hỏi: Khi sử dụng các chất kích thích điều khiến sinh sản ở sinh vật cần lưu ý điều gì? Vì sao?

Trả lời:

Cần đảm bảo an toàn thực phẩm và phát triển bền vững vì nếu lạm dụng chất kích thích trong nuôi trồng sẽ gây ra những hậu quả nghiêm trọng đối với sức khỏe con người và gây ô nhiễm môi trường.

Vận dụng 7

Câu hỏi: Có ý kiến cho rằng không nên sử dụng hormone nhân tạo điều khiển sinh sản ở động vật. Em có đồng ý với ý kiến này không? Vì sao?

Trả lời:

Không hoàn toàn sai nhưng cũng không hoàn toàn đúng. Vì sử dụng hormone nhân tạo điều khiển sinh sản ở động vật là một biện pháp cần thiết nếu muốn tăng năng suất và hiệu quả kinh tế. Tuy nhiên, nên sử dụng một cách hợp lí, tuân thủ các quy định về liều lượng, thời gian, các hướng dẫn sử dụng thuốc an toàn.