TIẾT 53, 54 - BÀI 25: PHONG TRÀO TÂY SƠN IV-TÂY SƠN ĐÁNH TAN QUÂN THANH I. MỤC TIÊU 1.Kiến thức: - HS biết rõ âm mưu của nhà Thanh và hành động hèn hạ cua Vua Lê Chiêu Thống. - HS hiểu: Kế hoạch rút khỏi Thăng Long của quân Tây Sơn - xây dựng phòng tuyến Tam Điệp – Biện Sơn. - HS vận dụng:Đánh giá kế hoạch đánh quân Thanh vào dịp tết Kỉ Dậu 2.Kĩ năngg: a.Rèn kĩ năng: sử dụng lược đồ,đánh giá sự kiện lịch sử. b.Năng lực cần hình thành:So sánh,phân tích,phản biện,khái quát hóa 3.Tư tưởng,thái độ - Bồi dưỡng lòng yêu nước, lòng tự hào dân tộc. 4. Định hướng năng lực được hình thành: - Năng lực chung: Năng lực tự học, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực sáng tạo, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực tính toán. - Năng lực chuyên biệt: Tư duy nghiên cứu khoa học lịch sử, tái hiện sự kiện, sử dụng hình vẽ, tranh ảnh, mô hình, video clip… II. PHƯƠNG PHÁP Trực quan,tổ chức các hoạt động nhóm,cá nhân,tập thể cho HS III. CHUẨN BỊ 1.Giáo viên - Chương trình giáo dục,Hướng dẫn chuẩn kiến thức kĩ năng - Sách giáo khoa, sách giáo viên, vở bài tập - Bảng phụ,Lược đồ phong tràoTây Sơn. 2. Học sinh - Chuẩn bị theo sự hướng dẫn của GV IV.TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC 1. Ổn định lớp 2. Kiểm tra bài củ • Nêu vắn tắt tiến trình cuộc khởi nghĩa Tây Sơn từ năm 1773 – 1788? • Phong trào Tây Sơn từ năm 1773-1788 đạt được những gì? 3. Bài mới: Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung kiến thức cần đạt HOẠT ĐỘNG 1: Khởi động (2’) Mục tiêu: HS biết được các nội dung cơ bản của bài học cần đạt được, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới. Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình; sử dụng đồ dung trực qua Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tư duy logic, năng lực nhận thức, quan sát tranh ảnh lịch sử, nhận xét nhân vật lịch sử, sử dụng lược đồ lịch sử H:Vì sao nghĩa quân Tây Sơn lật đổ được chính quyền Trịnh-Nguyễn? GV: Đó cũng là những yếu tố giúp quân Tây sơn quét sạch 29 vạn quân thanh ra khỏi bờ cõi ,bảo vệ nền độc lập dân tộc.Vậy Tây Sơn đánh tan quân Thanh như thế nào? Cô trò chúng ta cùng tìm hiểu bài học hôm nay HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức (20’) Mục tiêu: - HS biết rõ âm mưu của nhà Thanh và hành động hèn hạ cua Vua Lê Chiêu Thống. - HS hiểu: Kế hoạch rút khỏi Thăng Long của quân Tây Sơn - xây dựng phòng tuyến Tam Điệp – Biện Sơn. Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình; sử dụng đồ dung trực qua Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tư duy logic, năng lực nhận thức, quan sát tranh ảnh lịch sử, nhận xét nhân vật lịch sử, sử dụng lược đồ lịch sử Hoạt động của Thầy Hoạt động của trò Kiến thức cần đạt Hoạt động 1(20’) : tìm hiểu âm mưu của nhà Thanh , chủ trương của Tây Sơn GV dẫn dắt : Năm 1786 Nguyễn Huệ tiến quân ra Bắc lật đổ chính quyền họ Trịnh và giao chính quyền lại cho vua Lê . Nhưng lúc này vua Lê Chiêu Thống đã bất lực phải dựa vào Nguyễn Hữu Chỉnh H: Khi Chỉnh bị diệt, Lê Chiêu Thống bơ vơ , thế cùng lực kiệt y đã có mưu đồ gì ? H: Vì sao Lê Chiêu Thống lại cầu cứu quân Thanh ? GV bình : Lúc này phong trào đấu tranh của nhân dân đang phát triển mạnh . Lê Chiêu Thống với tư tưởng sợ dân hơn sợ giặc nên y đã dựa vào nhà Thanh để khôi phục địa vị .Mặt khác Nhà Thanh đang ở thời kì thịnh đạt Càn Long muốn mở rộng lãnh thổ xuống phía Nam. Như vây việc Lê Chiêu Thống sang cầu cứu nhà Thanh chỉ là cái cớ để Càn Long thực hiện được ý đồ của mình ( xâm lược là bản chất của các triều đại PK phương Bắc từ Triệu , Hán , Tần , Đường , Minh.....vv ) H: Quân Thanh xâm lược nước ta như thế nào ? GV: Sử dụng bản đồ: “Tây Sơn đánh tan Quân Thanh”. + Chỉ rõ đường tiến quân của Quân Thanh vào nước ta. H: Em có nhận xét gì về sự chuẩn bị và lực lượng của Quân Thanh khi tiến vào nước ta? GV : Khi nhà Thanh chuẩn bị mang quân xâm lược nước ta . Lê Chiêu Thống đã sai người lên tận biên giới đón Tôn Sĩ Nghị và mở tiệc khao quân H: Qua những việc làm đó Em có suy nghĩa , đánh giá gì về hành động của Lê Chiêu Thống? GV: H: Hành động đó giống với hành động của ai ? GV bình : Chỉ vì quyền lợi của cá nhân mà bán rẻ Tổ Quốc,gây đau khổ cho nhân dân.Đây là hành động rước voi về giày mả tổ H: Trước sự tấn công ồ ạt của quân Thanh , quân Tây Sơn ở Bắc Hà có chủ trương như thế nào ? Thảo luận nhóm bàn (5’) : Câu hỏi: Có ý kiến cho rằng việc Tây Sơn rút khỏi Thăng Long là hành động hèn nhát , sợ giặc ? Em có ý kiến như thế nào về nhận định trên ? Hãy đánh giá về chủ trương đó ? GV đọc câu nói của Nguyễn Huệ “các ngươi biết nén nhịn để tránh mũi nhọn của địch chia rẽ ngăn giữ các nơi hiểm yếu , bên trong thì kích thích lòng quân , bên ngoài thì làm cho địch kiêu căng : kế đó là rất đúng” GV chỉ vị trí , giới thiệu về Tam Điệp - Biện Sơn trên lược đồ H: Tại sao lại chọn Tam Điệp - Biện Sơn để xây dựng phòng tuyến chống giặc? GV nhấn mạnh: Đây là phòng tuyến liên kết thủy bộ vững chắc, có thể ngăn bước tiến của địch từ Thăng Long vào Phú Xuân. Còn về phía Tây Sơn có thể lợi dụng Tam Điệp – Biện Sơn làm bàn đạp cho tiến quân ra Thăng Long đánh quân Thanh. H: Khi chiếm được Thăng Long 1 cách dễ dàng quân Thanh và bè lũ Lê Chiêu Thống đã có hành động như thế nào? H: Qua tất cả những việc làm trên của bè lũ cướp nước và bán nước em có nhận xét gì về hành động tội ác của chúng ? GV chuyển sang mục 2 : trước cảnh tàn sát dã man của kẻ thù nhân dân Bắc Hà sục sôi căm thù , tất cả mọi người không kể giàu nghèo , sang hèn họ đều hướng về Tây Sơn tập hợp dưới ngọn cờ đại nghiã của anh hùng Nguyễn Huệ . Vậy Nguyễn Huệ đã làm gì ? Hoạt động 2(15’): tìm hiểu chủ trương , kế hoạch của ta H: Sau khi nhận được tin cấp báo Nguyễn Huệ đã làm gì? H: Việc Nguyễn Huệ lên ngôi hoàng đế có ý nghĩa gì? GV: Sử dụng bản đồ: Chỉ đường tiến quân của Vua Quang Trung. Từ Phú Xuân  Tam Điệp ông vừa hành quân gấp , vừa bổ sung lực lượng, vừa động viên binh sĩ. + GV chỉ địa danh Nghệ An, Thanh Hóa, nơi Quang Trung dừng chân làm lễ duyệt binh, tuyên thệ. + GV đọc trích dẫn chiếu của vua Quang Trung: “Nay người Thanh lại sang ... đánh đuổi chúng”. Đọc lời tuyên thệ “Đánh ...”. H: Lời tuyện thệ của Quang Trung nói nên điều gì? GV :+ Tại 2 địa phương này nhân dân tham gia khởi nghĩa rất đông lực lượng tới 10 vạn, vài trăm voi chiến. + GV chỉ địa danh: Tam Điệp nơi mà Quang Trung tập kết. H: Vì sao Quang Trung quyết định tiêu diệt quân Thanh vào đúng dịp Tết Kỉ Dậu? GV: Nhấn mạnh lí do: Nhằm tạo yếu tố bất ngờ, địch không kịp ứng phó ta tiêu diệt gọn, truy kích triệt để. + Quân Thanh mới chiếm dược thành Thăng Long nên chủ quan, kiêu ngạo. Vào dịp tết chúng lơ là mất cảnh giác, không chú ý đề phòng. Nhớ nhà, nhớ quê hương, tâm trạng chán nản  Đây là thời cơ thuận lợi để ta tiêu diệt địch. -HS hoạt động cá nhân trả lời -HS hoạt động nhóm cặp đôi trả lời HS : + vì muốn bảo vệ địa vị , quyền lợi của mình của dòng họ -HS hoạt động cá nhân trả lời -HS quan sát và lắng nghe -HS nhận xét và lắng nghe HS: Chuẩn bị rất chu đáo, lực lượng đông, tướng giặc giỏi, hiếu chiến . Được bè lũ Lê Chiêu Thống ủng hộ dẫn đường. -HS nhận xét,đánh giá Đây là hành động bán nước hèn hạ, nhục nhã. Chỉ vì quyền lợi cá nhân mà bán rẻ tổ quốc gây đau khổ cho nhân dân. -HS liên hệ -HS hoạt động cá nhân trả lời -HS thảo luận nhóm bàn -Đại diện nhóm trình bày -các nhóm khác nhận xét,bổ sung + Lúc này thế giặc rất mạnh ta rút lui nhằm bảo toàn lực lượng , chờ thời cơ thuận lợi để tiêu diệt giặc. Đây là một kế hoạch rất sáng suốt và chu đáo . GV trích dẫn lời ghi của Ngô Thì Nhậm “Phép dùng binh phải tùy cơ ….. cũng chưa muộn”. - Ta rút khỏi Thăng Long còn có mục đích tạo điều kiện cho địch nhanh chóng chiếm được Thăng Long  làm cho địch chủ quan , kiêu ngạo -HS hoạt động nhóm cặp đôi trả lời Lê Chiêu Thống giết người 1 cách không tiếc tay , không chỉ giết những người dân vô tội mà giết cả những người trong hoàng tộc không theo hắn đến nỗi thái hậu phải thốt lên “việc làm của Lê Chiêu Thống là trái với đạo trời” HS : tàn bạo dã man , mất hết tính người “ trời không dung đất không tha” -HS hoạt động cá nhân trả lời -Nhận xét,đánh giá Khẳng định quyền tự chủ của DT . Muốn gánh lấy tránh nhiệm cứu nước . Việc làm đó đã tập hợp được lòng dân, tạo nên sức mạnh đoàn kết dân tộc và cho Quân Thanh biết rằng nước ta có chủ. -HS hoạt động cá nhân trả lời HS: Thể hiện tinh thần quyết tâm chống giặc ngoại xâm, bảo vệ nền độc lập dân tộc -HS hoạt động nhóm cặp đôi trả lời => Hình thành năng lực:Thực hành bộ môn lịch sử 1. Quân Thanh xâm lược nước ta: a. Âm mưu của nhà Thanh: - Lê Chiêu Thống sang cầu cứu nhà Thanh. - Nhà Thanh thực hiện âm mưu xâm lược nước ta. b. Diễn biến * Địch : - Cuối 1788: Tôn Sĩ Nghị đem 29 vạn quân tiến vào nước ta. * Ta - Rút khỏi Thăng Long. - Lập phòng tuyến Tam Điệp - Biện Sơn. 2.Quang Trung đại phá quân Thanh (1789). a.Diễn biến -22/12/1788:Nguyễn Huệ lên ngôi Hoàng đế lấy hiệu là Quang Trung và tiến quân ra Bắc. - Tập kết tại Tam Điệp (Ninh Bình). Quang Trung mở tiệc khao quân, quyết định tiêu diệt quân Thanh vào dịp tết Kỉ Dậu (1789). Sơ kết bài học:Vì quyền lợi của bản thân mà Lê Chiêu Thống đã cầu cứu nhà Thanh.Nguyễn Huệ lên ngôi Hoàng đế quyết định tiêu diệt quân Thanh vào dịp tết Kỉ Dậu. TIẾT 54 Hoạt động của Thầy Hoạt động của trò Kiến thức cần đạt Hoạt động 1(20’): tìm hiểu chủ trương , kế hoạch của ta và chiến thắng Tết Kỉ Dậu ( 1789 ) GV: Sử dụng bản đồ: Chỉ rõ đường tiến quân và nhiệm vụ của 5 đạo quân. + Từơng thuật diễn biến trận Ngọc Hồi - Đống Đa. H: Tại sao Quang Trung chọn 30 tết để tấn công địch? H: Vì sao Quang Trung chọn lúc nửa đêm để vây đồn giặc? HS : Lợi dụng nửa đêm, giữ bí mật về lực lượng *GV tích hợp GD và bảo vệ môi trường GV: Tường thuật trận Ngọc Hồi. H: Trận Ngọc Hồi thắng lợi có ý nghĩa như thế nào? H: Chiến thắng Ngọc Hồi Đống Đa có ý nghĩa gì? GV: Nhấn mạnh ý nghĩa : Trận Ngọc Hồi - Đống Đa đã tiêu diệt toàn bộ quân Thanh và bộ chỉ huy của chúng ở vị trí then chốt nhất, đập tan hệ thống phòng ngự của địch mở toang cửa ngõ, quân ta tiến về giải phóng Thăng Long. Làm cho tinh thần địch hoang mang, quân ta phấn khởi, khí thế chiến đấu dâng cao như vũ bão. H: Nêu kết quả của cuộc kháng chiến? H : Gọi HS trình bày diễn biến trận Ngọc Hồi-Đống Đa? Hoạt động 2(15’)tìm hiểu nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử. GV: Tổ chức cho HS thảo luận nhóm(5’) Chia lớp làm 3 nhóm. Nhóm 1: Trong 17 năm hoạt động (1771 - 1789) nghĩa quân Tây Sơn đã lập được những chiến công hiển hách như thế nào? Nhóm 2: Vì sao nghĩa quân Tây Sơn lại lập được nhiều chiến công hiển hách như vậy? Nhóm 3: Thắng lợi của phong trào Tây Sơn có ý nghĩa như thế nào? GV: Nhận xét đánh giá, bổ sung thêm. H: Em hãy trình bày đường lối đánh giặc của vua Quang Trung? GV: - đường lối chiến lược và chiến thuật tài tình,độc đáo,phát huy cao độ tinh thần yêu nước của nhân dân ,nắm vững thời cơ triệt để,lợi dụng mọi nhân tố bất ngờ để tổ chức phản công quyết liệt và nhanh chóng tiêu diệt một lực lượng giặc lớn,đông gấp bội - Lối hành quân thần tốc,tiến quân mãnh liệt,tổ chức và chỉ đạo chiến đấu hết sức cơ động -HS quan sát và lắng nghe -HS hoạt động cá nhân trả lời -HS hoạt động cá nhân trả lời -HS hoạt động nhóm cặp đôi trả lời HS: Tiêu diệt được vị trí quan trọng nhất của địch ở phía nam Thăng Long -HS hoạt động cá nhân trả lời Trong 5 ngày đêm Quang Trung đã quét sạch 29 vạn quân Thanh. -HS thảo luận nhóm bàn -Đại diện nhóm trình bày -Các nhóm khác bổ sung -HS hoạt động cá nhân trả lời => Hình thành năng lực:Thực hành bộ môn lịch sử 2.Quang Trung đại phá quân Thanh (1789). a.Diễn biến * Chiến thắng Ngọc Hồi - Đống Đa: - Đêm 30 tết: Ta tiêu diệt gọn địch ở đồn Gián Khẩu. - Đêm 30 tết: Bao vây đông Hà Hồi (Thường Tín – Hà Tây) địch hạ giới đầu hàng. - Ngày mồng 5 tết: Quân ta đánh đông Ngọc Hồi (Thanh Trì - Hà Nội). - Ngày 5 tết: Ta bất ngờ đánh úp đồn Khương Thượng (Đống Đa - Hà Nội). b.Kết quả Trong 5 ngày đêm Quang Trung đã quét sạch 29 vạn quân Thanh. 3. Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử. * Nguyên nhân thắng lợi: - Được sự ủng hộ của toàn dân. - Sự lãnh đạo tài tình của Quang Trung và bộ chỉ huy. * ý nghĩa lịch sử: - Lật đổ các CĐPK thối nát Nguyễn, Trịnh, Lê. - Đánh tan quân xâm lược Xiêm, Thanh bảo vệ vững chắc nền độc lập. HOẠT ĐỘNG 3: Hoạt động luyện tập (10') Mục tiêu: Luyện tập củng cố nội dung bài học Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình; sử dụng đồ dung trực qua Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tư duy logic, năng lực nhận thức, quan sát tranh ảnh lịch sử, nhận xét nhân vật lịch sử, sử dụng lược đồ lịch sử • Trình bày trên lược đồ chiến thắng Ngọc Hồi – Đống Đa? • Ý nghĩa lịch sử của sự kiện xuân Kỷ Dậu (1789)? HOẠT ĐỘNG 4: Hoạt động vận dụng (8’) Mục tiêu: Vận dụng làm bài tập Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình; sử dụng đồ dung trực qua Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tư duy logic, năng lực nhận thức, quan sát tranh ảnh lịch sử, nhận xét nhân vật lịch sử, sử dụng lược đồ lịch sử GV: Yêu cầu HS lập niên biểu hoạt động của phong trào Tây Sơn từ 1771-1789 Thời gian sự kiện 1771 9/1773 1777 1/1785 6/1786 Giữa năm 1786 Giữa năm 1788 22/12/1788 1789 HOẠT ĐỘNG 5: Hoạt động tìm tòi và mở rộng (2’) Mục tiêu: Tìm tòi và mở rộng kiến thức, khái quát lại toàn bộ nội dung kiến thức đã học Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình; sử dụng đồ dung trực qua Định hướng phát triển năng lực: Năng lực tư duy logic, năng lực nhận thức, quan sát tranh ảnh lịch sử, nhận xét nhân vật lịch sử, sử dụng lược đồ lịch sử Vẽ sơ đồ tư duy khái quát lại nội dung bài học Tìm hiểu về địa danh Tam Điệp nơi mà Quang Trung tập kết. 4. Hướng dẫn về nhà Bài vừa học - Học bài theo SGK và làm vở bài tập Chuẩn bị bài tiếp theo - Diễn biến trận Ngọc Hồi-Đống Đa Tìm hiểu nguyên nhân thắng lợi,ý nghĩa lịch sử của phong trào Tây Sơn