BÀI 12. ÁNH SÁNG, TIA SÁNG

MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Mặt trời là nguồn năng lượng khổng lồ. Năng lượng mà Trái Đất nhận được từ Mặt Trời trong 2 giờ nhiều hơn toàn bộ năng lượng mà con người tiêu thụ trong một năm. Năng lượng Mặt trời chuyển đến Trái đất bằng cách nào?

Giải nhanh:

Nhờ các tia sáng được chiếu đến Trái Đất.

I. NĂNG LƯỢNG ÁNH SÁNG

Câu hỏi 1: Với các dụng dụ: đèn sợi đốt, kính lúp, tờ bìa màu đen, nhiệt kế

a. Hãy lên phương án và tiến hành thí nghiệm để thu được năng lượng ánh sáng

b. Trong thí nghiệm của em và thí nghiệm ở hình 12.1, năng lượng ánh sáng đã chuyển hóa thành các dạng năng lượng nào?

Giải nhanh:

a. Thí nghiệm: dùng kính lúp thu các tia sáng Mặt Trời vào phần tiếp xúc giữa bóng đèn và tấm bìa. Sau một thời gian vị trí đó nóng lên, bóng đèn phát sáng yếu.

b. Năng lượng ánh sáng đã chuyển hóa thành nhiệt năng và quang năng.

Câu 1: Hãy nêu ví dụ về nguồn sáng và vật sáng

Giải nhanh:

• Nguồn sáng: Mặt trời, ngọn lửa...
• Vật sáng: cái bàn, chiếc váy..

II. TIA SÁNG

Câu hỏi 2: Em hãy đề xuất một phương án để có thể quan sát được mô hình của tia sáng

Giải nhanh:

Khoét một lỗ thật nhỏ trên tấm bìa, rồi chiếu ánh sáng qua lỗ nhỏ, ta sẽ quan sát được tia sáng.

Câu hỏi 3: Với các dụng cụ: đèn tạo ra chùm sáng hẹp song song, tấm bìa chắn sáng, giấy trắng, hãy lên phương án và tiến hành thí nghiệm để tạo ra các chùm sáng trên mặt giấy 

Giải nhanh:

Cắt tấm bìa làm 2 phần, rồi bố trí thí nghiệm như hình để quan sát được các chùm sáng.

III. BÓNG TỐI, NỬA BÓNG TỐI

Vận dụng

Câu hỏi: Hiện tượng nhật thực là hiện tượng Trái Đất đi vào vùng tối do Mặt Trăng tạo ra (hình 12.8a). Khi đó, ở một số vị trí trên Trái Đất, người ta sẽ thấy Mặt Trời bị Mặt Trăng che khuất.

Tương tự như vậy, hiện tượng nguyệt thực là hiện tượng khi Mặt trăng đi vào vùng tối do Trái đất tạo ra (hình 12.8b). Khi đó, ở một số nơi trên Trái Đất, người ta sẽ thấy Mặt trăng bị Trái Đất che khuất.

a. Hãy vẽ các tia sáng để xác định vùng tối trong mỗi hiện tượng này

b. Sử dụng một ngọn nến và các quả bóng có kích thước phù hợp thay thế Mặt Trời, Trái Đất, Mặt Trăng để kiểm tra kết quả thu được như hình vẽ ở câu a

Giải nhanh:

a. 

b. HS thực hiện và kiểm tra