BÀI 14. NAM CHÂM  

MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Cách đây hơn 2000 năm, người Hi Lạp đã biết đến những viên đá màu đen có khả năng hút sắt (H14.1). Chúng được gọi là nam châm hay còn gọi là đá dẫn đường, vì chúng có thể được dùng để xác định phương hướng. Ngày nay, nam châm được dùng rất phổ biến từ các vật dụng thông thường như bộ phận giữ cánh cửa, kim la bàn…cho đến thiết bị hiện đại trong khoa học kĩ thuật. Nam châm có tinh chất gì mà chúng lại được sử dụng nhiều như thế.

Giải nhanh:

Do nam châm có thể hút các vật có tính chất từ.

I. SỰ ĐỊNH HƯỚNG CỦA THANH NAM CHÂM

Câu 1: Trong thí nghiệm ở hình 14.2, treo thanh nam châm gần một nam châm khác thì ảnh hưởng đến kết quả thí nghiệm như thế nào?

Giải nhanh:

Hướng của thanh nam châm sẽ thay đổi

II. NAM CHÂM TÁC DỤNG LÊN VẬT LÀM TỪ CÁC VẬT LIỆU KHÁC NHAU

1. Nam châm tác dụng lên nam châm

Câu hỏi 1: Cho một kim nam châm có thể quay dễ dàng trên giá đỡ (H14.4). Hãy tiến hành thí nghiệm để xác định khi được tự do, kim nam châm này định hướng như thế nào?

Giải nhanh:

Kim nam châm nằm theo hướng nam bắc.

Câu hỏi 2: Có hai thanh nam châm giống hệt nhau, ở thanh A có kí hiệu chỉ rõ tên các cực từ, ở thanh B chức có tên các cực từ. Làm thế nào để biết tên các cực từ ở thanh B?

Giải nhanh:

Lần lượt đưa cực Bắc của nam châm A lại gần cực của nam châm B. Đầu bị nam châm A hút, là cực từ Nam của nam châm B. Đầu bị nam châm A đẩy, là cực từ Bắc của nam châm B.

2. Nam châm tác dụng lên các vật

Tìm hiểu thêm

Tại các cực từ, nam châm tác dụng mạnh nhất lên vật liệu từ hoặc lên nam châm. 

Có hai thanh nam châm giống hệt nhau, một thanh là nam châm, một thanh là sắt. Không dùng thêm dụng cụ nào khác, làm thế nào để xác định thanh nào là nam châm, thanh nào là sắt?

Giải nhanh:

Di chuyển một thanh dần dần từ đầu thanh vào giữa thanh kia, nếu lực hút giữa hai thanh không đổi thì thanh di chuyển là nam châm, lực hút thay đổi thì thanh di chuyển là thanh sắt.

Vận dụng

Một hỗn hợp chứa niken, sắt, cobalt. Em có thể sử dụng nam châm để tách niken, sắt, cobalt ra khỏi hỗn hợp này không? Tại sao?

Giải nhanh:

Có thể tách cả ba chất ra cùng một lúc, nhưng không thể tách riêng biệt từng chất vì cả ba chất này đều bị nam châm hút.