Họat động của giáo viên

Họat động của học sinh

Nội dung

A. KHỞI ĐỘNG

* Mục tiêu:

-  Kích thích học sinh hứng thú tìm hiểu xem mình đã biết gì về quy luật phân ly

 -  Rèn luyện năng lực tư duy phê phán  cho học sinh.

*  Phương pháp: Thuyết trình , phân tích, giảng bình

* Định hướng năng lực: giải quyết vấn đề, năng lực nhận thức

Giới thiệu về MENDEL để vào bài

Nhân loại đã và đang chứng kiến những thành tựu to lớn của sinh học nói chung và di truyền học nói riêng. Có lẽ, bất kỳ ai quan tâm đến sinh học hay từng được học thời phổ thông đều nhớ đến Gregor Johann Mendel, ông tổ của ngành di truyền học. Quy luật di truyền của ông đã và đang là nền tảng cho công nghệ sinh học ngày nay.

Công lao của Mendel trong lĩnh vực sinh học được ví như công lao của Newton đối với vật lý học. Thế nhưng vào thời của ông, người ta chưa nhận thức được tầm quan trọng và giá trị to lớn mà những nghiên cứu của Mendel mang lại cho nhân loại. Trong con mắt mọi người thời đó, ông chỉ là một tu sĩ vô danh, một người làm khoa học nghiệp dư. Nhưng những đánh giá chưa đúng của giới khoa học khi đó không khiến Mendel dừng công việc nghiên cứu. Ông vẫn lặng thầm tìm tòi, khám phá như thể một nhu cầu tự thân vậy.

Gregor Johann Mendel sinh ngày 22/7/1822, tại vùng Moravia, đế quốc Áo (nay là Cộng hòa Séc), trong một gia đình nông dân nghèo. Ngay từ nhỏ, ông luôn hứng thú chăm sóc cây cối trong vườn.

B. HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

* Mục tiêu:

- Mô tả được thí nghiệm và hiểu cách giải thích kết quả thí nghiệm của Menden. Trình bày được nội dung của quy luật phân li.

- Hiểu được cơ sở tế bào học của quy luật phân li.

*  Phương pháp: Thuyết trình , phân tích, giảng bình

* Định hướng năng lực: giải quyết vấn đề, năng lực nhận thức

Hoạt động 1: Phương pháp nghiên cứu di truyền của Menđen.

1. Yêu cầu học sinh đọc SGK mục I, kết hợp kiến thức đã học ở bài 1, 2 SH 9 để hoàn thiện những nội dung sau trong thời gian 10 phút:

- Hãy nêu những đặc điểm trong phương pháp nghiên cứu di truyền của Menden.

- Nêu thí nghiệm của Menden? Từ kết quả thí nghiệm có nhận xét gì về xu hướng biểu hiện tính trạng ở F₁? Về sự biểu hiện tính trạng của bố mẹ ở F₁ và F₂?

- Dựa vào đâu Menđen kết luận được tỉ lệ kiểu hình 3:1 ở F₂ tương ứng với tỉ lệ kiểu gen 1:2:1?

2. Gọi 1 vài học sinh bất kì trả lời từng nội dung, đồng thời cho lớp trao đổi, nhận xét và bổ sung cho mỗi nội dung, sau đó GV chỉnh sửa và giải thích ( nếu cần) và tóm tắt lại để học sinh ghi bài.

Hoạt động 2: Hình thành học thuyết khoa học của Menđen và cơ sở tế bào học của quy luật phân li.

1. Phát phiếu học tập theo nhóm bàn.

2. Giới thiệu đoạn phim về lai 1 tính trạng và cơ sở tế bào học của quy luật phân li.

3. Yêu cầu học sinh quan sát phim kết hợp độc lập đọc SGK mục II, III và thảo luận nhóm để hoàn thành nội dung phiếu học tập trong thời gian 10 phút.

4. Với mỗi nội dung của phiếu học tập, có thể sử dụng kết quả của một nhóm khác nhau và tổ chức cho các nhóm khác nhận xét, bổ sung.

5. Hoàn thiện từng nội dung để học sinh ghi bài.

6. Nhận xét đánh giá ý thức hoạt động của các nhóm.

HS tìm hiểu phương pháp nghiên cứu di truyền của Menđen.

- Đọc SGK và tái hiện kiến thức SH 9, hoàn thành các yêu cầu GV đặt ra.

- Phương pháp nghiên cứu

- Nêu thí nghiệm

- F₁ đồng tính giống bố hoặc mẹ.

- F₁ chỉ biểu hiện tính trạng của 1 bên bố hoặc mẹ, F₂ biểu hiện cả tính trạng của bố và mẹ với tỉ lệ 3:1

- Từ kết quả F₃ .

HS tìm hiểu  quá trình hình thành học thuyết khoa học của Menđen, nội dung của quy luật phân ly và cơ sở tế bào học của quy luật phân li.

- Nhận phiếu học tập

- Theo dõi phần GV giới thiệu.

- Quan sát phim kết hợp độc lập đọc SGK và thảo luận nhóm để hoàn thành nội dung phiếu học tập.

- Trao đổi từng nội dung của phiếu học tập và đánh giá kết quả của nhóm bạn.

- Ghi bài như nội dung phiếu học tập đã được chỉnh sửa.

I. Phương pháp nghiên cứu di truyền học của Menđen.  (20 phút)

Phương pháp phân tích con lai với quy trình(SGK)

II. Hình thành học thuyết khoa học. ( 15’)

(Giải thích theo Menden và nội dung quy luật như đáp án phiếu học tập).

 III. Cơ sở tế bào học của quy luật phân li.     ( 7’)

 ( như đáp án phiếu học tập)

C. LUYỆN TẬP

Mục tiêu:

- Luyện tập để HS củng cố những gì đã biết .

- Rèn luyện năng lực tự học, năng lực giao tiếp và hợp tác, năng lực giải quyết vấn đề cho HS.

Phương pháp dạy học: Giao bài tập

Định hướng phát triển năng lực: giải quyết vấn đề, năng lực giao tiếp, năng lực nhận thức.

* Cách tiến hành:

- GV đưa ta tình huống có câu hỏi trắc nghiệm.

- HS làm bài tập và câu hỏi trắc nghiệm theo nhóm(4 nhóm).

Câu 1: Phương pháp lai và phan tích cơ thể lai của Menđen gồm các bước.

(1) Đưa gải thuyết giải thích kết quả và chứng minh giả thuyết.

(2) Lai các dòng thuần khác nhau về một hoặc vào tính trạng rồi phân tích kết quả ở F₁, F₂, F₃.

(3) Tạo các dòng thuần chủng.

(4) Sử dụng toán xác suất để phân tích kết quả lai.

Trình tự đúng của các bước mà Menđen đã thực hiện là

A. (2) → (3) → (4) → (1)

B. (1) → (2) → (4) → (3)

C. (3) → (2) → (4) → (1)

D. (1) → (2) → (3) → (4)

Đáp án: C

Câu 2: Khi đề xuất giả thuyết mỗi tính trạng do một một cặp nhân tố di truyền quy định, các nhân tố di truyền trong tế bào không hòa trộn với nhau và phân li đồng đều về các giao tử. Menđen kiểm tra giả thuyết của mình bằng cách nào?

A. Cho F₁ lai phân tích

B. Cho F₂ tự thụ phấn

C. Cho F₁ giao phấn với nhau

D. Cho F₁ tự thụ phấn

Hiển thị đáp án

Đáp án: A

Câu 3: Theo Menđen, cơ chế chi phối sự di truyền và biểu hiện của một cặp tính trạng tương phản qua các thế hệ là do

A. sự phân li và tổ hợp của cặp nhân tố di truyền trong giảm phân và thụ tinh

B. sự tổ hợp của cặp NST tương đồng trong thụ tinh

C. sự phân li và tổ hợp của cặp NST tương đồng trong giảm phân và thụ tinh

D. sự phân li và tổ hợp của cặp nhân tố di truyền trong giảm phân

Đáp án: A

Câu 4: Điều nào sau đây không đúng với quy luật phân li của Menđen?

A. Mỗi tính trạng của cơ thể do một cặp nhân tố di truyển quy định

B. Mỗi tính trạng của cơ thể do nhiều cặp gen quy định

C. Do sự phân li đồng đều của cặp nhân tố di truyền nên mỗi giao tử chỉ chứa một nhân tố của cặp

D. F₁ tuy là cơ thể lai nhưng khi tạo giao tử thì giao tử là thuần khiết

Hiển thị đáp án

Đáp án: B

D. VẬN DỤNG (8’)

Mục tiêu:

- Tạo cơ hội cho HS vận dụng kiến thức và kĩ năng có được vào các tình huống, bối cảnh mới, nhất là vận dụng vào thực tế cuộc sống.

- Rèn luyện năng lực tư duy, phân tích.

Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình; sử dụng đồ dung trực quan

Định hướng phát triển năng lực:  Năng lực thực nghiệm, năng lực quan sát, năng lực sáng tạo, năng lực trao đổi. Phẩm chất tự tin, tự lập, giao tiếp.

Phiếu học tập

Quan sát đoạn phim về lai một tính và cơ sở tế bào học của quy luật phân li kết hợp độc lập đọc SGK mục II và III sau đó thảo luận nhóm để hoàn thành nội dung phiếu học tập sau trong thời gian 10 phút.

1. Nêu nội dung, giải thích kết quả thí nghiệm theo Menđen và theo thuyết nhiễm sắc thể( cơ sở tế bào học) bằng cách điền nội dung vào bảng sau:

2. Trình bày phương pháp kiểm tra giả thuyết của Menđen.

E. MỞ RỘNG (2’)

Mục tiêu: Tìm tòi và mở rộng kiến thức, khái quát lại toàn bộ nội dung kiến thức đã học

Phương pháp dạy học: Giao nhiệm vụ

Định hướng phát triển năng lực: tự chủ- Tự học, tìm hiểu tự nhiên và xã hội, giải quyết vấn đề

Vẽ sơ đồ tư duy cho bài học