THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT

DẤU CÂU

Câu 1: Đọc hai câu văn sau và thực hiện những yêu cầu bên dưới:

a. Mùa xuân của tôi – mùa xuân Bắc Việt, mùa xuân của Hà Nội – là mùa xuân có mưa riêu riêu, gió lành lạnh, có tiếng nhạn kêu trong đêm xanh, có tiếng trống chèo vọng lại từ những thôn xóm xa xa, có câu hát huê tình của cô gái đẹp như thơ mộng… 

b. Đẹp quá đi, mùa xuân ơi – mùa xuân của Hà Nội thân yêu, của Bắc Việt thương mến.

(1) Nêu công dụng của dấu gạch ngang trong các câu văn trên.

(2) Theo em, nếu không có các cụm từ được tách ra bởi dấu gạch ngang thì nội dung những câu văn trên sẽ thay đổi như thế nào?

Đáp án chuẩn:

(1) Đánh dấu bộ phận chú thích, giải thích trong câu bằng dấu gạch ngang. 

(2) Nếu không có các cụm từ tách ra bởi dấu gạch ngang, nội dung của câu sẽ không rõ ràng và cụ thể.

BIỆN PHÁP TU TỪ

Câu 2: Chỉ ra biện pháp tu từ so sánh trong các câu sau. Cho biết điểm tương đồng giữa các đối tượng được sánh với nhau trong mỗi trường hợp và nêu ý nghĩa của sự tương đồng đó:

a. Tôi yêu sông xanh, núi tím; tôi yêu đôi mày ai như trăng mới in ngần và tôi cũng xây mộng ước mơ, nhưng yêu nhất mùa xuân không phải là vì thế.

b. Cuối tháng Giêng có những đêm không mưa, trời sáng lung linh như ngọc, chỉ chừng mười giờ tối thì trăng mọc cao lên đỉnh đầu.

Đáp án chuẩn:

a. “Đôi mày ai như trăng mới in ngần”. So sánh đôi lông mày con người đẹp như ngấn trăng non đầu tháng. 

Tác dụng: Làm tô điểm hơn vẻ đẹp đôi long mày của cong người.

b. “Trời sáng lung linh như ngọc”. So sánh ánh sáng của bầu trời giống như màu của viên ngọc. 

Tác dụng: Làm cho ánh sáng bầu trời đẹp hơn, rực rỡ hơn.

Câu 3: Hãy chỉ ra các biện pháp tu từ được dùng trong các câu văn sau và nêu tác dụng của biện pháp tư từ đó:

a. Chàng trai kia khi yêu mùa xuân, phải chăng là tại lúc đôi mùa giao tiễn nhau, chàng tưởng như nghe thấy đồi núi chuyển mình, sông hồ rung động trong cuộc đổi thay thường xuyên của cuộc đời?

b. Trên giàn hoa lí, vài con ong siêng năng đã bay đi kiếm nhị hoa.

Đáp án chuẩn:

a. Biện pháp tu từ: câu hỏi tu từ. 

Tác dụng: nhấn mạnh nội dung mà người nói muốn biểu đạt và tập trung sự chú ý của người đọc vào điều mà người viết muốn hướng tới.

b. Biện pháp tu từ: nhân hóa. 

Tác dụng: Làm cho cảnh vật, đàn ong trở nên gần gũi hơn với con người.

Câu 4: Đọc câu văn sau và thực hiện các yêu cầu:

   Ai bảo được non đừng thương nước, bướm đừng thương hoa, trăng đừng thương gió; ai cấm được trai thương gái, ai cấm được mẹ yêu con, ai cấm được cô gái còn son nhớ chồng thì mới hết được người mê luyến mùa xuân.

a. Chỉ ra biện pháp tu từ ở những cụm từ in đậm trong câu văn trên.

b. Biện pháp tu từ đó còn được thể hiện ở những từ ngữ nào khác trong câu?

c. Nêu tác dụng của biện pháp tu từ đó.

Đáp án chuẩn:

a. Biện pháp tu từ ở đây là dùng điệp ngữ “ai cấm được”.

b. Trong câu biên pháp tư từ điệp ngữ còn được dùng với từ “thương” như: thương nước, thương hoa, thương gió, thương gái.

c. Tác dụng: Nhấn mạnh và khẳng định điều tác giả muốn nói.

Câu 5: Hãy nêu tác dụng của biện pháp tu từ so sánh trong câu văn sau và cho biết cách so sánh trong câu này có gì khác so với cách so sánh trong những câu ở bài tập 2:

Nhựa sống ở trong người căng lên như máu căng lên trong lộc của loài nai, như mầm non của cây cối, nằm im mãi không chịu được, phải trỗi ra thành những cánh lá nhỏ li ti giơ tay vẫy những cặp uyên ương đứng cạnh.

Đáp án chuẩn:

- Biện pháp tu từ so sánh giúp đối chiếu những vật tương đồng, tăng sức gợi hình và cảm xúc cho câu văn.

- Câu văn và các câu trong bài 2 đều sử dụng so sánh ngang bằng (A như B), nên cách sử dụng biện pháp tu từ là tương tự.