BÀI 9. SỰ TRUYỀN ÂM

MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Tiếng chim hót, tiếng cười, tiếng đàn, tiếng hát... là những âm thành. Âm thanh cung cấp thông tin về các sự kiện diễn ra xung quanh ta.

Âm thanh (còn được gọi là sóng âm) truyền đi như thế nào?

Giải nhanh:

Sự dao động của nguồn âm đã làm lan truyền âm từ nguồn âm ra xung quanh nó.

I. SỰ TRUYỀN ÂM TRONG KHÔNG KHÍ

Câu 1: Một viên bi được treo ở đầu sợi dây nhẹ, dao động như hình 9.3. Vị trí cân bằng của viên bi là ở vị trí nào?

Giải nhanh:

Vị trí cân bằng của viên bi là vị trí A.

II. SỰ TRUYỀN ÂM TRONG CHẤT RẮN VÀ CHẤT LỎNG

1. Truyền âm trong chất rắn

Câu 2: Trong thí nghiệm hình 9.6, khi áp cốc vào tai mình, bạn B nghe được tiếng nói của bạn A, âm đã truyền đến tai bạn B như thế nào?

Hai bạn đứng cách nhau khoảng 10 mét. Mỗi người cầm một cốc giấy hoặc nhựa. Hai cốc được nối với nhau bằng sợi dây gắn vào đáy cốc (h9.6)

Đầu tiên, bạn A nói nhỏ nhưng không đưa cốc lại gần miệng mình, bạn B không áp cốc vào tai thì không nghe được tiếng nói của bạn A. Sau đó, bạn A nói nhỏ vào cốc, bạn B áp cốc vào tai thì nghe được tiếng nói của bạn A.

Giải nhanh:

• Cách 1: Qua sợi dây nối giữa hai ống bơ.
• Cách 2: Qua khoảng không khí giữa hai bạn.

2. Truyền âm trong chất lỏng

Câu 3: Trong thí nghiệm ở hình 9.7, âm  do đồng hồ phát ra đã truyền đến tai ta qua những chất nào?

Đặt đồng hồ có chuông đang reo vào một hộp nhựa trong và đậy kín nắp hộp. Treo hộp lơ lửng trong một bình nước và lắng tai nghe tiếng chuông đồng hồ phát ra.

Giải nhanh:

Âm của đồng hồ truyền qua chất lỏng, chất rắn, chất khí đến tai ta.

Câu hỏi: Treo một đồng hồ có chuông (chạy bằng pin) trong một bình thủy tinh kín. Cho chuông đồng hồ kêu rồi dùng máy bơm hút dẫn không khí ra khỏi bình. Khi không khí trong bình càng ít, tiếng chuông nghe được càng nhỏ. Đến khi trong bình gần như hết không khí (gọi là chân không), gần như không nghe được tiến chuông nữa. Sau đó nếu cho không khí vào bình, ta lại nghe được tiếng chuông.

Kết quả thí nghiệm này chứng tỏ điều gì?

Giải nhanh:

Kết luận: âm truyền được trong không khí, nhưng không truyền được trong môi trường chân không.

Câu hỏi 1: Hãy lấy một ví dụ chứng tỏ âm có thể truyền được cả trong chất khí, chất lỏng và chất rắn.

Giải nhanh:

Ví dụ: Khi ở trên biển, ta có thể nghe thấy tiếng của bầy cá heo dưới nước truyền đến tai qua môi trường lỏng, rắn và không khí.

Câu hỏi 2: Khi các nhà du hành vũ trụ làm việc ở không gian bên ngoài tàu vũ trụ (chân không), họ có nói chuyện với nhau bình thường như khi trên mặt đất được không? Tại sao?

Giải nhanh:

Vì môi trường bên ngoài tàu vũ trụ là chân không, không thể truyền âm.