THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT

MẠCH LẠC VÀ LIÊN KẾT

Câu 1: Hãy phân tích tính mạch lạc của đoạn văn sau:

Sáu giờ, trời hửng sáng. Cùng với những tia sáng đầu tiên của bình minh, ánh điện của con cá thiết kình cũng phụt tắt. Tới bảy giờ, trời gần sáng rõ. Nhưng sương mù dày đặc đang trải ra ở chân trời, và dùng ống nhòm loại tốt nhất cũng chẳng thấy rõ vật gì. Có thể hình dung được chúng tôi thất vọng và giận dữ đến mức nào!

Đáp án chuẩn:

- Các câu được sắp xếp theo trật tự thời gian: từ sáu giờ sáng đến bảy giờ sáng. Sự thống nhất về đề tài ở đây là miêu tả ngoại cảnh.

- Hình thức:

+ Sử dụng các từ ngữ được lặp lại (phép lặp): trời, sáng.

+ Sử dụng quan hệ từ: tới, nhưng.

Câu 2: Hãy chỉ ra các phương tiện liên kết được sử dụng trong đoạn trích sau và nêu chức năng của chúng:

Cách chiếc tàu chiến một hải lí rưỡi, có một vật dài màu đen nổi lên khỏi mặt nước độ một mét. Đuôi nó quẫy mạnh làm nước biển sủi bọt. Chưa ai thấy đuôi cá quẫy sóng mạnh như vậy bao giờ! Con cá lượn hình vòng cung, để lại phía sau một vệt sáng lấp lánh. Chiếc tàu tiến lại gần. Tôi bắt đầu ngắm kĩ con cá. Báo cáo của tàu Hen-vơ-chi-a và San-nông hơi cường điệu kích thước của nó. Theo tôi, con cá không dài quá tám mươi mét. Chiều ngang hơi khó xác định, nhưng tôi có cảm tưởng rằng nó cân đối một cách lạ lùng về cả ba chiều.

Đáp án chuẩn:

Các phương tiện liên kết trong đoạn trích bao gồm:

- Từ đồng nghĩa và thay thế (phép thế), như "nó", "vật thể dài màu đen" thay cho "con cá".

- Từ ngữ lặp lại (phép lặp), như "đuôi", "nó", "con cá", "chiếc tàu".

Chức năng của các phương tiện này là đảm bảo sự kết nối hình thức giữa các câu, tạo thành một chỉnh thể thống nhất và mạch lạc, thay vì những câu rời rạc.

Câu 3: Theo em, có thể sắp xếp các câu trong đoạn văn dưới đây theo một trật tự khác được không? Vì sao?

   (1) Nhưng con cá cũng bơi với tốc độ y như vậy! (2) Trong suốt một giờ, chiếco tàu chiến không tiến gần thêm được một sải! (3) Thật là nhục nhã cho một trong những chiếc tàu chạy nhanh nhất của hạm đội Mỹ! (4) Anh em thủy thủ tức giận điên người. (5) Họ nguyền rủa quái vật, nhưng nó vẫn phớt lờ.

Đáp án chuẩn:

Không thể sắp xếp lại các câu trong đoạn văn vì trật tự hiện tại đảm bảo tính mạch lạc và liên kết. Đảo lộn trật tự sẽ làm đoạn văn trở nên lủng củng.

Câu 4: Viết đoạn văn (khoảng 5 - 7 câu) kể lại một tình huống trong Cuộc chạm trán trên đại dương. Thuyết minh ngắn gọn về mạch lạc và liên kết của đoạn văn.

Đáp án chuẩn:

Chúng tôi đã thấy con cá kình bơi nhanh vượt quá sức tưởng tượng của tất cả trên tàu. Trong một giờ, tàu chiến của chúng tôi không thể tiến gần hơn một sải. Điều này thật nhục nhã cho chiếc tàu nhanh nhất của hạm đội Mỹ. Chúng tôi chỉ còn biết bực tức và chờ đợi nó ngủ để tóm cổ nó.

Mạch lạc và liên kết của đoạn văn:

- Các câu được sắp xếp theo trình tự đuổi bắt cá kình và tâm trạng của những người đuổi bắt.

- Sử dụng phép thế: "nó" thay cho "con cá kình"; "chiếc tàu chạy nhanh nhất của hạm đội Mỹ" thay cho "tàu chiến của chúng tôi".