BÀI 6. CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI

MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Khi chọn mua một con vật để làm giống, theo em cần phải chọn con vật như thế nào?

Đáp án chuẩn:

Chọn con vật thuộc giống có năng suất, chất lượng sản phẩm cao, sức khỏe tốt 

1. KHÁI NIỆM CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI

Câu 1: Chọn giống vật nuôi là gì?

Đáp án chuẩn:

Xác định và chọn những con vật nuôi có tiềm năng 

Câu 2: Cho một số ví dụ khác về chọn giống vật nuôi

Đáp án chuẩn:

Chọn giống gà: lông bông, nhanh nhẹn, to khỏe, mắt sáng, lông mượt… 

Câu 3: Vai trò của chọn giống vật nuôi là gì?

Đáp án chuẩn:

Cải thiện được năng suất và chất lượng sản phẩm

Câu 4: Hãy đề xuất giải pháp để cải thiện khả năng sản xuất của lợn ở những thế hệ sau

Đáp án chuẩn:

• Lựa chọn giống năng suất cao

• Áp dụng nuôi chuồng trại công nghệ cao

• Chăm sóc, dinh dưỡng và điều trị bệnh tốt

2. NHỮNG CHỈ TIÊU CƠ BẢN ĐỂ ĐÁNH GIÁ CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI

2.1. Ngoại hình

Câu 1: Đặc điểm ngoại hình của vật nuôi là gì?

Đáp án chuẩn:

Đặc điểm (tính trạng) bên ngoài của con vật, mang đặc trưng cho từng giống.

Câu 2: Hãy kể tên một số chỉ tiêu về ngoại hình để đánh giá chọn giống vật nuôi

Đáp án chuẩn:

Hình dáng thân, dáng vẻ, màu sắc bộ lông…

Câu 3: Hãy mô tả ngoại hình của vật nuôi trong Hình 6.1 và 6.2 phù hợp với hướng sản xuất

Đáp án chuẩn: 

• Bò hướng thịt: Hình chữ nhật, bề ngang và sâu phát triển, đầu ngắn, vai phẳng, mông rộng, đùi nở, chân ngắn, da mềm.

• Bò hướng sữa: Phần sau phát triển hơn trước, bầu vú to, núm tròn, tĩnh mạch nổi, thân trước hẹp, đầu thanh, cổ dài, lưng thẳng, da mỏng.

• Gà hướng trứng: Đuôi dài, thân nhỏ gọn, dáng thon.

• Gà hướng thịt: Đuôi ngắn và cong, thân lớn hơn, vòng eo to hơn gà hướng trứng.

Câu 4: Để chọn những con gà với mục đích đẻ trứng, lợn với mục đích đẻ con, bò với mục đích lấy sữa em sẽ chọn những con có ngoại hình như thế nào? Vì sao? 

Đáp án chuẩn: 

Gà đẻ trứng: thân hình vừa phải, chân ngắn, và đầu nhỏ, bầu ngực to 

Lợn đẻ con: thân hình to và đầu nhỏ, vú lớn, màu sắc đen hoặc trắng và có da bóng.

Bò lấy sữa: thân hình to, đầu nhỏ và đôi tai lớn, bầu vú to và sữa sản xuất nhiều. 

Câu 5: Có thể sử dụng những phương pháp nào để đánh giá ngoại hình của vật nuôi?

Đáp án chuẩn: 

Dùng tay để sờ, nắn, thước để do một số chiều đo nhất định.

Câu 6: Hãy gọi tên các chiều đo có trong Hình 6.3

Đáp án chuẩn: 

1. Cao vây ở bò

2. Dài thân chéo ở trâu, bò

3. Dài thân ở lợn

4. Vòng ngực 

2.2. Thể chất

Câu 1: Trong chọn lọc vật nuôi theo thể chất, cần chọn những con vật như thế nào?

Đáp án chuẩn: 

Sức khỏe tốt, không quá gầy hoặc quá mập

2.3. Khả năng sinh trưởng và phát dục

Câu 1: Sinh trưởng và phát dục là gì?

Đáp án chuẩn: 

- Sự tăng lên về khối lượng, kích thước các bộ phận của cơ thể. 

- Sự thay đổi về chất của các bộ phận trong cơ thể.

Câu 2: Hãy nêu một số chỉ tiêu đánh giá khả năng sinh trưởng và phát đực ở vật nuôi

Đáp án chuẩn: 

• Khối lượng cơ thể qua các giai đoạn tuổi (tính bằng gram hay kilogram)

• Tốc độ tăng khối lượng (tính bằng gram/ngày)

• Hiệu quả sử dụng thức ăn (số kilogram thức ăn để tăng một kilogram khối lượng cơ thể)

Câu 3: Hãy lấy ví dụ về sự sinh trưởng và phát dục của một số loại vật nuôi

Đáp án chuẩn: 

Lợn sinh trưởng nhanh và có thể đạt trọng lượng 100-120kg sau khoảng 6-7 tháng tuổi. Thời gian mang thai của lợn khoảng 114-118 ngày, sau đó chúng sẽ sinh từ 6-12 con, tùy thuộc vào chủng loại. 

2.4. Năng suất và chất lượng sản phẩm

Câu 1: Hãy đọc thông tin trong Bảng 6.1 và 6.2, nêu một số chỉ tiêu năng suất và chất lượng sản phẩm của vật nuôi.

Đáp án chuẩn: 

6.1: Số con sơ sinh/ổ, số con cai sữa/ổ, khối lượng sơ sinh/con

6.2: Sản lượng sữa, tỉ lệ mỡ sữa

3. MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI

Câu 1: Có những phương pháp chọn giống vật nuôi nào? Hãy kể tên, nêu cách tiến hành và ưu nhược điểm của những phương pháp đó

Đáp án chuẩn: 

Chọn lọc hàng loạt:

• Cách tiến hành: Đặt tiêu chuẩn cho các tiêu chí chọn lọc; dựa vào số liệu về màu lông, hình dáng, khối lượng, năng suất để chọn.

• Ưu điểm: Hiệu quả cho đàn lớn.

• Nhược điểm: Có thể bỏ sót cá thể tốt.

Chọn lọc cá thể:

• Cách tiến hành: Chọn lọc tổ tiên và bản thân.

Câu 2: Hãy nêu ví dụ về phương pháp chọn lọc hàng loạt và chọn lọc cá thể

Đáp án chuẩn: 

• Chọn lọc hàng loạt: Trong đàn gà lơgo, chọn những con đẻ từ 200-250 trứng/300 ngày làm giống, loại thải con đẻ ít hơn.

• Chọn lọc cá thể: Trong tạo giống heo, chọn heo có đặc tính di truyền tốt để lai tạo, loại bỏ heo kém.

Câu 3: Hãy so sánh các phương pháp chọn lọc theo mẫu Bảng 6.3

Đáp án chuẩn: 

Câu 4: Hãy tìm hiểu hoạt động chăn nuôi ở địa phương em (nếu có) và cho biết những công việc trong chọn giống vật nuôi.

Đáp án chuẩn: 

Địa phương em chủ yếu nuôi gà, lợn, vịt, ngan.

4. ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ SINH HỌC TRONG CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI

4.1. Chọn lọc dựa vào chỉ thị phân tử

Câu 1: Chọn lọc dựa vào chỉ thị phân tử là gì?

Đáp án chuẩn: 

Chọn lọc các cá thể dựa trên các gene  quy định/liên quan đến một tính trạng mong muốn nào đó.

Câu 2: Hãy nêu ưu và nhược điểm của phương pháp chọn lọc dựa vào chỉ thị phân tử.

Đáp án chuẩn: 

Ưu điểm: chọn lọc vật nuôi ngay ở giai đoạn còn non, rút ngắn thời gian chọn lọc

Nhược điểm: yêu cầu kĩ thuật cao, trang thiết bị hiện đại và tốn kém

4.2. Chọn lọc bằng bộ gene

Câu 1: Hãy trình bày ưu và nhược điểm của phương pháp chọn lọc bằng bộ gene.

Đáp án chuẩn:

Ưu điểm: độ chính xác cao, rút ngắn thời gian chọn lọc, tăng hiệu quả chăn nuôi

Nhược điểm: Chi phí cao

Câu 2: Hãy tìm hiểu thêm những ứng dụng công nghệ sinh học được sử dụng để chọn giống vật nuôi.

Tham khảo:

- Chọn giống trong nuôi cá: Công nghệ PCR (Polymerase Chain Reaction) 

- Chọn giống trong nuôi gia cầm: Công nghệ di truyền học và phân tích tế bào 

Câu 3: Một trang trại có quy mô chăn nuôi là 1.000 lợn nái và 40 lợn đực. Nếu là chủ trang trại, với mục đích cải thiện năng suất sinh sản của đàn lợn nái (tăng số con đẻ ra) em sẽ:

- Lựa chọn phương pháp chọn giống nào?

- Hãy mô tả một số công việc cơ bản trong phương pháp chọn lọc mà em lựa chọn.

Tham khảo:

- Phương pháp chọn lọc dựa vào chỉ thị phân tử.

• Thu thập mẫu DNA từ lợn nái

• Phân tích DNA và xác định các chỉ thị phân tử

• Lựa chọn những lợn nái có chỉ thị phân tử tốt nhất

• Kiểm tra kết quả